در انتظار گزارش سرنوشت‌ساز آژانس بين‌المللي انرژي اتمي
گروه ديپلماسي| بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ظرف چند روز آينده گزارش بازرسي خود از تاسيسات هسته‌اي ايران را به كشورهاي جهان ارسال خواهند كرد. گزارشي كه در آن احتمالا براي چندمين‌بار از زمان اجراي برجام، مساله پايبندي ايران به توافق هسته‌اي تاييد خواهد شد. نتيجه اين گزارش طبيعتا بايد بر تصميم‌گيري كشورهاي حاضر در مذاكرات 1+5 براي ادامه اجراي اين توافق يا متوقف كردن آن تاثيرگذار باشد اما يكي از اين اعضا ايالات متحده است كه تمام تلاش خود را براي پيدا كردن مدركي در راستاي اثبات عدم پايبندي ايران به توافق هسته‌اي به كار گرفته است. نيويورك تايمز در تازه‌ترين گزارش خود در اين باره مي‌نويسد: به باور كارشناسان، پيش‌بيني مي‌شود احتمالا گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با ادبياتي فني و خشك، نشان دهد ايران تا حد گسترده و زيادي به مفاد توافق هسته‌اي سال 2015 پايبند بوده و اينجا است كه مشكلات براي دولت ترامپ آغاز خواهد شد. مهم نيست كه گزارش بازرسان چه مي‌گويد چرا كه آقاي ترامپ اعلام كرده است كه او انتظار و توقع دارد در ماه اكتبر مشخص كند كه ايران در حال نقض توافق است و در اواخر ماه جولاي افزوده بود كه اگر به من بود، همان 180 روز قبل عدم پايبندي آنها را اعلام كرده بودم. چنين اعلام و بيانيه‌اي مي‌تواند توافق هسته‌اي را پايان دهد. جمهوريخواهان مجلس سنا ناخرسندي خود را نسبت به قول و تعهد رييس‌جمهور براي كنار زدن توافق ابراز داشته‌اند و مشاوران امنيتي خود او هم به حفظ برجام توصيه كرده‌اند اما كاخ سفيد در حال بررسي جدي جايگزين‌هايش در قبال برجام است. در يكي از گزينه‌ها، دولت ترامپ مي‌تواند اعلام كند كه ايران در حال نقض توافق است اما امريكا خواهان باقي ماندن در آن در حال حاضر و عدم اعمال مجدد فوري تحريم‌ها است. خبرگزاري فارس در بخش‌هايي از ترجمه اين گزارش نيويورك‌تايمز نوشته است: در اين گزينه، كنگره 60 روز براي تصميم‌گيري جهت اعمال مجدد تحريم‌هاي هسته‌اي فرصت خواهد داشت؛ موقعيتي كه بسياري از جمهوريخواهان كنگره با وجود اعتراضات شديد دو سال قبل درباره برجام، مايل به مواجه شدن با آن نيستند. سخنگوي آيپك، سازماني كه كارزار چندين ميليون دلاري تبليغاتي عليه توافق در سال 2015 راه انداخته بود، از دادن پاسخ به اين سوال كه آيا آيپك خواهان برچيدن توافق هست يا نه؟ سر باز زد. البته برخي از مخالفان توافق همچنان مايل به پايان يافتن آن هستند. سناتور تام كاتن اخيرا گفته بود كه ما منفعتي از توافق نمي‌بريم در نتيجه فروپاشي آن اصلا براي من دردسر و زحمتي ايجاد نمي‌كند. ديگر طرف‌هاي توافق شامل بريتانيا، چين، فرانسه، روسيه و آلمان اين موضوع را روشن كرده‌اند كه آنها معتقدند كه (برجام) موثر بوده است و برخي از آنها هم طي هفته‌هاي اخير ديپلمات‌هايي به كنگره اعزام كردند تا درباره پايان دادن توافق هشدار دهند و بگويند كه چنين كاري سبب انزواي امريكا خواهد شد. علاقه و وابستگي اروپا به توافق برخي از مخالفان برجام را به اين تلاش واداشته كه شرايط را طوري ايجاد كنند كه خود ايراني‌ها از توافق خارج شوند.
مارك دوبوويتز از انديشكده بنياد دفاع از دموكراسي‌ها از جمله كساني است كه براي اعلام عدم پايبندي ايران به توافق و در عين حال حفظ توافق تلاش مي‌كنند. او در يك مصاحبه گفته بود كه من فكر مي‌كنم يك راه سومي هم وجود دارد. صرف خروج از توافق به ايران اجازه خواهد داد كه مظلوم‌نمايي كند و اروپايي‌ها را از امريكا بيگانه و جدا كند. از نظر او اهميت اعلام عدم پايبندي ايران آن است كه اين موضوع به ايجاد سوءسابقه و پرونده‌سازي درباره موارد نقض و تخلف‌هاي كوچك ايران كمك خواهد كرد. آرون ديويدميلر، تحليلگر سابق وزارت خارجه امريكا در امور خاورميانه در مخالفت با استراتژي مد نظر دوبوويتز آن را اسب تروايي خوانده كه توافق را از بين مي‌برد. او گفت كه تنها راه براي خوانش استراتژي (دوبوويتز) آن است كه آن را به عنوان طعنه و شماتتي براي سوق دادن ايراني‌ها به پايان دادن توافق ملاحظه كرد. ريچارد جي‌دوربين، سناتور دموكرات ايلينويز كه از حاميان توافق در سال 2015 بوده، مي‌گويد كه برچيدن توافق بدون وجود هرگونه مدرك و شواهدي درباره اينكه ايران به صورت جدي در حال نقض مفاد توافق بوده است به اعتبار امريكا در سراسر جهان صدمه خواهد زد و قطعا سبب خواهد شد كه كره‌شمالي از پذيرش مذاكراتي مشابه با مذاكرات ايران براي پايان دادن برنامه هسته‌اي‌اش امتناع كند. همزمان با اين گزارش نيويورك تايمز، گاردين نيز در گزارشي تاكيد كرده است كه مقامات اطلاعاتي امريكا تحت فشار كاخ سفيد هستند تا توجيهي براي اعلام نقض برجام از سوي ايران درست كنند؛ اقدامي كه به گفته مقامات سابق و تحليلگران امريكايي شبيه به سياسي كردن جامعه اطلاعاتي در نمونه تهاجم به عراق (سال 2003) است. گفته مي‌شود كه تحليلگران اطلاعاتي كه تجربه جنگ سال 2003 دولت بوش بر پايه مدارك تقلبي درباره سلاح‌هاي كشتارجمعي را دارند، در حال مقاومت در برابر فشار براي ايجاد شواهد درباره نقض‌هاي ايران (در قبال برجام) هستند. «ند پرايس» تحليلگر اسبق سيا كه در دولت قبل امريكا سخنگوي شوراي امنيت ملي و دستيار ويژه باراك اوباما بود، در اين باره مي‌گويد: اعضاي جامعه اطلاعاتي امريكا احساس مي‌كنند كه تحت فشار هستند. آنها به من گفتند كه يك حس تنفر شديد وجود داشت و انگار اين حس حس آشنايي است و ما اين فيلم را قبلا ديديم. يك عضو وزارت خارجه امريكا در دولت باراك اوباما و تيم مذاكرات برجام بوده، گفته كه بررسي و مطالعه جامعه اطلاعاتي درباره موضوعات مختلف، امري متعارف است اما تفاوت در دولت دونالد ترامپ آن است كه مقامات دولت به جامعه اطلاعاتي مي‌گويند نتايج بررسي‌ها و تحقيقات چه بايد باشد. «ريچارد نفيو» در اين باره مي‌گويد: در پشت صحنه يك ماشين بزرگ در حال به روز رساني اطلاعات براي دولت و كنگره است. مقامات اطلاعاتي و تحليلگران زيادي در سازمان‌ها حضور دارند كه در تلاش براي يافتن موارد عدم اجراي برجام توسط ايران، هر روز در حال بررسي زواياي مختلف گزارش‌هايي هستند كه از ايران بيرون ميآيد. از نظر من اگر سوال صادقانه‌اي وجود داشته باشد، چنين اقدامي اقدامي مناسب است. اين‌طور به نظر مي‌رسد كه اصطكاك و تضادي در داخل دولت (ترامپ) كه در تلاش براي پايه‌ريزي دليلي براي خارج شدن از برجام بر اساس اطلاعات غلط و نادرست است، وجود داشته باشد.
«رابرت مالي» عضو ارشد تيم مذاكره امريكا در گفت‌وگوهاي برجام هم در اين باره گفته است: «تفاوت وضع كنوني با عراق آن است كه موضوع عراق اتفاق افتاده است و اين يعني كه هم افكار عمومي امريكا و هم جامعه بين‌المللي قبلا تماشاگر اين فيلم بوده است؛ در نتيجه ممكن است كه اين‌بار، متفاوت از قبل واكنش نشان دهند. برخي از افراد در حول و حوش دولت (ترامپ) هستند كه به سختي در حال فشار وارد كردن درباره پرونده ايران هستند و مي‌گويند كه بايد اجازه بازرسي از هر سايت و مركز حساسي را داشته باشند تا محدوديت‌ها و حد و مرزهاي توافق (برجام) را مورد آزمون قرار دهند.»