به بهانه رفع توقيف فيلم بهراميان بعد از هفت سال
اين فيلم همان «پريناز» است!
الهام نداف
«سرنوشت بهرام بهراميان ۱۱ سال بيكاري است. هربار خواستند من را عوض كنند و من به كرات سعي كردم تغيير شكل بدهم اما مطلوب واقع نشد. معتقدم فيلمساز بايد به حرف سياستمداران گوش دهد، چون به اوضاع واقفند اما من همان حرفها را ميسازم و توقيف ميشود.» اين اظهارات كارگرداني است كه از زمان ورودش به سينما تا امروز، دل خوشي از شوراي پروانه ساخت و نمايش ندارد. بهراميان نخستين مجموعه تلويزيوني خود را با عنوان «ساعت شني» سال 86 ساخت و زمان مديريت عزتالله ضرغامي از شبكه اول سيما پخش شد. از همان زمان به بهانه عبور از خط قرمزها، جرح و تعديل، گريبان بهراميان را گرفت و سريالي كه براي نخستين بار موضوع رحم اجارهاي را مطرح ميكرد، اسير سانسور شد. اين اتفاق موجب اعتراض حسين مظفر، يكي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي شد و او به بهانه بدآموزي براي جامعه، به رييس وقت صداوسيما نامه نوشت. اگرچه ضرغامي در برابر اين اعتراضات، حمايت خود را از بهراميان و «ساعت شني» نشان داد و در مجلس نيز به دفاع از اين مجموعه برخاست و به نوعي غائله را خواباند اما اين كارگردان در ادامه راه و با حضور در سينما، باز هم گرفتار برداشتهاي سليقهاي و بياعتباري پروانه ساخت شد. «آل» نخستين تجربه كارگرداني بهراميان در سينما، به تهيهكنندگي زندهياد علي معلم در جشنواره فيلم فجر به نمايش درآمد و بعد از آن در اكران عمومي نيز، موفق ظاهر شد. به موجب اين دلگرمي، بهراميان يك سال بعد از ساخت «آل»، سال 89، با ارايه فيلمنامه «پريناز» نوشته بابك كايدان، مجوز ساخت گرفت اما بعد از آماده شدن فيلم، شوراي پروانه نمايش به بهانه نمايش چهره زن مومن و متدين كه داراي وسواسهاي فكري و اختلالات شخصيتي است، «پريناز» را به فهرست آثار توقيفي اضافه كرد. انتشار تصاوير فاطمه معتمدآريا، بازيگر نقش اصلي «پريناز» در رسانهها، بر حساسيتها افزود و بهراميان سرخورده و نااميد و براي جلوگيري از افزايش اتهامات، عطاي اكران دومين اثرش را به لقاي آن بخشيد. بعد گذشت دو سال از ساخت «پريناز»، كارگردان اين فيلم تصميم به ساخت فيلمنامهاي از احمد رفيعزاده گرفت. فيلمنامهاي به نام «آينه شمعدون» كه سازمان سينمايي دولت دهم مجوز ساخت آن را صادر كرده بود. بهراميان اينبار با اطمينانخاطر و با همراهي بازيگراني چون رضا عطاران، محسن تنابنده، پانتهآ بهرام، مهران احمدي و... سومين تجربه كارگرداني خود را كليد زد اما در ادامه فيلم قرباني بازي رسانهاي و برخوردهاي سليقهاي شد و سازمان سينمايي با اين استدلال كه فيلمنامه در مرحله ساخت تغيير كرده، آن را متوقف كرد. اينبار بهراميان كه در برابر ناملايمات و قضاوتها، خستهتر از هميشه بود تلاش كرد با رايزني و شفافسازي ثابت كند فيلم تازهاش از خط قرمزها عبور نكرده است. در نهايت با وقفهاي كه در ساخت فيلم افتاد و متفرق شدن بازيگران، سومين تلاش بهراميان در ساخت فيلم سينمايي نيز بينتيجه ماند. حالا بعد از گذشت هفت سال، «پريناز» به كارگرداني او در گروه هنر و تجربه روي پرده رفته است. فيلمي كه براي نمايش محدود سه بار تصحيح شد و ساختارش تغيير كرد: «من اسم اين كار را تصحيح انديشه ميگذارم و نه سانسور. الان فيلم با ترس و لنگ لنگان حرفش را ميزند.» بهراميان اين روزها فيلمي را روي پرده دارد كه هفت سال پيش معاون نظارت و ارزشيابي سازمان سينمايي گفته بود صلاح نيست اكران شود. حالا نه موضوع «پريناز» تغيير كرده و نه بازيگران آن عوض شدهاند. محتواي فيلم هم تفاوتي با هفت سال پيش ندارد و تنها بعضي از صحنهها حذف شده است. جابهجايي مديران اما تنها متغير اين معادله است؛ معادلهاي نابرابر كه به بيرحمانهترين شكل آزادي انديشه را از هنرمند ميگيرد.