هواپيماهاي نوي ايران روي لبه تيغ موافقت مجلس نمايندگان امريكا
چه سرنوشتي در انتظار قراردادهاي خريد هواپيماست؟
گروه اقتصادي
طي روزهاي گذشته باز هم موضوع خريدهاي پسابرجامي ايران زير سايه تحريم‌هاي جديدي از سوي امريكا قرار گرفت. مجلس نمايندگان امريكا روز پنجشنبه با ۲متمم پيشنهادي درباره ممنوع شدن فروش هواپيماهاي تجاري به ايران موافقت كرد و به اين ترتيب باز هم موضوع نوسازي ناوگان هوايي ايران با اما و اگرهايي مواجه شد؛ البته برخي اعضاي دموكرات كنگره هشدار داده بودند اين اقدام، توافق هسته‌اي را تضعيف مي‌كند اما مجلس نمايندگان امريكا با موافقت با 2 متمم جديد شرايط خريدهاي پسابرجامي هواپيمايي را با اما اگرهاي جديد مواجه كرد.
با اجراي برنامه جامع اقدام مشترك يا برجام و لغو تحريم‌ها، شركت‌هاي هواپيمايي كشورمان براي خريد بيش از ۲۶۰ فروند هواپيما با شركت‌هاي ايرباس، بويينگ و آ.تي.آر قرارداد منعقد كردند كه تاكنون هفت فروند از آنها تحويل شركت هواپيمايي ايران اير شده است و حتي قرار است در چند روز آينده ۲ فروند هواپيماي آ.تي.آر به ايران تحويل داده شود.
قرارداد هواپيمايي معتبر است
در همين حال علي عابدزاده، رييس سازمان هواپيمايي كشوري هم گفته است: از آنجا كه قراردادهاي خريد هواپيماهاي جديد در سطح بين‌المللي منعقد شده است، مصوبه اخير كنگره امريكا در مورد ممنوعيت فروش هواپيما به ايران تاثيري بر اجراي اين قراردادها ندارد.
او در گفت‌وگويي با ايرنا عنوان كرد: تمامي قراردادهاي منعقده با شركت‌هاي سازنده طبق برنامه اقدام مشترك يا برجام انجام شده و اين توافق ايران با جامعه جهاني به تاييد سازمان ملل متحد نيز رسيده است.
وي گفت: اگر امريكايي‌ها به ما بدعهدي مي‌كنند ما از گذشته به اين بدعهدي آنها عادت كرده‌ايم و با وجود تحريم‌هاي ظالمانه‌اي كه در گذشته عليه كشورمان وجود داشت، صنعت هواپيمايي ما همچنان سرپا مانده و به توسعه و رشد خود ادامه داده است.
معاون وزير راه و شهرسازي ادامه داد: بدون شك همه شركت‌ها به قراردادهاي خود متعهد هستند و بايد اين قراردادها به مورد اجرا گذاشته شوند.
مقصود اسعدي ساماني، دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي نيز به اين موافقت جديد سنا واكنش نشان داده و گفته است: با وجود مصوبه كنگره امريكا درباره ممنوع شدن فروش هواپيما به ايران، قراردادهاي چند شركت سازنده هواپيما با طرف‌هاي ايراني همچنان معتبر به شمار مي‌رود.
هنوز شركت‌هاي سازنده هواپيما در اين زمينه واكنش منفي نشان نداده‌اند و اين مصوبه كنگره به تاييد سنا و رييس‌جمهوري امريكا نيازمند است. دولتمردان امريكا بايد منافع اقتصادي اين قراردادها را با توجه به ميزان اشتغالزايي آنها در نظر بگيرند و شركت‌هاي سازنده نيز به اجراي اين قرارداد اهميت بيشتري بدهند.
توجه صرف به صنعت هوايي ظلم به ساير بخش‌ها است
در همين حال اصغر فخريه‌كاشان، قائم‌مقام وزير راه و شهرسازي در امور بين‌الملل در توضيحي كه در مورد نتايج قراردادهاي پسابرجامي در صنعت حمل و نقل بيان كرده، اصلا به موضع صنعت هوايي اشاره نكرده و حتي موضع‌گيري وزارتخانه در مورد اين تصميم جديد بيان نشده است.
اصغر فخريه كاشان، قائم مقام وزير راه و شهرسازي كه در ريز جريان انعقاد قراردادهاي هوايي است در اين گزارش گفته است: با وجود آنكه توجه بسياري از مردم و رسانه‌ها به اتفاق مثبت صنعت هوايي ايران پس از برجام جلب شد، اما در عرصه عمل، ديگر بخش‌هاي حمل و نقل ايران نيز گشايش‌هاي مثبتي را پس از اجراي توافق هسته‌اي تجربه كرده‌اند. اينكه صرفا توجه ايران در روزهاي پس از برجام به صنعت هوايي معطوف شود ظلم به ديگر حوزه‌هاي حمل و نقل است و توافقات و قراردادهاي بسته شده بعد از برجام به خوبي نشان مي‌دهد بسياري از تحولات در حوزه ريل، جاده و بندر پيش از نهايي شدن قرارداد هواپيماها رخ داده بود.
وي با اشاره به قرارداد ساخت راه‌آهن سريع السير تهران- قم- اصفهان در نخستين روزهاي پس از اجراي توافق هسته‌اي توضيح داد: اين قرارداد مهم كه گام‌هاي ابتدايي آن پيش از برجام برداشته شده بود، با توجه به محدوديت‌هاي حاصل از تحريم‌ها با مشكلاتي در نهايي كردن توافقات مالي مواجه بود؛ از اين رو به محض اجرايي شدن توافق هسته‌اي گام‌هاي نهايي براي اجرايي كردن اين پروژه برداشته شد.
قائم‌مقام وزير راه و شهرسازي خريد ريل از هند را يكي از ديگر گشايش‌هاي به وجود آمده دانست و گفت: خوشبختانه مذاكرات ما پس از اين توافق ثمربخش شد و توانستيم بخش قابل توجهي از ريل مورد نياز را از هندوستان خريد كنيم.
ديگر گشايش برجام كه باز هم با هندوستان اجرايي شد، مربوط به قرارداد فاينانس ۱۵۰ ميليون دلاري و سرمايه‌گذاري ۸۵ ميليون دلاري هندي‌ها در چابهار مي‌شود كه بعد از مدتي طولاني بعد از توافق هسته‌اي نهايي شد.
فخريه كاشان قرارداد فاينانس 7/2 ميليارد يورويي برقي‌سازي راه‌آهن تهران- مشهد را يكي ديگر از نتايج برجام توصيف كرد و افزود: اين قرارداد كه مي‌تواند جزو يكي از مهم‌ترين توافق‌هاي فاينانس بعد از توافق هسته‌اي باشد نيز به مرحله پاياني كار رسيده و يكي ديگر از پروژه‌هاي مهم ايران را اجرايي خواهد كرد.
وي با اشاره به بهبود اوضاع كشور در استفاده از رادارهاي نوين جهاني اظهار كرد: ما توانستيم پس از برجام جديدترين رادارها را به حمل و نقل ايران وارد كنيم تا امكان استفاده آنها در مركز تحقيقات وزارت راه و شهرسازي ميسر شود. ديگر گشايش به وجود آمده نيز مربوط به سازمان هواشناسي مي‌شودكه ايران توانسته در ماه‌هاي گذشته جديدترين دستگاه‌ها را وارد كند. قائم‌مقام وزير راه و شهرسازي در پايان خاطرنشان كرد: با وجود تمام مشكلات پيش پاي ايران خوشبختانه توانسته‌ايم در بخش‌هاي مختلف حمل و نقل از ظرفيت‌هاي برجام استفاده قابل قبولي داشته باشيم و اين به معناي آن است كه ايران در كنار توجه به صنعت هوايي، ديگر بخش‌هاي حمل و نقل خود را با قدرت به سمت اهداف در نظر گرفته شده حركت داده و مي‌توان به نتيجه بخش شدن بسياري از آنها در آينده نزديك اميدوار بود.
بر اساس اين گزارش در روز چهارشنبه گذشته مجلس نمايندگان امريكا به متمم‌هاي منع فروش هواپيماهاي مسافربري به ايران راي داد كه در صورت تصويب سنا و امضاي دونالد ترامپ، فروش هواپيماهاي ايرباس و بويينگ به كشورمان ممنوع مي‌شود.
يك رسانه امريكايي در اين باره نوشت: متمم‌هاي منع فروش هواپيماهاي مسافربري مانع استفاده از منابع مالي براي صدور مجوز انتقال پول و همچنين صدور مجوز فروش هواپيما از سوي اداره كنترل دارايي‌هاي خارجي وزارت خزانه‌داري مي‌شود.
پيتر روسكام، نماينده جمهوريخواه امريكا كه متمم‌ها را ارايه كرده با اين ادعا كه ايران از هواپيماهاي تجاري براي حمايت از بشار اسد استفاده مي‌كند، خواستار جلوگيري از فروش هواپيماهاي مسافربري شده است.
اين در حالي است كه دموكرات‌ها در مجلس نمايندگان در مورد متمم‌هاي مذكور هشدار داده‌اند.
وب‌سايت هيل به‌نقل از بلومناور از نمايندگان دموكرات گفته است: «اين مصوبه بدون دليل مناسبي شركت‌هاي امريكايي را هدف جريمه‌شدن قرار مي‌دهد و به توافق اتمي ايران، امريكا و پنج قدرت جهاني، ضربه مي‌زند. پايبندي به تعهدات امريكا در ارتباط با توافق اتمي مهم است. توافق اتمي با ايران از نقاط روشن در رخدادهاي منطقه است.»
در حالي انتظار مي‌رود به دليل خلف وعده‌هاي متعدد براي تامين منابع مالي خريد هواپيماها مسوولان وزارت راه و شهرسازي نسبت به موانع موجود در اين زمينه شفاف‌سازي كنند كه قائم مقام آخوندي به تشريح «اثرات مثبت» برجام پرداخته بدون آنكه اشاره‌اي به درجا زدن يكي از اثرات روند خريد هواپيماهاي امريكايي و فرانسوي داشته باشد. يكي از موانع ورود هواپيماهاي خريداري شده توسط هما، منابع مالي‌‌اي است كه با وجود وعده‌هاي متعدد وزير راه و چند مسوول و مقام ذي‌ربط هنوز برطرف نشده است. طبق اظهارات مسوولان وزارت راه پول هواپيماهاي خريداري شده توسط ايران بدون كمك دولت و به صورت اقساط پرداخت مي‌شود. البته تا اينجاي كار منابع مالي چند فروند هواپيماي ايرباس و اي‌تي‌آر وارد شده از محل 350 ميليون دلار صندوق توسعه ملي تامين شده است.