دشوارتر شدن خروج امريكا از برجام
يكي از دلايل قوي شدن دست عناصر نسبتا عملگراتر در واشنگتن مي‌تواند حذف استيفن بنن و همفكران او باشد. آنان خواستار آن بودند كه مقابله با ايران و چين در راس سياست‌هاي ترامپ قرار گيرد. مقامات تاثيرگذار كنوني مانند مك مستر و ماتيس اگر چه ايران ستيز‌ند، اما ضديت‌شان ابعاد ايدئولوژيك و تمدني و نظاير آن ندارد، بلكه به نحوي عملگرايانه در پي محدود كردن نقش ايران در منطقه هستند. برخي مدعي شده‌اند كه اشخاص و نهادهايي كه جديدا به ليست تحريم اضافه شدند و ادعا شده كه در رابطه با نيروي قدس و حملات سايبري بوده‌اند، مي‌تواند در چارچوب اين استراتژي جديد انجام شده باشد. علاوه بر اخراج تندروها، تداوم و تشديد مخالفت متحدان امريكا با لغو برجام و ترديد كنگره نيز در اين رابطه بي‌تاثير نيست. وزير خارجه انگليس در مصاحبه مشترك اخير با تيلرسون گفت: «بحران كره شمالي اهميت داشتن ترتيباتي مثل برجام را نشان داده است.» و در اشاره‌اي آشكار به هم نظر بودن تيلرسون با خودش اضافه كرد كه «اين موضعي است كه من و شما هر دو اختيار كرده‌ايم.» وي اضافه كرد كه ايرانيان بايد از منافع برجام منتفع شوند. در اين رابطه تاكيد مجدد باب كوركر، رييس كميته روابط خارجي سنا مبني بر اينكه «مهم است... كه متحدان‌مان را حفظ كنيم» و «كاري كه نمي‌خواهيم بكنيم اين است كه به دست خود بي‌جهت بحران ايجاد كنيم.»
در كنار دو تحول فوق، شواهد و نشانه‌هايي حاكي از اين نيز وجود دارد كه دولت ترامپ بيش از پيش در حال تمركز بر اين است كه به جاي لغو برجام راهي براي مذاكره مجدد در مورد برخي عناصر آن، به ويژه نظارت سختگيرانه‌تر بر اجراي برجام و استفاده از كميسيون مشترك برجام براي اين منظور و وضعيت برنامه هسته‌اي ايران بعد از منقضي شدن اعتبار بخش‌هايي از برجام در 2025 و 2030 بيابد. در اين رابطه از قول منابع ديپلماتيك گفته شده كه امريكا از اروپا خواسته كه محدوديت‌هاي برجام براي دوره بعد از 2025 تمديد شود. مقامات اروپايي نيز گفته‌اند كه ممكن است در مقطعي بتوان در اين موارد صحبت كرد، ولي فعلا برجام دارد خوب كار مي‌كند و اجراي آن بايد تداوم يابد. اين امر بيشتر از آن جهت ممكن است مورد توجه قرار گرفته باشد كه برخي دول اروپايي ممكن است از اين طريق بخواهند امتيازي به ترامپ جهت راضي كردن او به خودداري از خروج از برجام بدهند. اظهارات رييس‌جمهور فرانسه در 29 آگوست مبني بر تاكيد بر اجراي برجام به همين شكل كنوني تا به آخر و همزمان صحبت از امكان مذاكره با ايران براي نيل به توافقات ديگري مثلا در مورد برنامه موشكي و شرايط دوره بعد از اتمام برجام در اين رابطه ديده شده است. وي همچنين گفته است كه «اگر چه نگران دوره بعد از 2025 است اما برجام مبناي مناسبي براي حفظ و تداوم گفت‌وگوي سازنده با ايران فراهم كرده است.» توييت سفير فرانسه در امريكا در 12 سپتامبر نيز در اين رابطه مورد توجه قرار گرفته است. وي در اين توييت نوشت: «ما قويا باز كردن برجام را رد مي‌كنيم. بر همين مبنا مي‌توانيم راجع به موضوعات ديگر صحبت كنيم.» اگر اين نشانه‌ها را بتوان جدي گرفت مي‌توان گفت كه اولا ممكن است برخي از اروپاييان مشغول بررسي نوعي مذاكره در خارج از چارچوب برجام هستند و ثانيا تهديد ترامپ به عدم تاييد پايبندي ايران و خروج از برجام بيشتر اهرم فشاري براي گرفتن امتيازاتي از متحدان اروپايي و نهايتا فروش آن به پايگاه راي خود به عنوان اصلاح برجام باشد. ظاهرا مذاكراتي در اين مورد با اروپا در حال انجام است. در اين رابطه توييت به موقع دكتر ظريف مبني بر اينكه «برجام قابل مذاكره مجدد نيست. يك توافق بهتر خيال‌پردازي صرف است.» قابل توجه است.