تاخير پاييز
هنوز جرات نمي‌كنيم آب كولرها را خالي كنيم. هنوز لباس تابستاني مي‌پوشيم و هنوز كولرهاي‌مان روشن است. پنجاه روز از پاييز گذشته اما خبري از باران نيست. چشم‌مان به آسمان خشك شده و دست به دعا برداشته‌ايم كه شايد قطره‌اي ببارد. خبري از شال‌گردن‌هاي رنگارنگ و چكمه‌هاي بلند نيست. بيرون كه مي‌روي انگار بهار است. آفتاب از وسط آسمان خودنمايي مي‌كند و به جز آلودگي هوا هيچ چيزي در آسمان نشان از پاييز ندارد. هوا چنان گرم است كه هنوز لباس‌هاي پاييزي در كمد خاك مي‌خورند و بهاري‌ها در تن مردم خودنمايي مي‌كنند. هر سال دريغ از پارسال. هر سال عمر پاييزمان كوتاه‌تر مي‌شود و تابستان‌هاي‌مان داغ‌تر و سوزان‌تر. تغيير اقليم ما را به كجا مي‌برد؟
پاييز امسال تاخير دارد
بررسي‌هاي جداول و داده‌هاي هواشناسي و سازمان‌هاي مرتبط با مقوله اقليم‌شناسي مي‌تواند به عينه مويد وضعيت اقليمي كشورمان در دهه‌هاي گذشته باشد. يكي از اين جداول، جدول ميانگين دماي كل كشور در30ساله گذشته است. براساس نمودارهاي اين گزارش، دماي هوا در ايران طي 30 ساله گذشته، روندي صعودي بوده است. به طوري كه مي‌توان گفت ايران در اين 3 دهه افزايش دماي محسوسي را داشته است. همچنين آخرين نقشه‌هاي ناهنجاري‌هاي فصلي دماي كشور كه توسط سازمان هواشناسي منتشر شده حكايت از آن دارد كه در سه ماهه آتي، در مناطق غربي كشور احتمال اينكه دماي هوا به مقداري بيشتر از مقدار پيش‌بيني شده و نرمال برسد وجود دارد. به بياني به احتمال 55 درصد، در اين بخش از كشوربايد منتظر افزايش دمايي غيرمتعارف باشيم.
وضعيت بارندگي كشور از اول مهر تا 18 آبان سال آبي 10 ساله گذشته
يكي ديگر از وجوه بررسي اقليم هر منطقه، بررسي وضعيت بارش‌هاي آن كشور و منطقه است. در اين زمينه بخش دفتر مطالعات پايه منابع آب وزارت نيرو آمارهايي را از وضعيت بارندگي در ماه‌ها و سال‌هاي مختلف و در بازه زماني يك دهه گذشته منتشر كرده است. بررسي اين گزارش‌ها مويد نتايج جالبي در اين زمينه است. براساس داده‌هاي اين گزارش‌ها، بررسي داده‌هاي بارشي در بين سال‌هاي 1387 تا 1396 و در بازه زماني اول مهرماه تا 18 آبان ماه، كشور در طول اين مدت در مجموع فضاي بارشي متفاوتي را پشت سر گذاشته است؛ از كاهش 71 درصدي بارش‌ها در پاييز سال گذشته تا افزايش 180 درصدي سال 1390 به عنوان يكي از پربارش‌ترين پاييز‌هاي يك دهه گذشته. همچنين اعداد ارايه شده در اين جدول حكايت از آن دارد كه پاييز امسال نيز كشور، در همين بازه زماني، 12 درصد كاهش بارش داشته است. اما اين پايان پيش‌بيني‌هاي صورت گرفته نيست. نقشه‌هاي جهاني نيز به نوبه خود حكايت از كاهش بارندگي در منطقه ما دارند. براساس داده‌هاي نقشه‌هاي جهاني هواشناسي، در بازه زماني 1961تا 1990 نسبت به بازه 2040 تا 2069، بارش‌ها همچنان در ايران كاهش پيدا مي‌كند. به طوري كه به گفته كارشناسان سازمان جهاني هواشناسي، بايد منتظر كاهش 10 درصدي بارش‌ها باشيم. در اين ميان تجزيه و تحليل داده‌هاي اين گزارش‌ها نشان مي‌دهد كه «زاگرس» بيش از بقيه نقاط كشور افت بارندگي را تجربه خواهد كرد. اما بارش در ماه‌هاي پاياني سال چگونه خواهد بود؟ گزارش وزارت نيرو به هيات دولت در پاسخ به اين سوال آورده است: براي سه ماه آينده از آبان تا دي بارش دراكثر مناطق كشور درحدود طبيعي و مورد انتظار آن مناطق خواهد بود. با اين وجود براي اين دوره پهنه‌هاي محدودي از مناطق غرب، جنوب‌غرب، مركز و شرق كشور كاهش بارندگي درحد 52 تا 22 درصد نسبت به بلندمدت خود پيش‌بيني شده است. بدين‌ترتيب و در مجموع مي‌توان گفت، در ماه‌هاي پاياني سال نيز بايد منتظر كاهش بارندگي و احتمالا كمبود آب در تابستان باشيم.
پاييز از جنسي ديگر...
امسال به اذعان اكثر كارشناسان، تهران و كشور يكي از خشك‌ترين پاييز‌هاي نيم‌قرن اخير ايران را تجربه كرده است. پاييزي گرم با كمترين ميزان بارش. احد وظيفه، معاون پيش‌بيني سازمان هواشناسي كشور در اين زمينه به «اعتماد» گفت: بله. امسال يكي از خشك‌ترين پاييز‌هايي است كه ديده‌ايم. ولي اين به معناي آن نيست كه از اين پس بايد منتظر پاييز‌هايي اينچنيني باشيم. پاييز هرسال كاملا مي‌تواند متفاوت با سال‌هاي گذشته باشد.
گذشته از سخنان معاون پيش بيني سازمان هواشناسي، جداول و اعداد و ارقام بالا نيز همگي حكايت از تاييد اين نكته دارند كه امسال بي‌سابقه‌ترين پاييز سال در بين سال‌هاي اخير بوده است. چه از لحاظ افزايش دما و چه از منظر كاهش بارندگي. در اين ميان مي‌توان به شاخصه‌هاي ياد شده، شاخصه آلودگي هوا را نيز اضافه كرد. به طوري كه به گفته سازمان هواشناسي، در آبان ماه سال جاري مردم پايتخت تنها 2 روز سالم را تجربه كرده‌اند! تجربه‌اي كه به نظر مي‌رسد با توجه به پيش‌بيني‌هاي كارشناسان سازمان هواشناسي همچنان ادامه خواهد داشت. به عبارتي امسال پاييزي را پيش رو خواهيم داشت كه هم زمستاني دير هنگام را به دنبال خود دارد و هم آلودگي نفسگيري كه معلوم نيست چند روز ديگر يقه شهروندان تهراني و كلانشهرهاي كشور را بگيرد... !