صالحي اميري، نهمين معاون فرهنگي- اجتماعي
شهرداري تهران شد
بازگشت به عرصه فرهنگ
حميدرضا خالدي
اينكه مردي در قامت و تراز «وزارت» سكان معاونت شهرداري تهران را به دست مي‌گيرد، في‌نفسه ارزشمند است. صالحي‌اميري با تجربه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، همچنين رياست كتابخانه ملي، شناخت خوبي كه از اوضاع سياسي و فرهنگي كشور- خصوصا تهران- دارد مي‌تواند اين سازمان را به مسير صحيحش بازگرداند و در فرهنگي شدن تهران نقشي مهم ايفا كند. سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران نياز به نگاه كلان مديريتي دارد تا از روزمرّگي فاصله بگيرد و چنانكه در ماموريت‌هاي اصلي‌اش گنجانده شده در تحقق شهري فرهنگي با شهرونداني شاد، اميدوار، مهربان، كوشا، مومن و اخلاقمدار موفق شود. شهردار تهران با انتخاب صالحي‌اميري نشان داد كه به تهران نگاهي فراجناحي دارد و درگير مسائل كوچك نيست. البته سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران سازماني بي‌مساله نيست. نگاهي به سابقه‌اش نشان مي‌دهد كه در برهه‌هاي مختلف گرفتاري‌هاي كوچك و بزرگ بسياري داشته است. صالحي‌اميري شايد قبل از هر كاري بايد سعي كند اين قطار از ريل خارج شده را به مسير صحيحش برگرداند و بسياري از كارهاي زمين‌مانده را به سرانجام برساند. بعدا به تفصيل به سازمان فرهنگي هنري خواهيم پرداخت. معضلات اداري، اجتماعي، سياسي و مديريتي آن را واكاوي خواهيم كرد. توفيق اين سازمان بي‌شك توفيق تهران و توفيق شهروندان صبور و پرحوصله تهران است.
پايان جنگ و تولد يك معاونت
با خاتمه 8 سال دفاع مقدس و آغاز دوران سازندگي، ضرورت توسعه فرهنگي پايتخت، شهرداري تهران تصميم گرفت رويكرد خدماتي خود را به رويكردي اجتماعي تغيير دهد. محمد حقاني، به عنوان پيشنهاد‌دهنده تشكيل آن معاونت و نخستين معاون فرهنگي- اجتماعي شهرداري تهران در مورد دليل تشكيل اين معاونت در آن روزها مي‌گويد: آن روزها با توجه به خطراتي كه فرهنگ و حوزه‌هاي اجتماعي تهران با آن مواجه بود، تصميم گرفتيم به عنوان يك نهاد مردمي، اين معاونت را تشكيل دهيم. از مهم‌ترين اهداف ما در تشكيل اين معاونت ارتقاي آموزش‌هاي شهروندي، توجه شهروندان به مقوله‌هاي اجتماعي و فرهنگي، ارتقاي سطح فرهنگي جامعه و... بود.
احداث 5 فرهنگسرا، ساخت 53-52 خانه فرهنگ، اجراي طرح‌هاي شهردار مدرسه و از همه مهم‌تر تبديل كشتارگاه تهران به فرهنگسراي بهمن از جمله شاخص‌ترين اقداماتي بود كه در نخستين دوره عمر اين معاونت توسط محمد حقاني انجام شد.
بعد از 5 سال و با تصميم غلامحسين كرباسچي، شهردار وقت تهران، محمد حقاني دوباره به معاونت خدمات شهري بازگشت تا مهدي ارگاني، برمسند معاونت تكيه زند. وي متولد سال 1332 در خرمشهر بودكه با وجود نابينا بودن در سال 1376 به سمت معاونت فرهنگي اجتماعي منصوب شد تا به مدت 4 سال سكاندار اين نهاد باشد. شايد مهم‌ترين چالش دوران وي همان دعواي معروفش با منصور واعظي، رييس سازمان فرهنگي- هنري شهرداري تهران با او باشد كه حاضر نبود به حكم معاونت ارگاني تمكين كند.
پس از ارگاني، كرسي رياست اين معاونت با حكم شهردار وقت آن سال‌ها يعني ملك مدني به محمد‌علي زم، يكي از جنجالي‌ترين چهره‌هاي فرهنگي كشور رسيد. كم كردن ساختار بوروكراتيك فرهنگسراها، تبديل آنها به مكان‌‌‌‌‌هاي آموزشي- فرهنگي براي خانواده و نيز تخصصي كردن فعاليت‌هاي فرهنگسراها و افزايش واحد‌هاي فرهنگي از 78 باب به 278 باب، از جمله اقدامات وي در اين مدت بود.
چهارمين معاون فرهنگي- اجتماعي شهرداري تهران مردي بود كه 8 سال به عنوان دست راست رييس‌جمهور آينده ايران به نوعي در پس پرده كشور را هدايت مي‌كرد. مرداد ماه سال 1382 بود كه خبر جابه‌جايي در سازمان فرهنگي- هنري شهرداري تهران در رسانه‌ها شنيده شد و محمد‌علي زم جاي خود را به فردي ناآشنا براي مردم داد. مردي كه با وجود آنكه چهره ناآشنايي براي مردم بود اما، در عين حال از نزديك‌ترين ياران محمود احمدي‌نژاد، شهردار وقت تهران محسوب مي‌شد. از جمله اقدامات بحث‌برانگيز رحيم‌مشايي در زمان مسووليت در سازمان فرهنگي‌هنري شهرداري تهران (كه همزماني با معاونتش داشت)، ساختن قدمگاه و مزين كردن مسير امام زمان(عج) بود. همزمان فرهنگسراهايي كه در دوره‌‌هاي قبل ساخته شده بود به مراكزي براي برگزاري برنامه‌هاي مذهبي تبديل شد. اتفاق ديگر، البته هزينه كردن بودجه يكساله در شش‌ماه بود كه رخ داد. همان زمان رسول خادم، عضو شوراي شهر دوم تهران در واكنش به اين اقدام اعلام كرد كه مشايي نه‌تنها هزينه يكساله اين سازمان را در 6 ماه به اتمام رسانده، بلكه 5ميليارد تومان نيز به بخش خصوصي بدهكار است. دوره بعدي معاونت فرهنگي اجتماعي شهرداري تهران به زماني برمي‌گردد كه رقيب سياسي احمدي‌نژاد، بر مسند شهرداري تهران تكيه زد. وي بعد از اين جاگير شدن در شهرداري تهران سيدمحمد‌هادي ايازي، يار و دوست 35ساله خود را به عنوان معاون شهردار در اين حوزه منصوب كرد تا نشان دهد كه اين منصب چقدر مي‌تواند براي وي مهم باشد. قاليباف در مراسمي در مورد مهم‌ترين اقداماتي كه در دوره معاونت 6ساله ايازي رخ داده بود گفت: مهم‌ترين اتفاقي كه در حوزه معاونت اجتماعي و فرهنگي شهرداري در اين دوره افتاد، اتخاذ رويكرد محله محوري در 9 سال قبل در شهرداري تهران و همچنين رويكرد مشاركت معني‌دار مردم بود. در واقع اين دو رويكرد پايه اصلي تبديل كردن شهرداري از يك سازمان خدماتي به يك نهاد اجتماعي بود.
در همان دوران بود كه شهرداري، مقابله با تهاجم فرهنگي را نيز به عنوان يكي از اصلي‌ترين محورهاي فعاليت خود قرار داد. ايازي آن زمان در گفت‌وگو با تسنيم، درباره اقدامات شهرداري تهران در حوزه مقابله با تهاجم فرهنگي و جنگ نرم و وظايفي كه شوراي عالي در مواجهه با بدحجابي براي شهرداري تعيين كرده است، گفت: شوراي عالي انقلاب فرهنگي تعيين كرده كه در تهران فرهنگسراي حجاب داشته باشيم ولي تاكنون 15 مجموعه شهربانو كه به موضوع حجاب و عفاف مي‌پردازد، ايجاد كرده‌ايم همچنين حدود 374 خانه تسنيم در اين زمينه ايجاد شده كه فراتر از آن چيزي است كه تعيين شده است. بعد از 5 سال ايازي، از آن همه فعاليت خسته شده بود، راهي وزارت بهداشت شد تا به عنوان قائم‌مقام وزير، به كارش ادامه دهد. بعد از وي نوبت به قائم‌مقام ايازي رسيد تا جايش را بگيرد. حجت‌الاسلام ميثم امرودي، هفتمين معاون فرهنگي اجتماعي شهردار تهران، گرچه برخلاف دو معاون قبل از او، اين مسند براي وي چندان اقبالي نداشت و دوره كاري‌اش با انتقادهايي از سوي رسانه‌ها و اعضاي شورا همراه بود. روحاني جسوري كه به اعتقاد بسياري از نزديكانش، اظهارنظرهايش در مورد تفكيك جنسيتي و عملكردش در پاكسازي محله هرندي بالاخره باعث شد تا مورد غضب كاپيتان قرار گيرد و بعد از 2 سال او را بركنار كند. نزديك بودن تاريخ بركناري امرودي كه با انتصاب معاون خدمات شهري شهردار در اين مسند همراه بود، باعث شد تا اين شايعه قوت بگيرد كه قاليباف براي استفاده از حوزه معاونت فرهنگي و اجتماعي، مجتبي عبداللهي را به اين سمت بگمارد. دوره معاونت عبداللهي اما چندان دوامي نداشت و مصادف شد با تغيير شهردار تهران بعد از 12 سال. گرچه عدم تغيير چند ماهه وي، اين شايعه را قوت بخشيده بود كه وي نيز جزو مديران ابقا شده خواهد بود. ولي حكم ديروز محمد‌علي نجفي براي انتصاب صالحي‌اميري ثابت كرد كه اين شايعه چندان پايه و اساسي ندارد و شايد به خاطر مراسم اربعين بوده كه وي تاكنون تغيير نكرده است. حالا وزير ارشاد اسبق روحاني مسووليت معاونتي را عهده‌دار شده كه دركنار بودجه بيش از يك‌هزار و 500 ميليارد توماني‌اش در سال جاري كه برابر بودجه يك وزارتخانه است هزينه‌كردهايش تاكنون اين حوزه را به يكي از پر چالش‌ترين معاونت‌هاي شهرداري بدل كرده است.