مسلمانان روهينگيا را ناديده بگيريد

كماكان بسياري از كشورهاي جهان تلاش مي‌كنند تا مساله مسلمانان روهينگيا در ميانمار را ناديده بگيرند. اين ناديده گرفتن حتي در ميان همسايگان نزديكي كه هم مرز با ميانمار هستند نيز به آساني قابل مشاهده است. پيش نويس بيانيه نهايي نشست سران كشورهاي جنوب‌شرقي آسيا (آسه‌آن) كه به دست رويترز رسيده نشان مي‌دهد كه در اين بيانيه هيچ اشاره‌اي به حمله نظاميان ميانمار به مسلمانان روهينگيا در استان راخين اين كشور نشده است. اين در حالي است كه اقدام ارتش ميانمار از سوي سازمان ملل متحد يك پاكسازي قومي شناخته مي‌شود. در يك بند از اين بيانيه كه روز دوشنبه رويترز آن را منتشركرد تنها بر اهميت كمك‌هاي بشردوستانه براي قربانيان بلاياي طبيعي در ويتنام و جنگ اخير ارتش فيليپين با تروريست‌ها و مردم آسيب ديده بر اثر اين جنگ و همچنين جوامع آسيب ديده در استان راخين ميانمار تاكيد شده است. اين بيانيه توسط فيليپين، رييس دوره‌اي سازمان همكاري‌هاي آسه‌آن كه ميانمار را نيز شامل مي‌شود، تنظيم شده است. رهبران سازمان روز دوشنبه در جلسه عمومي كه در مانيل برگزار شد يكديگر را ملاقات كردند. پيش نويسي كه از سوي مانيل تهيه شده است هيچ گونه جزيياتي از وضعيت مسلمانان در شمال استان راخين ارايه نمي‌دهد يا از اصطلاح روهينگيا براي اقليت مسلمان تحت تعقيب ارتش ميانمار استفاده نمي‌كند. چرا كه به نظر مي‌رسد رهبر كنوني ميانمار آنگ سان سوچي از رهبران ساير كشورها خواسته تا از طرح آن جلوگيري كنند. حكومت عمدتا بودايي ميانمار، قوم مسلمان روهينگيا را مهاجر غيرقانوني مي‌دانند كه از بنگلادش به ميانمار كوچ كردند و آنها را به عنوان شهروند خود به رسميت نمي‌شناسد. از روز 25 آگوست نيز موج جديدي از حملات نظاميان به اين گروه از مسلمانان در استان راخين ميانمار آغاز شد كه تاكنون بيش از 600هزار نفر از مردم اين قوم به بنگلادش فرار كردند تا بتوانند به يك پناهگاه در اردوگاه‌هاي پناهجوياني كه در مرز ميان بنگلادش و ميانمار ساخته شده است پناه ببرند. در حال حاضر وضعيت قوم روهينگيا خشم افكار عمومي در بسياري از كشورهاي جهان را برانگيخته است. افكار عمومي بيش از هرچيز از آنگ سان سوچي ناراحت هستند چرا كه او خود فردي بود كه مورد اين ظلم قرار گرفته است و به همين دليل در سال 1991 نيز جايزه صلح نوبل را دريافت كرد اما او تاكنون هيچ‌يك از اقدامات نظامي در ميانمار را محكوم نكرده است.  در ماه سپتامبر آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل متحد بحران در استان راخين ميانمار را يك پاكسازي قوميتي دانست. با اين وجود بعضي از اعضاي كشورهاي آسه‌آن به ويژه مالزي كه اكثريتي مسلمان دارد، نگراني خود در اين خصوص را ابراز كرده‌اند اما به نظر مي‌رسد با توجه به اصل عدم دخالت كشورهاي عضو در امور داخلي ساير كشورها اين موضوع به راحتي در اين اجلاس كنار گذاشته شده است. در ماه سپتامبر، مالزي در بيانيه‌اي موضع وزراي خارجه كشورهاي عضو آسه‌آن در راستاي عدم شناسايي مردم راخين به عنوان يك جامعه آسيب ديده را رد كرد. سوچي در سخنان خود پس از ورود به مانيل هيچ اشاره‌اي به بحران در كشورش نكرد و اين در حالي است كه او در سال 1999 هنگامي كه كشورش به دست فرماندهان نظامي اداره مي‌شد از اصل عدم مداخله كشورهاي آسه‌آن در كشورهاي ديگر انتقاد كرد. او در يك روزنامه تايلندي به نام ملت در آن زمان نوشت: اين سياست عدم دخالت تنها بهانه‌اي براي كمك نكردن است و در اين روز و سال شما نمي‌توانيد جلوي دخالت نكردن در كشورها را بگيريد. وي گفت كه اين اصل با وجدان‌هاي بيدار همخواني ندارد. روبرتو روملو، وزير امورخارجه سابق فيليپين، به خبرگزاري رسمي اين كشور گفت كه به نظر مي‌رسد هيچ بحثي درباره روهينگيا در اين نشست وجود ندارد. وي افزود: ما احترام زيادي براي خانم آنگ سان سوچي، برنده جايزه صلح نوبل قايل هستيم. ويلينور پاپا، نماينده سازمان عفو بين‌الملل فيليپين به خبرگزاري اين كشور گفت: رهبران كشورهاي آسه‌آن در مورد تروريسم و صلح و نظم صحبت مي‌كنند، اما آنها در صحبت‌هاي خود عملا مردم را ناديده مي‌گيرند. در حال حاضر بيش از دو دهه از مبارزات دموكراسي‌خواهانه آنگ سان سوچي مي‌گذرد؛ فردي كه سال‌ها براي رسيدن به دموكراسي در كشورش در حصر خانگي به سر برد و حتي جايزه صلح نوبل گرفت حالا متهم اصلي وقايع اخير و پاكسازي قومي در ميانمار است. او كه همواره كشورهاي زيادي را به دليل ناديده گرفتن شرايط حاكم بر كشورش متهم مي‌كرد، حالا اين اتهام به سوي خودش نشانه گرفته شده است. سوچي كه اكنون رهبري كشورش را برعهده گرفته است ساير كشورهاي عضو را مجبور كرده است تا بحران داخلي در كشورش را ناديده بگيرند و هيچ سخني در خصوص بحران مردم روهينگيا به ميان نيايد. او در حالي به جلسه سران كشورهاي عضو حاضر شد كه نه‌تنها آنها را به دليل سكوت كردن در برابر اين جنايت محكوم نكرد بلكه با حضور آرام و بي‌سرو صداي خود از اقدام آنها نيز تشكر كرد. ديويد متيسون، يكي از محققان سابق در حوزه حقوق بشر كه اكنون به صورت يك تحليلگر مستقل در ميانمار حضور دارد، گفت: نشست‌هاي آسه‌آن براي پاسخ‌هاي سياسي به مسائل مهم حقوق بشري كه بر كل منطقه تاثير مي‌گذارد، طراحي نشده‌اند. در حال حاضر دولت سوچي از اين وضعيت و سنتي كه بر آسه‌آن حاكم است در راستاي منافع خود استفاده كرده است.
اما هرچقدر كشورهاي عضو آسه‌آن بخواهند اين بحران را ناديده بگيرند اما تاكنون در اين بحران صدها نفر جان خود را از دست داده‌اند و بازماندگان اين سركوب، تجاوز و تيراندازي سربازان ميانماري و مسائل مذهبي مسلمانان روهينگيا را مجبور كرده است تا منطقه‌اي را كه مسلمانان اين قوم در آن زندگي مي‌كردند، ترك كنند.
سوچي كه خود روزي رهبري مبارزه غير‌خشونت‌آميز براي رسيدن به دموكراسي و حقوق بشر در ميانمار را بر‌عهده داشت حالا براي دفاع از مسلمانان روهينگيا در زيرمجموعه دولتي كه او مسووليت آن را برعهده دارد هيچ اقدامي صورت نداده است. سوچي در يك سخنراني در ماه سپتامبر از جامعه بين‌المللي درخواست صبر كرد و گفت كه پناهندگان بخشي از بحران هستند و براي اينكه مسووليت خود را در اين راستا كاهش دهد، اعلام كرد كه بيش از نيمي از روستاهاي مربوط به مسلمانان روهينگيا سالم است و هنوز نابود نشده‌اند.
هرچند ارتش مسووليت كامل اين اوضاع را برعهده گرفته و مدعي است در پاسخ به عمليات‌هايي كه مردم روهينگيا عليه ارتش انجام داده‌اند، دست به اين اقدام زده است و حتي برخي نيز مدعي هستند كه پايان دادن به اين موضوع در اختيار آنگ سان سوچي نيست اما دولت سوچي از فعاليت‌هاي ارتش حمايت كرده و هيچ‌گونه اعتراضي نسبت به آن صورت نگرفته است.
همچنين هنگامي كه شوراي امنيت سازمان ملل متحد در هفته گذشته براي ميانمار تشكيل جلسه داد تا طي بيانيه‌اي خواستار توقف خشونت بيش از حد نظاميان ميانمار عليه مسلمانان روهينگيا شود، دفتر آنگ سان سوچي اين بيانيه را مايه‌تاسف خواند. از همين رو چين نيز به عنوان عضو دايم شوراي امنيت سازمان ملل به دليل اصل عدم مداخله در مسائل داخلي كشورها اين بيانيه را رد كرد و اجازه تصويب آن را در جلسه شوراي امنيت نداد و دولت ميانمار نيز اين اقدام چين را ستايش كرد. با اين وجود گفتني است كه اصل عدم دخالت در مسائل داخلي كشورها يكي از پايه‌هاي سنتي كشورهاي عضو آسه‌آن است كه اكنون پنجاهمين سال تاسيس خود را جشن مي‌گيرد.
هنوز مشخص نيست به طور دقيق چه نكاتي در جلسات دروني سران كشورهاي عضو ميانمار مطرح خواهد شد اما مدير بخش همكاري‌هاي سياسي و امنيتي آسه‌آن در وزارت امور خارجه اندونزي به خبرگزاري آسوشيتدپرس گفت كه دولت وي در اين نشست، بحران مسلمانان روهينگيا را پيگيري خواهد كرد و در اين باره افزود: ما نمي‌توانيم در برابر اين بحران سكوت كنيم چرا كه ما بايد به آنها كمك كنيم.
همچنين هري روكو، سخنگوي رودريگو دوترته رييس‌جمهور فيليپين روز دوشنبه اعلام كرد: ميانمار اجازه بازگشت مسلمانان روهينگيا به خانه‌هاي‌شان را خواهد داد. براساس گزارش «مانيل تايمز»، سخنگوي رودريگو دوترته طي يك نشست مطبوعاتي در سي‌ويكمين اجلاس آسه‌آن، گفت: سازمان آسه‌آن در خصوص مسلمانان روهينگيا ابراز نگراني كرد. روكو ادامه داد: ميانمار گفت بازگشت آوارگان سه هفته پس از امضاي تفاهم‌نامه با بنگلادش شروع خواهد شد. وي افزود: گزارش كوفي عنان، دبيركل پيشين سازمان ملل مورد بررسي قرار گرفت و كمك‌هاي بشردوستانه براي مسلمانان روهينگيا مورد استقبال واقع شد.

پاكسازي قومي
دفتر نخست وزيري بريتانيا روز گذشته اعلام كرد كه به نظر مي‌رسد اقدامات نيروهاي نظامي در ميانمار عليه مردم روهينگيا به مانند يك پاكسازي قومي است. سخنگوي ترزا مي، نخست‌وزير اين كشور گفت: ما از خشونت‌هاي غير‌انساني كه در استان راخين در حال وقوع است به‌شدت نا‌اميد شده‌ايم. وي افزود: اين يك بحران بزرگ حقوق بشري است كه توسط ارتش ميانمار به وجود آمده است. به نظر مي‌رسد يك پاكسازي نژادي است.