شايد اگر به سال‌هاي دور بازگرديم بندر چابهار با وجود موقعيت استراتژيك خاص‌اش آنقدر مورد توجه نبود و حتي توسعه بندر شهيد بهشتي به عنوان يكي از بندرهاي اين منطقه نيز سال‌ها بود كه دچار خاك خوري شده بود و به دليل نبود اعتبارات لازم، برنامه توسعه اين بندرها با كم‌اقبالي دنبال مي‌شد. اين در حالي بود كه اين بندر با توجه به ارتباط با منطقه آزاد تجاري چابهار هم نتوانسته بود آنچنان اقبال عمومي را براي خود جذب كند تا اينكه بحث سرمايه‌گذاري خارجي و رقابت با بندر گوادر پاكستان كار را به جايي رساند كه مقام معظم رهبري نيز بر توسعه هر چه بيشتر اين منطقه و منطقه مكران تاكيد كردند وبه مسوولان مربوطه دستور پيگيري‌هاي بيشتر براي اين منطقه را
ابلاغ كردند.
گو اينكه اگر به تاريخچه بندر چابهار نيم نگاهي بيندازيم، در سال ۱۳۵۲ طرح جامع تاسيس بندر چابهار مطرح و قراردادهاي مربوطه با پيمانكاران منعقد شد. پس از انقلاب اسلامي به دليل كمبود منابع مالي، بخشي از طرح به تعويق افتاد و بخشي از طرح شامل اسكله نصب سريع و موج‌شكن به اتمام رسيد.
اسكله شهيد بهشتي به عنوان بندر اصلي چابهار در سال ۱۳۶۱ با توجه به جنگ عراق و ايران و با تاكيد دولت بر لزوم داشتن بندر در خارج ازتنگه هرمز و خليج فارس احداث شد.
بندر چابهار؛ از ديروز تا امروز
اسكله شهيد كلانتري نيز با تكميل چهار پست اسكله فلزي در سال ۱۳۶۲عملا به بهره‌برداري رسيد. بعد از آن سال‌ها بحث توسعه فازهاي بيشتر اين بندر مطرح و مورد توجه قرار گرفت اما به دليل توجه بيشتر مسوولان كشور به موضوع سازندگي بعد از جنگ اين موضوع آنچنان در سيبل توجه قرار نگرفت؛ اتفاقي كه شايد موجب شد تا توسعه بنادر ديگر از جمله بندر شهيد رجايي بيشتر مورد توجه سرمايه‌گذاران قرار گيرد.
با اين حال دسترسي به آبهاي آزاد، محصور بودن اين بندر بين خشكي‌هاي چند كشور، قرار‌گيري در موقعيت خاص ترانزيتي دنيا موجب شد تا بندر چابهار به عنوان دروازه ترانزيتي كشور با ۵۴۱ كيلومتر مرز دريايي در كريدور شرق - غرب نيز بتواند در زمينه ترانزيت و ترانشيب كالا به بنادرجنوبي كشورهاي خليج فارس ايفاي نقش كند و با افتتاح طرح توسعه فاز اول
بندر چابهار اين بندر به عنوان يكي از كانون‌هاي داد و ستد و تجارت بين‌المللي در كشور مطرح خواهد شد.
بندرچابهار به عنوان يكي از بنادر مهم ايران در جنوب كشور و در بخش شمالي درياي عمان از موقعيت استراتژيك برخوردار است و دستيابي به آبهاي آزاد بين‌المللي از طريق اقيانوس هند از مهم‌ترين ظرفيت‌هاي ترانزيتي اين بندر اقيانوسي ايران در منطقه است. اين بندر به علت نزديكي به كشورهايي نظير افغانستان، پاكستان و آسياي ميانه در آينده‌اي نزديك با اتصال به شبكه ريلي كشور جايگاه ويژه‌اي در ترانزيت كالا در كريدور شمال- جنوب و كريدور شرق- غرب خواهد داشت.
بندر چابهار به دليل موقعيت راهبردي، كه نزديك‌ترين راه دسترسي كشورهاي محصور در خشكي آسياي ميانه (افغانستان، تركمنستان، ازبكستان، تاجيكستان، قرقيزستان و قزاقستان) به آبهاي آزاد است از اهميت فراواني برخوردار است و سازندگي و سرمايه‌گذاري فراواني در آن صورت مي‌گيرد؛ از جمله ساخت اسكله و افزايش گنجايش بارگيري كشتي‌هاي اقيانوس‌پيما (در خليج چابهار) و ساخت راه‌آهن به سوي آسياي ميانه و احداث فرودگاه بين‌المللي.
اين بندر يكي از مهم‌ترين چهارراه‌هاي كريدور شمال-جنوب بازرگاني جهاني است. براساس پيش‌بيني محققان سازمان ملل در زمينه حمل و نقل بين‌المللي، حدود نيمي از حمل ونقل جهان ميان خاور دور با ساير نقاط دنيا انجام مي‌شود. از مجموع ۳ كريدور حمل ونقل جهاني كه كارشناسان سازمان ملل براي اين امر پيش بيني كرده‌اند، ۲ كريدور ازايران مي‌گذرد و چابهار نقطه عبور جنوبي‌ترين كريدور شرقي- غربي جهان خواهد بود.
اين كريدور از «دروازه ابريشم» درچين آغاز مي‌شود و قلب اقتصاد اين كشور يعني استان كانتون را تغذيه كرده و به سرزمين آسياي جنوب شرقي مي‌پيوندد و پس از طي اين مسير وارد هندوستان شده و با پوشش مهم‌ترين شهرهاي اين ناحيه مانند كلكته، ناكپور، جايپور، حصيرآباد، كراچي و بن قاسم به چابهار مي‌رسد. بندر چابهار آسان‌ترين و راهبردي‌ترين راه دسترسي به آبهاي آزاد براي ۶ كشور محاط در خشكي در آسياي
ميانه است.
بندر چابهار به دليل موقعيت راهبردي، كه نزديك‌ترين راه دسترسي كشورهاي محصور در خشكي آسياي ميانه (افغانستان، تركمنستان، ازبكستان، تاجيكستان، قرقيزستان و قزاقستان) به آبهاي آزاد است از اهميت فراواني برخوردار است و سازندگي و سرمايه‌گذاري فراواني در آن صورت مي‌گيرد؛ از جمله ساخت اسكله و افزايش گنجايش بارگيري كشتي‌هاي اقيانوس‌پيما و ساخت راه‌آهن به سوي آسياي ميانه و احداث فرودگاه بين‌المللي. اين بندر يكي از مهم‌ترين چهارراه‌هاي كريدور شمال-جنوب بازرگاني جهاني است.
مردم منطقه نشان دادند مذاهب مختلف در اين سرزمين فاصله‌اي ايجاد نكرده است
در مراسم افتتاح فاز 1 بندر شهيد رجايي كه با حضور مقامات بلندپايه كشورهاي همسايه برگزار شد. حسن روحاني، رييس‌جمهور در مراسم بهره‌برداري از طرح توسعه بندر و اسكله شهيد بهشتي چابهار، گفت: «تعامل سرآغاز وحدت و همبستگي است واعتدال راهي است كه ما را به تعامل سازنده و گسترده مي‌رساند. شرايط منطقه‌اي ما از گذشته يك قدم بهتر است.
عده‌اي فكر مي‌كردند منطقه ما منطقه جنگ است. منطقه نزاع است و منطقه برخورد شيعه و سني است و نيز منطقه برخورد افراطيون و مردم خوب اين سرزمين است و سرزمين حضور قدرت‌هاي خارجي و دخالت‌هاي آنها
است اما از همه اينها يك قدم فاصله گرفته‌ايم. مردم اين منطقه نشان دادند كه بين مذاهب مختلف و اقوام مختلف در اين سرزمين فاصله‌اي وجود ندارد. در اين راستا علماي شيعه، سني، نخبگان، روشنفكران چه در ايران و چه در كشورهاي منطقه گام‌هاي بلندي
برداشتند.»
وي ادامه داد: «آنچه براي ما مهم است اينكه همه بايد به فكر همبستگي، اتحاد و منافع بيشتر در اين منطقه باشيم. راهي جز اعتدال وجود ندارد. افراطي‌گري و خشونت به هر نامي كه باشد و در هر كشوري كه باشد پايانش ويراني، خسارت و نابودي است. بايد مردم منطقه منافع كشورهاي همسايه و مردم ديگر را به رسميت بشناسند و اقوام، فرهنگ و قوميت‌ها را زير چتر فرهنگ ملي كشورهاي منطقه به رسميت بشناسند. مذاهب هم بايد همديگر را به رسميت بشناسند، به زور، با عصبانيت و با شعار و خشونت هيچ كس را نمي‌توان از مسيري به مسير ديگر هدايت كرد. اگر كسي فكر مي‌كند دين و مذهبش بهتر است بايد با عملش نشان دهد
نه با زبان.»
وي تصريح كرد: در عين حال بايد اعتقادات ديگران را محترم شمرده و به رسميت بشناسيم. تعامل سرآغاز وحدت و همبستگي است واعتدال راهي است كه مارا به تعامل سازنده وگسترده مي‌رساند. در اين منطقه هيچ كشوري نمي‌تواند مدعي شود كه من قدرت برتر هستم و بايد كشورهاي ديگر تسليم و تابع من باشد. ابرقدرت‌ها هم نتوانستند اين كار را انجام دهند. هيچ قدرت منطقه‌اي هم قادر نخواهد بود. بايد قبول كنيم قدرت ما در قدرت منطقه است نه تك‌تك كشورها.»
رييس‌جمهور با تاكيد بر اينكه اقتصاد هم در اين ميان نقش بسيار مهمي بر عهده دارد؛ خاطرنشان كرد: « بايد اقتصاد كشورها را به هم متصل كنيم. براي ايجاد وحدت بايد راه‌هاي تجاري و پيوستگي دانشگاه‌ها و نخبگان را حفظ كنيم. امروز هم از پيوستگي حمل و نقل صحبت مي‌كنيم؛ چه حمل و نقل دريايي، چه ريلي، چه جاده‌اي و چه حمل و نقل هوايي. اگر كشورها به هم متصل شوند به هم
احساس نياز پيدا مي‌كنند.
درست است كه ما همواره از ضرورت بي‌نيازي صحبت مي‌كنيم اما چنين نيازي كه بين ما وحدت ايجاد كند، مقدس است، چراكه همه ما به انس فرهنگي و محبت نياز داريم. محبت چيزي است كه همه كشورها نيازمند آن هستند. در اقتصاد هم ما به هم نياز داريم. اگر كشوري فكر كند از نظر علم وصنعت به سايرين بي‌نياز است، حتما اشتباه
كرده است.»
بايد منافع مشترك‌مان را دريابيم
روحاني همچنين گفت: «اگر كشورهاي مختلف بتوانند در جاده، ريل و بندر همديگر را كنار هم يابند و منافع مشترك‌شان را دريابند، باعث ايجاد وحدت و امنيت مي‌شود. امنيت تنها با قدرت نظامي به دست نخواهد آمد. اگر همه كشورهاي اسلامي كنار هم بوديم، منافع مشترك را احساس مي‌كرديم و اين منافع مشترك ما را به يكديگر متصل مي‌كرد.
بندر چابهار مي‌تواند كشورهاي منطقه را به يكديگر متصل كند، اين بندر مي‌تواند منافع مشترك مردم منطقه را تامين كند. ارزش چابهار در سايه وحدت و امنيتي است كه مردم سيستان و بلوچستان ايجادش كردند. اگر سيستان و بلوچستان ناامن باشد، چابهار اهميتش را از دست مي‌دهد. بنابراين نخستين تشكر من از تمام اقوام و مذاهبي است كه در اين منطقه زيست مي‌كنند. احساس امنيت را مردم به
وجود مي‌آورند.»
وي با اشاره به رابطه ايران با كشورهاي شرقي‌اش ادامه داد: «ساليان درازي است كه ما با كشورهاي شرقي‌مان همزيستي مسالمت آميزي داريم. گاهي در منطقه غرب و شمال مشكلاتي داشته‌ايم اما با شرق كشور كمتر به مشكل خورده‌ايم. رابطه ايران با هندوستان، پاكستان، ازبكستان، قرقيزستان و ساير كشورهاي همسايه ما در شرق و جنوب شرقي رابطه‌اي خوب و براساس تعامل‌ها است. ما معتقديم اگر در منطقه مشكلي وجود دارد با گفت‌وگو قابل حل و فصل است. نه نياز به اسلحه و نه نياز به دخالت‌هاي قدرت‌هاي بزرگ جهاني داريم. خودمان با وحدت و گفت‌وگو مي‌توانيم مشكلات‌مان را حل كنيم. ترانزيت يكي از مواردي است كه از طريق موقعيت ايجاد در چابهار مي‌تواند كشورهاي حاشيه‌اي آفريقايي و آسيايي را به آسياي مركزي و اروپاي شمالي متصل كند. نخستين قدم اين بود كه در بندر چابهار ظرفيت لازم براي رفت و آمد بار مسافرها ايجاد شود. خوشحاليم كه امروز فاز اول اين بندر افتتاح مي‌شود.» رييس‌جمهور خاطرنشان كرد: «در فاز اول كشتي‌هاي صد هزار تني مي‌توانند در اين بندر رفت و آمد كنند. از پنج اسكله، دو تاي آن براي حمل و نقل كانتينري است كه براي ترانزيت منطقه اهميت دارد. بايد جاده‌اي كه بين چابهار و زاهدان وجود دارد را اصلاح كنيم و اين اولويت اول ما است و ثانيا بايد اين جاده به بزرگراه تبديل شده و باند دوم آن هم اصلاح شود. مساله ديگر وجود خطوط ريلي است كه از طريق راه‌آهن چابهار را به ريل سراسري كشور متصل كنيم.
از اينكه امروز مي‌شنويم 27 درصد اين پروژه راه‌آهن بين چابهار و زاهدان انجام شده خبر خوشي است اما در عين حال بايد تسريع كرده و در انتظار آن روز باشيم زيرا اين راه‌آهن جايگاه بندر چابهار را ارتقا داده و ظرفيت را
بالا مي‌برد.»
ادامه در صفحات 10 و 11