داخلي‌ها، توانايي توسعه ميادين را دارند
سيد‌محمد‌علي خطيبي
با واگذاري توسعه ميادين نفتي و گازي كشور به شركت‌هاي داخلي، علاوه بر اينكه راه براي رشد و توسعه اقتصاد كشور هموارتر مي‌شود، زير فشار گذاشتن كشور براي تن دادن به خواست‌هاي امريكا نيز سخت‌تر مي‌شود. شركت‌هاي داخلي در تمام سال‌هاي پس از انقلاب بسياري از پروژه‌هاي مهم و بزرگ را اجرا كردند و اكنون زمان آن است كه براساس توانايي دست آنان نيز مانند شركت‌هاي خارجي باز گذاشته شود.
يك نگاه گذرا به چند دهه اخير نشان مي‌دهد كه توسعه ميادين نفت و گاز كشور، بيش از هر چيز با كمك پيمانكاران ايراني ممكن شد. به طور مثال در ميدان پارس جنوبي، بيشتر فازها توسط پيمانكاران ايراني توسعه يافت و به مرحله بهره‌برداري رسيد و تعدادي ديگر از اين فازها نيز توسط شركت‌هاي معتبر خارجي فعال شدند. براي نمونه قرار است فاز 11 پارس جنوبي توسط شركت توتال توسعه يابد. با اين همه و با وجود آنكه طرفين تمايل دارند توسعه اين ميدان سريع‌تر انجام شود، هنوز تا اجرايي شدن قرارداد مذكور مسائل بسياري وجود داردو ابهامات زيادي مطرح است.
البته دفاع از حضور پيمانكاران و شركت‌هاي ايراني در توسعه ميادين نفت و گاز كشور نبايد به معناي مخالفت با حضور پيمانكاران خارجي تعبير شود. به‌طور كلي كشور بايد هميشه از حضور پيمانكاران صاحب فن و تكنولوژي در كشور استقبال كند اما همه مي‌دانند كه كشورهاي بسياري در جهان وجود دارند كه تمايلي به اين مساله ندارند. در چند دهه گذشته بارها ايران و يك شركت معتبر خارجي براي توسعه يا انجام كاري به توافق رسيدند اما مسائل سياسي پشت پرده مانع از همكاري يا ادامه آن شده است.
پس از توافق برجام بسياري از موانع مراوده اقتصادي به شكل حقوقي مرتفع شد اما همچنان بانك‌هاي خارجي از رابطه با ايران در هراس هستند. آنها مي‌دانند با وجود آنكه اعلام مي‌شود تحريم‌ها برداشته شده، رابطه با ايران تبعات سنگيني خواهد داشت. اين واقعيتي است كه در سال‌هاي گذشته چندين و چند بار در مقابل آن قرار گرفتيم و حالا بايد براي آن فكري كرد.
همچنين توان پيمانكاران داخلي نيز قابل قبول است. چند روز پيش بود كه خبر مهار آتش عظيم چاه رگ سفيد در زماني مناسب و به دست مهندسان و كارگران ايراني منتشر شد. بارها پيمانكاران ايراني كارهاي بزرگي انجام دادند و حالا بايد به آنها اعتماد كرد. بسياري از شركت‌هاي توانمند ايراني، اكنون بيكار هستند و به دنبال كار در كشورهاي ديگر از جمله كشورهاي خليج فارس مي‌گردندو در مقابل نيز ميادين بسياري در كشور نيازمند توسعه هستند.
شركت‌هاي ايراني البته از تكنولوژي مشابه با غول‌هاي بين‌المللي بهره‌مند نيستند اما با اعتماد به آنها و كمك به رشد اين شركت‌ها مي‌توان به اين مهم نيز نائل شد.
مطمئن‌ترين و سهل الوصول‌ترين راه همين پيمانكاران ايراني هستند كه چند فاز پارس جنوبي كه پروژه‌هاي عظيمي هستند را پيش بردند، حتما مي‌توانند باز هم پيش بروند. پيمانكاران ايراني هنوز بسياري از پول‌هاي خود را از دولت نگرفتند و اگر دولت با آنها نيز مانند پيمانكاران خارجي متعهد عمل مي‌كرد بسياري از اين شركت‌ها اكنون وضعيتي به مراتب بهتر داشتند. البته گهگاه گفته مي‌شود كه شركت‌هاي ايراني پروژه را با تاخير تحويل مي‌دهند؛ اين حرف اشتباه نيست اما بايد مدنظر داشت كه عوامل بيروني در اين تاخير موثر بوده چرا كه نه دولت مطالبات آنها را سر موعد پرداخت كرده و نه به دليل تحريم‌ها آنها امكان تهيه نيازهاي خود را از خارج داشتند. هر چند با پيمانكاراني كه به عمد تحويل پروژه‌ها را به تعويق انداختند نيز نبايد مماشات كرد. به بيان ديگر دفاع از پيمانكار ايراني دفاع از هر پيمانكاري نيست، دفاع از شركتي توانمند و متعهد است كه با رشد خود اشتغال در كشور را بالا مي‌برد. اكنون در ايران غول بيكاري بر زندگي تحصيل‌كردگان كشور سايه انداخته است و توسعه شركت‌هاي داخلي به معناي افزايش اشتغال مهندس‌ها و دانش‌آموخته‌هاي كشور نيز هست.
از سوي ديگر اگر پيمانكار ايراني مايل بود بايد امكان اين را داشته باشد كه با شركت‌هاي خارجي مذاكره كند و آنها را دعوت به حضور در ايران كند. بخش مهمي از مشكلاتي كه براي قراردادهاي ايران به وجود مي‌آيد به اين دليل است كه دولت ايران يك طرف معامله است ولي اگر طرف معامله يك شركت باشد، فشار آوردن بر آن قرارداد سخت‌تر و به‌طور كلي از حساسيت آن قرارداد نيز كاسته مي‌شود.
بايد كشور را با كمك خود تقويت كنيم و براي اين مهم چاره‌اي جز تقويت اقتصاد ملي كشور وجود ندارد. شركت‌هاي ايراني تاكنون در پروژه‌هاي مهمي موفق شدند و حالا نوبت اعتماد به آنها است. آنها بايد پروژه‌ها را به صورت كلان بر عهده بگيرند و اگر مايل بودند آن پروژه را به چند پروژه تقسيم كرده و بخش‌هايي از آن را حتي به شركت‌هاي خارجي واگذار كنند. اين مهم نه تنها در راستي اقتصادي مقاومتي است و براي توسعه كشور ضروري است، بلكه به معناي تمام آن چيزهايي است كه كشور امروز به آن نياز دارد، يعني اشتغال و رفاه عمومي.
سفير سابق ايران در اوپك