خودرو، گفتاردرماني و چند مورد ديگر

اميرحسن كاكايي

كارشناس صنعت خودرو

بازار خودرو از آن دست بازارهايي است كه معمولاً در فضاي تورم انتظاري شكل گرفته سه ماه پاياني سال، وارد فاز رونق مي‌شود. بنابراين اينكه در يك ماه آخر سال 1401 قيمت‌ها به سطح نجومي رسيد و توليد خودروسازان كفاف تقاضا را نداد چيز عجيبي نبود. درواقع، ‌به دليل كاهش عرضه و مشكلات توليد كه از پس قيمت‌گذاري نامناسب به وجود آمده، قيمت خودرو وارد حبابي بزرگ شده و متاسفانه در همين نرخ‌ها هم تثبيت شده است. دولت در ادامه گفتاردرماني‌ها رفتارهاي غلط ديگري هم در پيش گرفته و آن هم پيش‌فروش خودروهايي است كه هنوز وارد كشور نشده‌اند.  در 10 ماه ابتداي سال 1401 با گفتاردرماني‌هايي كه از سوي دولت صورت گرفت و قول‌هايي كه براي واردات خودرو داده شد مردم خريد خودروي خود را به تعويق انداختند؛ اما در حالي كه بيش از يكسال از قول‌هايي كه دولت در مورد واردات خودرو مي‌داد مي‌گذرد، نهايتاً بدون واردات يك دستگاه خودرو اعلام شده متقاضيان ثبت‌نام كنند، اين در حالي است كه اين اقدام دولت به‌شدت خطرناك است و روش غلطي است كه پيش از اين هم تجربه تلخي را به دنبال داشته است. اين نكته حائز اهميت است كه در سال‌هاي 1396 و 1397 حدود 19 هزار و 600 دستگاه خودرويي كه همه مراحل قانوني خود را هم طي كرده بود باز هم نتوانست وارد كشور شود و پس از آن طي 4 سال به تدريج اين خودروها را وارد كشور كردند و در اين وضعيت هم يك عده از مردم به‌شدت زيان كردند و برخي از تجار هم كه افراد معتبري بودند به دليل اين رفتارها به زندان افتادند و آن هم به اين علت كه اين تجار با همين قول‌ها خودروها را پيش از ورود به كشور به مردم فروخته بودند و با تورمي كه به وجود آمده بود قيمت‌ها تغيير كرده بودند و همين وضعيت باعث شد تا اين تجار زنداني شوند. يكي از ادعاهايي كه در حوزه خودرو وجود داشت اين بود كه توليد خودرو يك و نيم برابر مي‌شود اما توليد خودرو تنها 20 درصد بيشتر شد آن هم با وجود مونتاژكاري‌هايي كه وجود دارد. يا اينكه وعده افت 15 درصدي قيمت خودرو داده مي‌شد، اما قيمت خودروها بين 60 تا 70 درصد رشد داشتند و حتي در برخي از خودروها شاهد افزايش‌هاي 2 تا 3 برابري بوديم. از سوي ديگر دولت قرار بود قيمت‌گذاري خودرو را آزاد كند يا در بورس قيمت‌ها تعيين شوند اما در ماه‌هاي پاياني سال به يك‌باره شوراي رقابت وارد ميدان شد و اين وعده‌ها را بهم زد و با وجود آنكه وكلاي مجلس در برنامه‌هاي بودجه سال 1402 درآمدهايي از فروش خودرو در بورس كالا ديده‌اند اما باز هم مي‌بينيم كه به لحاظ قانوني شوراي رقابت جايگاه خود را دارد؛ لذا سال 1402 براي خودرو سالي توام با هيجان خواهد بود و همه به نوعي در انتظار يك تورم بالا هستند. يكي از موضوعات ديگري كه براي سال آينده بسيار مهم است اينكه دولت چگونه قادر خواهد بود به لحاظ ارزي كشور را مديريت كند. هر چند سال 1401 سال اولي بود كه دولت به صورت جدي كار خود را آغاز كرد و در نيم سال اول امسال وعده‌هاي دولت در حوزه خودرو تا حدودي جواب داد؛ اما پس از آن اين گفتارها كه اكثرا بدون پشتوانه هم هستند ديگر پاسخگو نبود. لذا مردم واقعيت‌ها را بر اساس مشاهداتي كه در كف بازار وجود داشت مي‌ديدند و به جاي اعتماد به مسوولان دولتي رفتار بزرگان اقتصاد و كسب و كارها را مورد ارزيابي قرار مي‌دهند. اما آنچه از سال آينده پيش‌بيني مي‌شود آن است كه سه‌ماهه ابتداي سال 1402 وضعيت بازار خودرو چندان مساعد نخواهد بود. چرا كه تورمي كه امروز در بودجه سال آينده پيش بيني شده حول و حوش 40 تا 50 درصد است. يكي از موضوعات ديگري كه قرار است در سال 1402 مشخص شود مبناي تعرفه است كه تا پيش از اين مبناي محاسبات ارزي، ارز 4200 توماني بود كه در بحث‌هاي مالياتي و تعرفه مورد محاسبه قرار مي‌گرفت اما اين ميزان امروز به 28500 رسيده و 6 برابر شده است.  معناي اين اعداد آن است كه با يك تورم بيش از 50 تا 60 درصدي در هزينه‌هاي صنعت خودرو روبرو هستيم و در واقع براي واردات خودرو هم همين اتفاق خواهد افتاد. پس مي‌توان پيش‌بيني كرد كه با يك جهش قيمتي 50 درصدي براي سال آينده روبرو هستيم و از سوي ديگر هم واردات خودرو در اين شرايط تحريمي به راحتي اتفاق نمي‌افتد. در صورتي هم كه واردات خودرو صورت گيرد باز هم اين اتفاق باعث كاهش قيمت خودرو در بازار آزاد نخواهد شد اما شايد باعث ركود بيشتر شود؛ اما باز هم قيمت‌ها افت نمي‌كنند. چرا كه ارزش ريال افت كرده است.براي شش ماه دوم سال هم امروز نمي‌توان چندان ارزيابي درستي داشت زيرا ابتدا بايد شوك قيمتي سال بعد را رد كنيم. يكي از موضوعاتي كه در مورد ميزان توليد خودرو مطرح مي‌شد اين بود كه ميزان توليد خودرو به 2 ميليون دستگاه مي‌رسد اين در حالي كه توليدات امسال در بهترين شرايط شايد به 1 ميليون و 200 دستگاه برسد. البته با واردات قطعات بالا و بعيد است به اين رقمي كه اعلام شده برسيم.