عبور 5 نفتكش ايراني از مقابل ناوهاي امريكايي

گروه اقتصادي

در ميانه تحريم‌ها و با وجود ممانعت از ورود نفتكش‌هاي ايراني به بنادر بزرگ دنيا، روز يكشنبه اولين نفتكش از 5 نفتكش ايراني به نام فورچون (FORTUNE) و روز دوشنبه نيز نفتكش FOREST به آب‌هاي ونزوئلا وارد شدند و روند تحويل سوخت خود را به پالايشگاه «ال پاليتو» در نزديكي بندر كابه‌يو در شمال ونزوئلا آغاز كردند.

هر چند نفتكش FURTONE محموله يك ميليون بشكه‌اي سوخت را تحويل داد. پس از به مقصد رسيدن اين نفتكش طارق الايسامي، وزير نفت ونزوئلا در توييتي ضمن قدرداني از ايران، اين اقدام را نشاني از برادري و همبستگي قوي ميان دو كشور دانست. نيكلاس مادورو رييس‌جمهور ونزوئلا در تلويزيون دولتي از ايران تشكر كرده و گفت كه «ايران و ونزوئلا هر دو صلح مي‌خواهند و حق تجارت آزاد دارند و اين دو ملت انقلابي در مقابل امپراتوري امريكاي شمالي زانو نخواهند زد.»

پس از حضور FORTUNE در دريا، تهران و كاراكاس به ناوهاي امريكايي نسبت به هر گونه تلاش براي رهگيري يا توقيف آنها هشدار دادند. ارتش ونزوئلا اعلام كرده بود به محض ورود نفتكش‌هاي ايران به منطقه ويژه اقتصادي ونزوئلا، نيروي دريايي آنها را اسكورت خواهد كرد. حسن روحاني رييس‌جمهور نيز هشدار داده بود اگر امريكا براي نفتكش‌هايي كه راهي ونزوئلا هستند مشكلي ايجاد كند ايران «مقابله به مثل» خواهد كرد. محمدجواد ظريف وزير خارجه نيز نسبت به «اخلال در تجارت قانوني» هشدار داده بود. اهميت ارسال سوخت و مشتقات براي توليد بنزين به كشور بحران‌زده ونزوئلا نه در فروش محموله‌هاي انرژي آن هم در ميانه شيوع كرونا و كاهش شديد تقاضاي نفت كه در برافراشته بودن پرچم ايران و روشن بودن رادارها در تمام طول مسير و تلاشي براي بازپس‌گيري سهم ايران از بازار انرژي است. طي يك دهه اخير به ويژه پس از تحريم‌هاي نفتي عليه ايران، نفتكش‌هاي ايراني براي رساندن محموله‌هاي انرژي از راهكارهايي مانند رادار خاموش و استفاده از پرچم ساير كشورها استفاده مي‌كردند كه نفتكش FORTUNE در ميانه شدت‌يافتن تحريم‌ها توانست با پرچمي برافراشته سوخت را به مقصد برساند. طي روزهاي آتي 4 نفتكشPetunia Faxon and Clavel نيز به مقصد خواهند رسيد. بلومبرگ مدعي شد با وجود مشكلات شديد مالي و نبود ذخاير ارزي در ونزوئلا قرار است حدود 9 تن شمش طلا در ازاي اين خدمات به ايران ارسال شود.

بحران بنزين و كمك ايران

روابط استراتژيك ايران و ونزوئلا به بيش از يك دهه پيش باز مي‌گردد. در آن زمان هوگو چاوز، بنيانگذار كشور سوسياليستي و البته ثروتمند ونزوئلا در كنار محمود احمدي‌نژاد، رييس‌جمهور وقت ايران قرار گرفت تا بتوانند در معاملات اقتصادي و نفتي به دور از تحريم‌هاي همه‌جانبه عليه ايران، مراودات خود را ادامه دهند. در آن سال‌ها كه ايران همچنان در توليد بنزين خودكفا نشده بود، ونزوئلا با ارسال محموله‌هايي سعي در ياري رساندن به ايران داشت. هر چند در آن روزها هيچ‌كس فكرش را نمي‌كرد كه پس از چاوز، جانشينش مادورو كشور را به وضعيتي بكشاند كه نفتكش‌هاي ايراني تنها سوخت سه هفته اين كشور را تامين كنند. ونروئلا به ‌شدت نيازمند بنزين است. اين كشور كه زماني يكي از توليدكنندگان بزرگ اوپك بود، پيش از محدوديت‌هاي كرونا ۱۷۰ هزار بشكه بنزين مصرف مي‌كرد اما به دليل جيره‌بندي‌ها اكنون روزانه 40 هزار بشكه در پمپ‌بنزين‌ها توزيع مي‌شود. با اين شرايط، هم‌اكنون ۱۸۰۰ پمپ‌بنزين در اين كشور به علت كمبود سوخت، به حالت نيمه‌تعطيل درآمده‌اند و ظرفيت توليد شركت ملي نفت ونزوئلا تا دو ماه پيش به 10 درصد ظرفيت روزانه‌ رسيده است. چنانكه اكنون توليد شركت ملي نفت ونزوئلا به يك پالايشگاه و توليد سوخت با اكتان كم محدود شده چون بسياري از واحدهاي آلكيلاسيون آن فعال نيستند.

با وجود اينكه ايران با 5 نفتكش كه حدود 1.5 ميليون بشكه بنزين دارند، تنها مي‌تواند پاسخگوي نياز چند ماه ونزوئلا باشد، بنابراين، اين ميزان صادرات بنزين حتي اگر مقطعي نيز باشد، مي‌تواند درآمد خوبي آن هم در ميانه تحريم‌ها نصيب كشور كند.

بحران سوختي در بزرگ‌ترين دارنده ذخاير نفتي

ونزوئلا در چند سال اخير مشكلات بي‌شماري داشته به گونه‌اي كه حتي از پس توليد نفت خود نيز بر نمي‌آيد. طبق آمارهاي بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول تورم در اين كشور به رقم 800 هزار درصد رسيده كه در تاريخ اقتصادي جهان نيز بي‌سابقه است. در سال گذشته حدود 4.8 ميليون نفر براي نجات از گرسنگي دايمي از اين كشور گريختند. شيوع كرونا و تشديد كاهش قيمت نفت باعث شد دولت مادورو با ليست طولاني‌تري از مشكلات مواجه شود؛ ليستي كه در آن كاهش شديد توليد بنزين و نفت خام در پالايشگاه‌ها نيز به چشم مي‌خورد. تحريم‌هاي فوريه و مارس امريكا بر شركت‌ها و كشورهايي كه به كاراكاس كمك مالي كنند، باعث وخيم‌تر شدن اوضاع اقتصادي ونزوئلا شد؛ از اين رو ونزوئلا براي جبران كمبود سوخت روزانه خود، دست به جيره‌بندي زد. تا اينكه شيوع كرونا و كاهش فعاليت‌هاي اقتصادي و مصرف سوخت باعث شكل‌گيري سهميه سوخت مازاد در ايران شد كه همين امر نيز باعث حركت 5 نفتكش با حدود 1.5 ميليون بشكه سوخت به ونزوئلا شدند. هر چند تحليلگران معتقدند كه بنزين موجود در نفتكش‌هاي ايراني پاسخگوي مصرف دو يا سه هفته مردم ونزوئلا است و با رونق فعاليت‌هاي اقتصادي و افزايش مصرف بنزين، محموله‌هاي بعدي حجم كمتري خواهند داشت، با اين وجود ايران توانست در ميانه تحريم‌ها از مهم‌ترين فرآورده نفتي خود كسب درآمد كند. نكته مهم در صادرات بنزين و مشتقات به ونزوئلا، بازگشت دوباره ايران به بازارهاي سنتي و از سر‌گيري مراوده با هم‌پيمانان قديمي است. اما اهميت ديگر موضوع واردات بنزين از ايران، نياز ونزوئلا به نفت سبك است. ونزوئلا در دو دهه گذشته به دليل توليد نفت فوق سنگين و سخت بودن پالايش آن، ملي اعلام كردن صنعت نفتكش توسط چاوز، خروج شركت‌هاي نفتي امريكايي در سال 2007 و در ادامه اعمال تحريم‌هاي نفتي توسط امريكا و ساير كشورهاي امريكاي شمالي و جنوبي نتوانست از نفت‌هاي سبك بهره ببرد. به همين دليل به ‌شدت به واردات بنزين و مشتقات حاصل از نفت سبك نياز دارد. از اين حيث شايد بتوان اميدوار بود كه مازاد بنزين ايران در بازارهاي جهاني خريداري هميشگي خواهد داشت.

ورود نفتكش ايراني بدون دخالت ناوهاي امريكايي

ماه گذشته ميلادي ناوهاي جنگي امريكا به دستور ترامپ در منطقه كاراييب براي مبارزه با كارتل‌هاي مواد مخدر، جنايتكاران، تروريست‌ها و ديگر فعالان زيانبار كه از همه‌گيري كرونا براي صدمه زدن به امريكا سوءاستفاده مي‌كنند، فرا خوانده شدند. هر چند بسياري معتقد بودند اين حركت ترامپ براي جلوگيري از ورود نفتكش‌هاي ايراني به اين منطقه و در نهايت رسيدن به مقصد است، چندي بعد نيز حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران در واكنش به حضور ناوهاي جنگي امريكا در منطقه كاراييب گفت: «اگر تانكرهاي ما در كاراييب يا هرجاي دنيا با مشكلات ناشي از امريكايي‌ها مواجه شوند، آنها نيز با مشكلاتي مواجه خواهند شد. اميدواريم امريكايي‌ها اشتباه نكنند». ونزوئلا نيز براي مقابله با هر گونه اقدام امريكا قول داد به محض ورود نفتكش‌هاي ايراني، كشتي‌هاي جنگي خود را براي اسكورت آنها به محل اعزام كند. با وجود آنكه واشنگتن بارها از مشاركت فزاينده ايران در ونزوئلا ابراز نگراني كرده، اما به مقصد رسيدن دو نفتكش از مجموع 5 نفتكش ايراني به آب‌هاي ونزوئلا نشان از بي‌اعتباري تحريم‌ها و البته درس گرفتن از توقيف نفتكش ايراني توسط انگليس دارد. 13 تيرماه سال گذشته نفتكش گريس1 كه بعد از آزادي آدريان دريا نام گرفت توسط نيروي دريايي انگليس حدود دو ماه در تنگه جبل‌الطارق توقيف شد كه پس از راي دادگاه اين منطقه، نفتكش گريس1 آزاد شد.

تلاش امريكا براي توقف نفتكش‌هاي ايراني

با وجود اينكه سفر نفتكش‌هاي ايران از سال گذشته آغاز شده اما تقريبا تمام ارگان‌هاي مهم امريكا از وزارت خزانه‌داري تا گارد ساحلي در تلاش براي دادن يك هشدار جهاني به صنعت دريايي جهان بودند. اين كشور در صدد است به جهانيان ثابت كند كه ايران ممكن است از شيوه‌هاي كشتيراني فريبنده براي فرار از تحريم استفاده كند. شائبه‌اي كه با بر افراشته بودن پرچم ايران در تمام طول مسير و امكان رديابي موقعيت نفتكش از سوي ماهواره از بين رفت. دريادار كريگ فالر، فرمانده ناوهاي امريكايي پس از امكان رصد موقعيت تمام نفتكش‌هاي ايراني گفت: «معتقدم ايران به دنبال به دست آوردن برتري موقعيتي در مكان‌هايي است كه منافع امريكا به خطر مي‌افتد. مقامات كاخ سفيد معتقدند ترامپ به دنبال كاهش روابط اين دو كشور است.