راستي‌آزمايي تا ارديبهشت
عباس عبدي
يكي از سكه‌هاي رايج در ايران دادن وعده از طرف مسوولان و وفا نكردن به آن است. شايد هم به قول شاعر؛ «هزار وعده خوبان يكي وفا نكند»، از خوبي آنان است كه وفا نمي‌كنند!! نه اينكه هيچ وعده‌اي محقق نمي‌شود. مي‌شود؛ ولي فقط بخشي از آنها و به‌طور معمول ناقص يا با تأخير انجام مي‌شود. اگر روزنامه‌اي پيدا شود و اين وعده‌ها را با سررسيد آنها بنويسد و تا زماني كه انجام نشود، هر روز تكرار كنند، گمان مي‌كنم چند صفحه وعده انجام نشده باقي خواهد ماند. مساله مهم‌تر از اصل وعده يا تأخير در انجام آن، هزينه‌هاي تحقق آن وعده‌ها است. براي مثال همين پل صدر را مرور كنيم، وعده‌اي بود كه در نهايت انجام شد، در حالي كه مساله مهم هزينه‌اي است كه صرف آن شده و تفاوت آن با هزينه اوليه بود. اين تفاوت بسيار زياد و غير قابل قبول است. اگر به موضوعات مهم كشور بپردازيم، گمان مي‌كنم در ميان 20 مشكل اول، دو موضوع توسعه اينترنت و محروميت‌زدايي از استان سيستان و بلوچستان در ميان اين 20 مقوله جاي خواهند گرفت. اكنون وزير ارتباطات با سفر به بلوچستان ادعاي بزرگي را مطرح كرده است. اينكه تا پايان ارديبهشت (140 روز ديگر) كليه روستاهاي بالاي 20 خانوار جمعيت در اين استان به شبكه ارتباطي اينترنت وصل خواهند شد. درباره محروميت بلوچستان نيازي به توضيح زيادي نيست. اين محروميت ريشه در عوامل گوناگوني دارد. از وضع جغرافيايي و ناامني گرفته تا سياست‌هاي تبعيض‌آميزي كه از گذشته‌هاي طولاني‌مدت وجود داشته است. جملگي اين عوامل موجب شده‌اند كه سيستان و بلوچستان از نظر شاخص‌هاي توسعه‌يافتگي در ميان استان‌هاي كشور در وضعيت نامناسبي قرار گيرد. البته در هر حال يك استان در رديف آخر خواهد بود، مساله اصلي شدت تفاوت و روند حركت آن است كه به سوي برابري يا نابرابري بيشتر است. و آيا نابرابري به زيان استان‌هاي ضعيف تشديد مي‌شوند؟ اينترنت برخلاف تصور اوليه مسوولان پديده‌اي تجملي يا در حاشيه امور محسوب نمي‌شود. اينترنت و توسعه آن ديگر يك انتخاب براي سياستمدار و جامعه نيست، بلكه يك ضرورت است چون آب و برق و راه. تمامي وجوه زندگي با آن مرتبط شده است.
از انتقال پول گرفته تا خريد و فروش كالا، تا آموزش، تا بهداشت، تا انجام امور اداري، تا امنيت و نظارت، تا انتشار و دريافت اخبار و گزارش‌ها و... اخيرا ديدم مدير يك شركت بزرگ اروپايي تصويري از جهان در دهه آينده را ارايه كرده بود كه چگونه تحت تأثير اينترنت به‌كلي تغيير خواهد كرد. متأسفانه مديريت سياسي ايران از ابتداي ورود اينترنت با ترس و لرز با آن برخورد كرد، حتي سرعت بالاي 128 (مشابه سفر با الاغ در بزرگراه‌ها است) را در اختيار قرار نمي‌داد. اين رفتار محافظه‌كارانه موجب شد كه از نظر زيرساخت اينترنتي با تأخير فاز مواجه شويم و اتفاقا يكي از علل افزايش خسارت كرونا در ايران ضعف اين زير ساخت نسبت به برخي كشورهاي ديگر است. اين تأخير فاز در استان‌هاي محروم بيشتر بود. اينترنت مي‌تواند دنياي جديدي را به روي همه ما باز كند. موانع جغرافيايي موجود برداشته شود. به همان راحتي كه با افراد در مكان نزديكي خود ارتباط برقرار مي‌كنيم به همان سادگي با دورافتاده‌ترين روستاهاي كشور در بلوچستان مرتبط شويم و اين به شكل‌گيري ملتي واحد كمك مي‌كند.
توسعه اينترنت در بلوچستان مي‌تواند به عنوان مهم‌ترين زيرساخت توسعه تلقي شود. شايد احداث يك راه يا زيرساخت‌هاي مشابه سرمايه‌گذاري و زمان زيادي لازم داشته باشد، ولي اينترنت متفاوت است. ترديدي نيست كه چنين اقدامي مي‌تواند منشأ تحول در استان شود و كمك كند تا بخش مهمي از نابرابري‌ها و محروميت‌هاي آن از ميان برود.
ولي آيا اين كار شدني است؟ تا چه حد مي‌توان به وعده‌هاي داده شده اعتماد كرد؟ سازوكار راستي‌آزمايي اين وعده‌ها چيست؟ آيا بايد منتظر باشيم كه در پايان ارديبهشت اعلام شود كه به فلان دليل و بهمان توجيه نتوانستيم به اهداف خود برسيم؟ اگر چنين است از ابتدا اعلام كنيد، در غير اين صورت موعد راستي‌آزمايي وعده رفع محروميت دسترسي به اينترنت، از حالا تا آخر ارديبهشت ماه است. ولي تا پيش از آن پيشنهاد مي‌كنم كه ليست تمام روستاهاي استان سيستان و بلوچستان را با نام و نام دهستان، بخش و شهرستان و جمعيت و اينكه دسترسي به اينترنت دارند يا خير مشخص شده و در سايت وزارت ارتباطات قرار داده شود. سپس جلوي آنهايي كه اينترنت ندارند، موعد راه‌اندازي آن با تقريب معقول قيد شود و هر هفته به‌روز شود تا هر كس كه بخواهد بتواند همه موارد را راستي‌آزمايي كند. پيشنهاد شخصي است كه همكاران مطبوعاتي در استان چشمان ناظر اجراي اين وعده شوند. به نظر مي‌رسد كه اگر اين مساله تحقق يابد، فعاليت‌هاي رسانه‌اي مبتني بر اينترنت مي‌تواند مجراي مناسبي براي توجه عميق‌تر جامعه ايراني به مشكلات و مسائل اين استان شود.