گزارش «اعتماد» از سقوط هولناك كودك 8 ساله در چاه فاضلاب استان خوزستان
قتلگاه كودكان اهوازي
بهاره شبانكارئيان
چند قدم آن طرف‌تر از بازي‌هاي كودكانه‌اش مرگ ايستاده بود. حتما در آن لحظه براي چند ثانيه صداي خنده‌هايش به جيغ مبدل شده و ني ني چشم‌هايش از وحشت از حدقه بيرون زدند و جز سياهي رنگي نديدند. چند ساعت بعد هم كه پدر و مادرش ديدند از كودك‌شان خبري نيست راهي پارك شدند و همه جا را گشتند، ولي چيزي از او پيدا نكردند جز لنگه دمپايي خاكي‌اش كه كنار چاهي عميق افتاده بود.
«ميثم» كودك هشت ساله پنجشنبه 10 فروردين جاري وقتي براي بازي با دوستانش به پارك شهدا در كوي مدرس اهواز رفته بود ناگهان در چاه فاضلابي كه براي اجراي پروژه حوضچه ايستگاه پمپاژ ايجاد شده بود، سقوط مي‌كند و جانش را از دست مي‌دهد. پس از اين اتفاق تلخ برخي خبرگزاري‌هاي خوزستان اعلام كردند: «حوضچه‌هايي كه از آب خارج شده از حفاري سپتيك كه در پارك مجاور كوي شهيد مدرس اهواز (خروسيه) به وجود آمدند، نزديك به دو سال است مورد اعتراض اهالي بوده‌اند، اما با ترك فعل آبفاي اهواز و خوزستان و پيمانكار مربوطه و احتمالا شهرداري و... همچنان باقي مانده‌اند و اين چندمين كودك اهوازي است كه به علت كم‌كاري دستگاه‌هاي مسوول در كانال‌ها و حوضچه‌هاي روباز در اهواز غرق مي‌شود. اين حوضچه‌ها اخيرا به علت اعتراض اهالي به استانداري و دادستان، با شكايت شهرداري پلمب شده بودند كه طبق ادعاي مدير منطقه ۸ شهرداري اهواز، با تعهد شركت و پيمانكار براي بازسازي پارك، فك پلمب شدند، اما بازسازي انجام نشد تا بالاخره منجر به مرگ يك كودك شد.»
براساس خبرهاي رسمي و محلي اهواز كه به نقل از يك منبع آگاه منتشر شده است «مديرعامل آب و فاضلاب خوزستان و مديرعامل شركت پيمانكاري كه مجري طرح‌هاي آبفا در منطقه كوي مدرس اهواز بوده است در يازدهم فروردين بازداشت شدند. اين دستگيري به دليل مرگ كودك 8 ساله اهوازي در حفاري‌هاي آب و فاضلاب خوزستان صورت گرفته است.»
دو روز بعد از اين حادثه ناگوار شركت آب و فاضلاب خوزستان در اطلاعيه‌اي ضمن عذرخواهي از خانواده و اهالي اهواز اعلام كرد: «موضوع مربوط به پسربچه‌اي ۷ ساله است كه در حوضچه اختلاط بنتونيت در يك دايك ارتفاعي در كارگاه مدرس پيدا شده بود. اين پروژه از پروژه‌هاي واگذاري به پيمانكار است و طبق قانون ايمني پروژه در اختيار پيمانكار است. با توجه به اين حادثه مديرعامل شركت جهت ارايه گزارش و پاسخگويي در دستگاه قضايي حاضر شده بود. مديرعامل شركت آب و فاضلاب خوزستان جمعه ۱۱ فروردين از پروژه فاضلاب خيابان غزنوي اهواز بازديد كرد و 12 فروردين نيز براي تكميل اين پروژه در محل اجراي پيمانكار حاضر شد. شركت آب و فاضلاب خوزستان يك دستگاه خدمات‌رسان است كه در تابستان و زمستان سخت و پربارش امسال با مديريت دكتر كرمي‌نژاد توانست خدمت به مردم را بدون وقفه انجام دهد. روابط عمومي شركت آب و فاضلاب خوزستان ضمن عرض تسليت به خانواده اين مرحوم كه بر اثر اين حادثه فوت كرده بسيار متاثر شده است و بابت عدم رعايت نكات ايمني توسط پيمانكار در ايمن‌سازي محل اجراي پروژه كه از وظايف آن بوده از مردم خوزستان و خانواده اين مرحوم عذرخواهي مي‌كند. شركت آب و فاضلاب خوزستان با هرگونه قصور پيمانكاران در ايمن‌سازي پروژها طبق قانون برخورد خواهد كرد و مسووليت ايمن‌سازي پروژه‌ها مطابق با قانون و ابلاغ برعهده پيمانكار بوده است.» اين در حالي است كه «اعتماد» طي تماسي با «محمدرضا كرم‌نژاد»، مديرعامل شركت آبفاي خوزستان پاسخي دريافت نمي‌كند. همچنين «صادق جعفري‌چگني»، دادستان خوزستان درباره اين حادثه حاضر به پاسخگويي خبرنگار «اعتماد» نمي‌شود و مي‌گويد: «بايد از روابط عمومي پيگير شويد.»
«محمدرضا قنواتي»، مدير منطقه 8 شهرداري اهواز نيز با اشاره به ايجاد تپه‌هاي خاكي از سوي شركت آب و فاضلاب براي پمپاژ آب‌هاي حاصل از سپتيك در خارج از كانال به ۳ حوضچه خاكي به خبرگزاري صدا و سيماي استان خوزستان گفت: «اين كودك روي اين تپه‌هاي خاكي رفته بود و احتمالا سر خورده و در سپتيك سقوط كرده و در نهايت جان خود را از دست داده است. شركت آبفا پارك را تخريب و فضاي سبز آن را خشك كرده، به‌طوري كه دو، سه ورودي بهشت‌آباد پر از آب و آسفالت تخريب شده است. بنا بر صورت‌جلسه‌هايي كه با اين شركت داريم، اطراف كارگاه را بايد بپوشانند و محصور كنند و پس از پايان كار، پارك را بهسازي كنند و حمل نخاله‌هاي مازاد به خارج از محل با هماهنگي خدمات شهري و نصب علايم ايمني و ترافيكي در محدوده محوطه كارگاه انجام دهند، اما نكات ايمني را رعايت و به تعهد‌هاي خود عمل نكردند. اگر اين نكات را رعايت مي‌كردند اين اتفاق رخ نمي‌داد. شركت آبفا در نقاط ديگري از جمله بلوار معلم اهواز نيز در حال انجام كار بوده، اما مسوولان كار را رها كرده و رفته‌اند. اگر فضاي كارگاه محصور و پوشانده شده بود كودك در سپتيك فاضلاب سقوط نمي‌كرد. با رخداد اين اتفاق‌ها، دو مرتبه عليه شركت آبفا شكايت كرديم و چندين اخطار به آبفا داده شده، اما پيمانكار اين طرح كه قرارگاه خاتم‌الانبيا است، هيچ توجهي به اين اخطار‌ها نكرد در نتيجه مجبور شديم با معاون دادستان اهواز نامه‌نگاري كنيم و پارسال كارگاه پلمب شد، اما مجدد اقدام به فك پلمب شد.»
پروژه‌اي ناتمام كه جان گرفت
عموي اين كودك هشت ساله درباره روز حادثه به «اعتماد» مي‌گويد: «ميثم فرزند اول خانواده بود. آن روز براي بازي به پارك شهداي كوي مدرس رفته بود. دوستانش همانجا مشغول بازي بودند. او كه كنجكاو مي‌شود تا پيش دوستانش برود يك‌دفعه پايش سر مي‌خورد و داخل چاهي كه كنار پارك براي پروژه آبفا بوده، مي‌افتد. اين مكان نه حفاظي دارد و نه تابلوي هشداري. هيچي ندارد. تپه خاكي درست كردند و كنار آن يك چاه عميق با عمق چهار متر حفر كردند. تا جايي كه ما مي‌دانيم چند وقتي است آنجا كارگران كار نمي‌كنند و كار را تعطيل كردند. حالا علت آن را نمي‌دانيم.»
او در ادامه مي‌گويد: «حدود ساعت 6 بعدازظهر پدر و مادرش نگران مي‌شوند و به پارك مي‌روند. هرچه مي‌گردند، ميثم را پيدا نمي‌كنند. ناگهان كمي آن طرف‌تر چشم‌شان به لنگه دمپايي خاكي ميثم مي‌افتد كه كنار چاه افتاده بود. داخل چاه را نگاه مي‌كنند و متوجه مي‌شوند ميثم داخل چاه افتاده. اول آتش‌نشاني مي‌آيد، اما چون عمق چاه زياد بود نتوانستند كاري كنند تا اينكه اهالي مي‌آيند و خاكريز را مي‌شكنند و آب داخل چاه را تخليه مي‌كنند. اينجا بود كه توانستند بچه را از چاه بيرون بكشند...»
يك منبع آگاه كه نخواست نامش در اين گزارش فاش شود در مورد پروژه‌هاي ناتمام و مشكلاتي كه در برخي موارد موجب مرگ كودكان اهوازي شده است به «اعتماد» مي‌گويد: «از دهه‌هاي گذشته پروژه‌هايي در اهواز در حال ساخت و ساز است كه مشكلات زيادي براي مردم منطقه به وجود آورده است. افزايش بي‌رويه پروژه‌ها و سرعت پايين اجرا به يكي از چالش‌هاي اساسي سطح شهر اهواز تبديل شده. در كنار افزايش پروژه‌ها چاله‌هاي خياباني و كنده‌كاري‌ها رها شده‌اند. جوي‌هاي روباز فاضلاب نيز به قتلگاه كودكان يا تله مرگ تبديل شده است كه يك لحظه غفلت مي‌تواند حادثه جبران‌ناپذيري ايجاد كند. عمده حوادث در مناطق حاشيه‌نشين اهواز رخ مي‌دهد و كودكان بدون اطلاع از اين حوادث به قصد بازي‌هاي كودكانه وارد خيابان‌ها مي‌شوند. طي يك‌سال اخير پنج، شش كودك در اين جوهاي روباز جان‌شان را از دست دادند. پاسكاري مسووليت چنين مرگ‌هاي دردناكي بين شركت آبفا و شهرداري همچنان حل نشده باقي مانده و پرونده‌هاي باز چنين مرگ‌هايي نيز غم و غصه مضاعفي را به خانواده‌ها تحميل مي‌كند. آبفا با مطرح كردن اين مساله كه در مناطقي فاقد شبكه فاضلاب هيچ جوي روبازي را مديريت نمي‌كند، مسووليت را به گردن شهرداري مي‌اندازد و شهرداري با پاسخ اينكه جوي‌هاي روباز موجود براي دفع آب‌هاي سطحي ساخته شده و نه هدايت فاضلاب به خانه‌ها، مسووليت را متوجه آبفا مي‌داند. مرگ پسربچه اهوازي كه در روزهاي اخير جان خود را از دست داد قصه‌اش شبيه همين اتفاقات است با اين تفاوت كه پروژه آبفا به جاي جوي‌هاي روباز جان او را گرفت. طبق ماده 21 شرايط عمومي حاكم بر قرارداد پيمانكار، مسووليت حفاظت و ايمني از كارگاه برعهده پيمانكار بايد امنيت حوزه فعاليت پروژه را تامين كند تا از بروز هرگونه حادثه‌اي جلوگيري كرده باشد. در همين قانون به‌طور مكرر و فراوان نيز مسووليت نظارت بر حسن اجراي كار را برعهده و متوجه كارفرما كرده است. به عبارتي اگر پيمانكار در اجراي موضوع عمليات قصور كند مسووليت حسن اجراي كار به عهده كارفرما و دستگاه اجرايي يعني شركت آبفاي خوزستان است. پس از اين اتفاق نيز دادستان عمومي استان وارد عمل شد و دستور بازداشت مديرعامل آبفا و يكي از مديران شركت پيمانكار پروژه كوي مدرس اهواز را صادر كرد هرچند كه او با قرار وثيقه پس از چند ساعت آزاد شد. وقتي نظارت بر حسن انجام كار كاهش يابد به همان اندازه ضريب خطا و بروز حادثه افزايش مي‌يابد.»
قربانيان چاه‌هاي فاضلاب
حالا «اعتماد» به برخي كودكاني كه قرباني چاه‌هاي فاضلاب در اهواز شدند، اشاره‌اي مي‌كند.
19 آذر ماه 1400 «فارس حيدري» كودك حدودا دو ساله اهوازي قرباني جوي روباز فاضلاب گلدشت اهواز شد. اين كودك هنگام بازي در جوي روباز اطراف خانه‌شان غرق مي‌شود. پدر اين كودك قبلا به رسانه‌ها گفته بود: «روز حادثه همراه با خانواده مقابل در خانه بوديم و با غفلتي كوتاه فرزندمان از ما جدا شد. وقتي متوجه غيبت فارس شديم خيلي دنبال او گشتيم، ولي كار از كار گذشته بود. براساس فيلم دوربين‌هاي مداربسته ۳۱ دقيقه در كانال مانده بود و بعد جان داد. اين جوي روباز است و هيچ حفاظي ندارد. عمق آب به نيم متر مي‌رسد و براي كودكان خطرناك است. حداقل اگر تخليه آب را با لايروبي انجام مي‌دادند كار به اينجا نمي‌رسيد كه جگرگوشه خود را به خاك بسپاريم.»
26 بهمن ماه 1399 «دانيال نواصري» كودك سه ساله در كوت عبدالله اهواز به هواي بازي از خانه دور شد و در يك لحظه غفلت، به جوي بزرگ و روباز مملو از لجني افتاد كه عمقي بيش از ۵۰ سانتي‌متر دارد. يكي از اقوام اين كودك در مورد اين اتفاق به رسانه‌ها گفته بود: «حتي يك پارك محلي هم نيست. خيابان‌هاي اصلي ترددگاه ماشين‌هاي سنگين هستند كه گاهي جان بچه‌ها را مي‌گيرند. در كوچه‌هاي فرعي و خلوت هم جوي‌هاي بزرگ و متعفن فاضلاب آنها را مي‌بلعند. ممكن است برخي افراد بگويند چرا بچه را در خيابان رها كرديد تا بازي كند، هيچ‌كس دركي از شرايط زندگي ما در اين منطقه ندارد.»
26 مرداد ماه 1399 يك دختربچه يك ساله پس از افتادن در جوي روباز فاضلاب در اهواز جان باخت.
25 مرداد ماه 1397 «الياس» پسربچه سه ساله در چاه فاضلابي كه پشت تالار ماهان اهواز قرار داشت، سقوط كرد و جانش را از دست داد.
26 خرداد ماه 1396 «علي بروايه» كودك سه ساله اهوازي به كانال فاضلاب سقوط كرد و جان باخت.
فروردين ماه 1395 «محمدصادق زرگاني» كودك يك و نيم ساله در اهواز بر اثر سقوط به جوي فاضلاب جان باخت.