بررسي صحبت‌هاي علي‌اكبر صالحي درباره ضرورت شكل‌دهي موازنه جديد با غرب
پيشنهاد مذاکره با امريكا
گروه سياسي
«آغاز «گفت‌وگوي سياسي و همه‌جانبه با امريكا» مناسب‌ترين راه باقي مانده است.» اين عباراتي است كه علي‌اكبر صالحي، وزير امور خارجه كشور در دولت دهم و رييس سازمان انرژي اتمي در دولت‌هاي يازدهم و دوازدهم و يكي از معماران اصلي برجام آنها را كنار هم قرار مي‌دهد تا از يك حقيقت و يك ضرورت كليدي رمزگشايي كند. ضرورتي ذيل اين مفهوم كه ايران براي دستيابي به اهداف توسعه‌اي خود چاره‌اي جز به كار‌گيري سياست تنش‌زدايي و بهبود مناسبات ارتباطي با غرب ندارد. اهميت اين عبارات اما زماني افزون‌تر مي‌شود كه بدانيم، از زبان فردي بيان شده كه در ماه‌هاي پاياني عمر دولت محمود احمدي‌نژاد، مامور شد تا گفتوگوهاي مستقيم با امريكا را پايه‌ريزي كرده و از بطن آن برجام را بيرون بكشد. يار غار محمدجواد ظريف كه در نقش مكمل او وارد عمل مي‌شد و نقاط مشتركي شكل مي‌داد. صالحي اما زماني از ضرورت پايان دادن به تنش‌هاي پايان ناپذير با امريكا مي‌گويد كه كنار گذاشتن سياست موازنه سازي ايران باعث شده تا روس‌ها و چيني‌ها جسورانه درباره تماميت ارضي ايران صحبت كنند و حاكميت ملي ايران را زير سوال ببرند؛ بدون اينكه نگران استفاده ايران از ابزارهاي ديپلماسي طرف ايراني باشند. ابزار موازنه سازي كه قبل از صالحي اما ساير چهره‌هاي سياسي كشورمان هم درباره اين ضرورت صحبت كرده‌اند. در دهه 70 عطاءالله مهاجراني از اين ضرورت سخن گفت و بهاي آن را نيز با دور شدن از عرصه رسمي قدرت در ايران پرداخت. در دهه‌هاي بعدي هم هر از گاهي سیاستمداران ايراني در خصوص اين موضوع صحبت كردند. طي ماه‌هاي اخير و پس از بحراني‌تر شدن وضعيت اقتصادي كشورمان، بسياري از دلسوزان از ضرورت برقراري ديپلماسي ميان ايران و امريكا در عين رقابت صحبت كردند. الياس حضرتي يكي ديگر از چهره‌هاي سياسي و رسانه‌اي كشور است كه طي نامه‌هايي سرگشاده خواستار پيگيري منافع ملي از طريق تنش‌زدايي با امريكا و غرب شده است. اين روزها اما با سفر مستمر مقامات عماني به كشور از يك طرف و زمزمه‌هايي كه درباره شكل‌گيري گفتوگوهاي محرمانه ميان برخي مقامات ايراني و امريكايي شنيده مي‌شود، پروژه احتمالي احياي برجام و شكل‌گيري رابطه با غرب بيشتر از هر زمان ديگري مطرح شده است. صالحي به عنوان معمار دور قبلي گفت‌وگوها با امريكا هم وارد ميدان شده است و درباره ضرورت‌هاي تنش زدايي از اين جنس صحبت مي‌كند. صالحي حتي پا را از اين نيز فراتر مي‌گذارد و با يادآوري اينكه «اگر تهديد رييس‌جمهور امريكا عليه شوروي نبود، شايد امروز بخش ديگري از سرزمين‌مان هم جدا شده بود» برخي حوادث تاريخي را در روابط دو كشور به كار مي‌گيرد تا آبي بر آتش دشمني‌هاي اخير ميان دو طرف ريخته باشد. صالحي مي‌گويد ما در چالش با امريكا همواره روي موضوعات خاص گفت‌وگو كرده‌ايم، مثلا در مورد افغانستان يا عراق يا بحث آزادي زندانيان يا برجام و به طور كلي موضوع هسته‌اي؛ اما هيچ وقت يك مذاكره گسترده و وسيع سياسي كه دربرگيرنده ابعاد ديگر باشد، نداشته‌ايم. اما اكنون با توجه به مجموعه شرايط منطقه‌اي و بين‌المللي فرصت خوب و مناسبي است كه يك گفت‌وگوي همه‌جانبه سياسي با غرب اعم از اروپا و امريكا داشته باشيم. با توجه به اهميت موضوع، «اعتماد» سراغ تحليلگران حوزه ديپلماسي رفته تا درباره چنين احتمالي بحث و گفت‌وگو كند.
علي‌اكبر صالحي| فكر مي‌كنم شايد الان وقتش باشد كه بتوانيم يك گفت‌وگوي همه‌جانبه‌اي داشته باشيم كه شايد اگر عنواني برايش داشته باشيم، همان گفت‌وگوي سياسي باشد، چون گفت‌وگوي سياسي دربردارنده همه جوانب است. برجام هم مي‌تواند در زمره همين گفتوگوهاي سياسي باشد. امنيت منطقه هم مي‌تواند در آن باشد. مسائل اقتصادي هم مي‌تواند باشد. همه موضوعات مبتلا به مي‌تواند در اين گفت‌وگو لحاظ شود.
چنين گفت‌وگو‌هايي اقتضائاتي دارد، اولا بايد دست‌مان پر باشد. براي ورود به اين گفت‌وگو بايد يك آمادگي‌هايي داشته باشيم. ما يكسري عناصر قدرت را در منطقه داريم. عنصر نظامي‌مان قوي و واقعي است. البته برداشت غلوآميز نشود. نمي‌خواهم با قدرت‌هاي نظامي دنيا خودمان را مقايسه كنم، ولي مي‌توانيم از خودمان به خوبي دفاع كنيم. شرط ديگر براي ورود به چنين گفت‌وگويي اين است كه بايد انسجام و وحدت ملي را بيش از پيش تقويت كرده و آن را در معرض ديد جهانيان قرار داد. اين انسجام و وحدت ملي اگر تقويت شود، اگر طرف مقابل حس بكند دولت و ملت دست‌شان در دست هم است، حساب و كتاب ديگري مي‌كند.
سال سال انتخابات است. ما بايد كاري كنيم كه بهانه به دست ديگران ندهيم و شاهد رفتار‌هاي ناهنجار در جامعه از هر طرفي كه باشد، نباشيم. خيلي بايد با تدبير عمل كنيم.