در سفر رييسي به تركيه چه گذشت
فصل تازه در روابط تهران-آنكارا
رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه اواخر روز چهارشنبه گذشته پس از گفت‌وگو با همتاي ايراني خود گفت كه آنكارا در حال بررسي گشايش گذرگاه‌هاي مرزي جديد با همسايه شرقي ايران است، زيرا آنها
به دنبال احياي روابط رو به افول اقتصادي هستند.
اردوغان كه در نشست شوراي بازرگاني ايران و تركيه در كنار سيدابراهيم رييسي، رييس‌جمهور ايران صحبت مي‌كرد، تحريم‌هاي بين‌المللي عليه تهران و همه‌گيري كوويد-19 را از عوامل اصلي كاهش حجم تجارت بين دو كشور دانست.
تجارت بين تركيه و ايران در سال 2012 با نزديك به 22 ميليارد دلار به اوج خود رسيد، اما از آن زمان تاكنون به دلايلي از جمله تحريم‌هاي غرب عليه ايران كاهش يافته است.
به گفته عمر بولات، وزير بازرگاني تركيه، اين رقم در سال 2023 به 4/7 ميليارد دلار رسيده است كه نسبت به سال قبل از آن حدود 10 ميليارد دلار كاهش نشان مي‌دهد.
او اذعان داشت كه موضوع گشايش دروازه‌هاي مرزي جديد با ايران نيز در دستور كار آنكاراست و تلاش براي ايجاد مراكز تجاري در مناطق مرزي براي افزايش توسعه اقتصادي استان‌هاي مرزي نيز ادامه دارد.
تركيه كه از اعضاي ناتو است، روابط تجاري خوبي با ايران داشته است، ولي به دلايل اختلافاتي در سال‌هاي اخير، به خصوص در جنگ سوريه و مناقشه قره‌باغ، روابط دو كشور كمي رنگ باخته است.
ايران در حال حاضر چهار گذرگاه مرزي با تركيه دارد. يكي از اين دروازه‌هاي مرزي، بين منطقه گوربولاغ - بازرگان كه از سال 2021 در دست ساخت است.
اردوغان با بيان اينكه تركيه روابط اقتصادي خود را با ايران به دليل تدابير بين‌المللي قطع نخواهد كرد، گفت: «درحالي كه همه‌گيري كرونا را پشت سر گذاشته‌ايم، اثر محدودكننده تحريم‌ها همچنان باقي است.»
او اذعان داشت كه در شرايط كنوني، تحريم‌ها باعث ايجاد مشكلاتي در روابط تجاري ما با ايران شده است، به‌ويژه مسائلي كه ناشي از نظام بانكي است. اردوغان در اين نشست افزود كه اجراي كامل قرارداد تجارت ترجيحي بين آنكارا و تهران بهترين راه براي بهبود روابط تجاري است و انتظار دارد ايران در حصول اطمينان از رفع موانع بر سر راه فعاليت شركت‌هاي تركيه‌اي در ايران، مانند مسائل مربوط به قيمت سوخت و محدوديت‌هاي فركانس خطوط هوايي، حمايت‌هاي لازم را تدارك ببيند. هر دو بازيگر به دليل تحريم‌هاي غرب، به خصوص ايالات‌متحده، در اقتصاد خود با تنگنا‌هايي مواجه شده‌اند.
ايران به دليل برنامه هسته‌اي خود كه غرب ادعا مي‌كند تهديدآميز است و تركيه كه به دليل دستيابي به سامانه‌هاي ضدهوايي اس-400 روسيه، تحت تحريم قرار گرفته‌اند. هر دو كشور به دنبال راه‌هايي براي
كم كردن اثرات تحريم‌ها هستند.
اردوغان اخيرا باب گفت‌وگو و مذاكره را با كشورهاي منطقه، به خصوص مصر، عربستان‌سعودي و امارات گشوده است و اين‌بار با دعوت از همتاي ايراني خود، مي‌خواهد دروازه‌هاي جديدي را به سمت تجارت و همكاري اقتصادي با تهران باز كند.
رييس‌جمهور تركيه در ديدار روز چهارشنبه خود با رييسي گفت: ما به عنوان دو كشور همسايه به فعاليت در مناطق مرزي و زيرساخت‌هاي‌مان براي توسعه تجارت خود با ايران اهميت ويژه‌اي مي‌دهيم. زماني‌كه كار نوسازي كه در دروازه مرزي گوربولاغ-بازرگان در حال انجام است، به پايان رسيد، تردد در دروازه‌هاي گمرك اسندره و ديلوچو تسهيل مي‌شوند و دروازه گوربولاغ-بازرگان با ظرفيت بالا خدمات ارايه مي‌كند.
او تاكيد كرد كه موضوع گشايش گذرگاه‌هاي مرزي جديد با ايران نيز در دستور كار آنكاراست. تلاش براي ايجاد مراكز تجارت مرزي با هدف افزايش توسعه اقتصادي استان‌هاي مرزي تركيه نيز در دستور كار ديدار با رييسي قرار داشت.
اردوغان با بيان اينكه براساس اطلاعات وزارت بازرگاني تركيه، شركت‌هاي پيمانكاري ترك تاكنون 56 پروژه به ارزش 6/4 ميليارد دلار در ايران انجام داده‌اند، افزود: درحالي كه بسياري از شركت‌هاي غربي به دليل تحريم‌ها از ايران گريختند، 200 شركت تركيه‌اي باوجود همه سختي‌ها ماندن در ايران را ترجيح داده‌اند.
اردوغان همچنين اذعان داشت كه آنكارا از تهران انتظار دارد «گام‌هايي ملموس» براي حل مشكلاتي كه شركت‌هاي ترك در ايران با آن مواجه هستند، بردارد.
او خاطرنشان كرد كه اين امر راه را براي سرمايه‌گذاري بيشتر از تركيه به ايران هموار مي‌كند: «ما شركت‌هاي خود را تشويق مي‌كنيم تا سرمايه‌گذاري‌هاي بيشتري در ايران به عنوان بخشي از رويكرد برد-برد انجام دهند.»
به نظر مي‌رسد با توجه به بروندادهاي ديدار هفته پيش رييسي و اردوغان و عزم آنها براي گسترش روابط تجاري، علي‌رغم اختلافات بر سر كريدور زنگزور و حملات اخير تركيه به سوريه در سايه مخالفت و ناخشنودي ايران از اين اقدام، آينده روابط تجاري تهران-آنكارا روشن باشد، چراكه هر دو كشور كه از ديرباز روابط اقتصادي و تجاري قابل توجهي با هم داشته‌اند، نيازمند همكاري براي كاستن از اثرات تحريم‌هاي ايالات‌متحده هستند و راه را در همكاري‌هاي دوجانبه جست‌وجو مي‌كنند.
همين روابط ممكن است به كاستن از اختلافات آنها در نقاط ديگر نيز بينجامد.