تابستان داغ تئاتر ايران در اروپا
بابك احمدي
فصل بهار و تابستان در اغلب كشورهاي جهان مناسب‌ترين زمان براي برپايي رويدادهاي فرهنگي – هنري به ويژه هنرهاي نمايشي محسوب مي‌شود. فصلي كه در كشور ما با شگفتي‌هاي متعدد طبيعي درآميخته اما دانسته يا نادانسته از سوي مسوولان فرهنگي با بي‌توجهي و بعضا كج‌سليقگي ناديده گرفته مي‌شود تا خزان از راه برسد. حال آنكه مديران فرهنگي و مسوولان برگزاري رويدادهاي هنري در ديگر كشورها شرايط گردهمايي هنرمنداني از اقصي نقاط جهان را فراهم مي‌آورند تا در كنار هنردوستان كشور ميزبان به ارايه آخرين تجربيات و تبادل نظر در زمينه‌هاي گوناگون حرفه خود بپردازند. تئاتر ايران امسال از اين حيث يك تابستان داغ را سپري مي‌كند.
اوينيون زير بال فرشتگان
اميررضا كوهستاني با نمايش «بي‌تابستان» اولين و جدي‌ترين چراغ تور بين‌المللي تئاتر ايران را در كشور فرانسه و فستيوال معتبر «اوينيون» روشن كرد. كوهستاني نمايش جديدش را با ايفاي نقش ليلي رشيدي، سعيد چنگيزيان و مونا احمدي روي صحنه برد و حالا در تهران به سر مي‌برد تا تجربه تازه خود را در تماشاخانه ايرانشهر با تماشاگران مشتاق به اشتراك بگذارد. نمايش «بي‌تابستان» پيش از اين در دو فستيوال بين‌المللي ديگر از جمله فستيوال دلاكولين تورينو، ايتاليا و فستيوال هنر بروكسل در كشور بلژيك به صحنه رفته است. آثار كوهستاني همواره با استقبال تماشاگر ايراني و غيرايراني مواجه شده ولي نكته مهم اينكه نمايش‌هاي اخير او «شنيدن» و «بي‌تابستان» در دو سال اخير به دعوت رييس فستيوال اوينيون در بخش اصلي جشنواره روي صحنه رفته است. مايه مباهات آنكه حضور تئاتر ايران در معتبرترين رويداد تئاتر جهان تنها به همين نمونه ختم نمي‌شود. گروه تئاتر «پاپيون» كه پيش از اين در عرصه‌هاي داخلي و خارجي خوش درخشيده بود نمايش «صندلي‌ها» نوشته اوژن يونسكو را با هنرمندي بازيگران معلول جسمي حركتي و ذهني در جشنواره تئاتر اوينيون روي صحنه برد. اين نمايش به كارگرداني حسين رحيمي و تهيه‌كنندگي كمپاني آرتستان پاريس با ايفاي نقش مهران قندهاري، شيرين ايزدي و يحيي توسلي در سالن تئاتر شاپو قوژ اجرا شد. «صندلي‌ها» پيش از اين در جشنواره‌هاي فجر، بلاروس، لهستان روي صحنه رفته و موفق به كسب ٣ جايزه بزرگ نيز شده است.
پيوند ايران و يونان به بهانه تئاتر
گرچه جاي خالي تصميم‌سازي و برنامه‌ريزي بخش بين‌الملل اداره كل هنرهاي نمايشي همواره در حضورهاي بين‌المللي گروه‌هاي نمايشي ايراني احساس مي‌شود، ولي اين مركز امسال خرق عادت كرد. اينگونه كه در خبرها آمد كارگردان برگزيده بيست‌ويكمين جشنواره بين‌المللي تئاتر دانشگاهي با حمايت اداره كل هنرهاي نمايشي براي شركت در كارگاه‌هاي آموزشي عازم يونان شد. به اين ترتيب حسين پورياني‌فر كه در مراسم اختتاميه جشنواره بين‌المللي تئاتر دانشگاهي ايران، عنوان كارگردان برگزيده را از آن خود كرده بود با حمايت اين اداره كل راهي يونان شد تا در كارگاه‌هاي آموزشي كه به مدت دو هفته – 27 تير و 10 مرداد- براي دانشجويان تئاتر از سراسر دنيا برگزار مي‌شود حضور يابد. پورياني‌فر كه با نمايش «هار» در جشنواره دانشگاهي حضور داشت كارگرداني نمايش‌هاي «شينيون» و «بي‌مرگي» را در پرونده كاري دارد.
روياي فانتزي تابستاني در جشنواره لهستان
با گذر از اروپاي غربي رد حضور تئاتر ايران را حتي مي‌توان در شرق اروپا نيز پي گرفت. نمايش «روياي يك شب نيمه تابستان» به كارگرداني مصطفي كوشكي پس از ۱۶۳ اجرا در تهران و موفقيت در جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر، راهي بيست‌ودومين فستيوال تئاتر شكسپير لهستان شد.
در اين نمايش (به ترتيب ورود به صحنه) آذين نظري، محمد صادق ملك، سجاد باقري، غزل شجاعي، اميرمهدي ژوله، شهروز دل افكار، نازآفرين كاظمي، مصطفي كوشكي، عليرضا كي‌منش و خاطره حاتمي ايفاي نقش مي‌كنند. حسن جودكي نيز به عنوان مجري طرح و مديرتوليد اين گروه را همراهي مي‌كند. فستيوال شكسپير شهر گدانسك لهستان در بيست و دومين دوره خود ميزبان آثاري از كشورهاي آلمان، آرژانتين و چك خواهد بود كه از ۲۷ جولاي تا ٥ آگوست به صحنه مي‌روند. جشنواره تئاتر شكسپير گدانسك هر سال از ۸ الي ۱۷ مرداد در كشور لهستان برگزار مي‌شود. اولين دوره اين رويداد با روزهاي شكسپير گدانسك در ١٩٣٣ آغاز و بعدها به جشنواره بين‌المللي مستقل تبديل شد. آرش دادگر ازجمله كارگردانان شناخته شده تئاتر ايران پيش از اين و در سال 95 نمايش «هملت» را در قالب اين جشنواره به صحنه برده بود. به اين ترتيب آثار هنرمندان ايراني امسال به رويدادهاي مهم تئاتر شرق و غرب اروپا راه يافت. اتفاقي كه ارتقاي كيفي هنر نمايش وطني را نويد مي‌دهد و اي‌كاش كيفيت مديريت فرهنگي و برنامه‌ريزي مسوولان براي برپايي رويدادهاي اثرگذار تئاتري نيز به همين ميزان افزايش يافته باشد. همچنين اميد است بخش بين‌الملل اداره كل هنرهاي نمايشي راهكار و برنامه‌اي جدي‌تر براي اعزام هدفمند گروه‌هاي نمايش به رويدادهاي جهاني داشته باشد.