منشايابي دقيق ضروري است

گروه اجتماعي

يك كارشناس محيط زيست ضمن اعلام اينكه منشايابي دقيقي براي آلودگي هواي تهران صورت نگرفته است سهم وسايل نقليه مختلف در انتشار ذرات معلق را بر اساس مطالعه‌اي تركيبي اعلام كرد.

محمد كاظمي كارشناس محيط زيست، با اشاره به مطالعات‌انجام شده براي تعيين آلايندگي خودروها گفت: براي منشايابي ۲.۵PMبا در نظر گرفتن ذرات معلق ثانويه در شهر تهران دو مطالعه صورت گرفته است كه يكي توسط ارحامي و همكاران با عنوان «آناليز شيميايي ذرات معلق هواي شهر تهران به‌منظور مطالعات منشايابي» در سال ۱۳۹۵ و ديگري توسط تقوايي و ديگران با عنوان «منشايابي ذرات زير ۲.۵ ميكرون در دو نقطه مركز شهر تهران با كاربست مدل عامليت ماتريس مثبت» در سال ۲۰۱۸ انجام شده است.كاظمي تصريح كرد: با توجه به نتايج اين دو مطالعه، وسايل نقليه (منابع متحرك) بزرگ‌ترين و اصلي‌ترين منبع انتشار ۲.۵PMدر شهر تهران محسوب مي‌شوند بنابراين تعيين دقيق سهم هركدام از وسايل نقليه (كاميون، اتوبوس، موتوسيكلت، خودروسواري و...) گامي رو به جلو براي برنامه‌ريزي‌هاي كاهش انتشار ۲.۵PMدر شهر تهران خواهد بود.اين كارشناس محيط زيست تاكيد كرد: مطابق نتايج يكي از پروژه‌هايي كه زير نظر شركت كنترل كيفيت هوا تحت‌عنوان «منشايابي ذرات معلق در شهر تهران» توسط حسين حسن‌خاني در بهمن ۱۳۹۲ انجام شده است، حدود ۶۰ درصد كربن آلي شهر تهران از خودروهاي بنزيني و ۱۲ درصد آن از خودروهاي ديزلي منتشر مي‌شود. بر اساس فرض‌هاي معتبر دو مطالعه مذكور، كربن معدني تقريبا به‌طوركامل از خودروهاي ديزلي انتشار مي‌يابد و ذرات معلق ثانويه از آلاينده‌هاي گازي مشابه (SO۲NO۲ و VOCs) تشكيل مي‌شوند.كاظمي افزود: نتايج اين دو مطالعه نسبت به نتايج گزارش سياهه انتشار كه حسين شهبازي و ديگران بر مبناي سال ۱۳۹۲ براي شركت كنترل كيفيت هواي تهران تهيه كرده‌اند، به‌دليل در نظر گرفتن ذرات معلق ثانويه و ذرات با منشا طبيعي از دقت بيشتري برخوردار است اما با توجه به منطقه نمونه‌برداري، سهم منابع انتشار ۲.۵PMمي‌تواند تفاوت چشمگيري داشته باشد.

وي تشريح كرد: با دقيق‌شدن در نتايج به دست آمده از دو مطالعه فوق چند مساله مهم به چشم مي‌خورد. يكي اينكه ذرات گرد و غبار طبيعي كه بخشي از ذرات معلق شهر تهران را تشكيل مي‌دهند، در يك نقطه (ايستگاه دانشگاه شريف) حدود ۱۰ درصد و در نقطه ديگر به فاصله ۵/۲ كيلومتري (منطقه توحيد) حدود ۲ درصد از كل ۲.۵PM را به خود اختصاص داده‌اند. ديگر اينكه سهم صنايع در انتشار ۲.۵PM در يك نقطه (تقاطع فاطمي و چمران) حدود ۱۷ درصد و در نقطه مقابل به فاصله يك كيلومتري (منطقه مسكوني توحيد) حدود ۲ درصد است و سرانجام اينكه احتراق بيومس در يك نقطه (تقاطع فاطمي و چمران) حدود ۳ درصد و در نقطه مقابل به فاصله يك كيلومتري (منطقه مسكوني توحيد) حدود ۱۳ درصد در انتشار ۲.۵PM سهم دارند.

اين كارشناس محيط زيست افزود: مقايسه آماري بين نتايج دو مطالعه فوق نشان مي‌دهد، درصورتي‌كه تعداد نقاط نمونه‌برداري كم باشد يا پراكندگي مناسبي نداشته باشد، سطح دقت نتايج مطالعه، پايين خواهد آمد. بنابراين لازم است نقاط نمونه‌برداري به‌گونه‌اي انتخاب شوند كه از وضعيت دقيق توليد ذرات معلق در كل شهر تهران نمايندگي كنند. همچنين اين مساله نشان مي‌دهد كه براي يك منشايابي دقيق و جامع، افزايش تعداد نقاط نمونه‌برداري و پراكندگي مناسب آنها ضرورت مي‌يابد. به‌منظور ارتقاي سطح دقت نتايج منشايابي، داده‌هاي غلظت اين دو مطالعه را با هم تركيب كرديم و نتايج اين مطالعه تركيبي را در يك نمودار گرد آورديم. مهر