دولت ترامپ براي فشار به تهران دولتمردان عراقي را
با پيام‌هاي متناقض تحت فشار مي‌گذارد
بغداد زير منگنه واشنگتن
شهاب شهسواري
بعدازظهر روز چهارشنبه يك هفته بعد از سفر ناگهاني وزير خارجه امريكا به بغداد و مذاكراتي كه در مورد ايران با مقام‌هاي عراقي داشت، وزارت خارجه ايالات متحده امريكا با صدور بيانيه‌اي خبر داد كه «تمامي كارمندان غيرضروري دولت امريكا» در سفارت ايالات متحده در بغداد و كنسولگري اين كشور در اربيل بايد خاك عراق را ترك كنند. روز چهارشنبه هلند و آلمان هم عمليات آموزشي نظاميان خود را در اربيل به حالت تعليق در آوردند. همزمان با افزايش تنش‌زايي‌هاي ايالات متحده امريكا در منطقه و ادبيات ستيزه‌جويانه عليه ايران به عنوان بزرگ‌ترين شريك تجاري عراق، تهديدهاي امريكا عليه ثبات و امنيت در عراق و فشار به دولت بغداد براي قطع روابط با تهران، افزايش بيشتري پيدا كرده است. در طول يك هفته گذشته، روايت‌هاي بسيار متناقضي از محتواي مذاكرات ميان وزير خارجه ايالات متحده امريكا با نخست‌وزير عراق عادل عبدالمهدي به ويژه در مورد روابط بغداد با تهران منتشر شده است. رسانه‌هاي بين‌المللي، در طول يك هفته گذشته خبرهاي متعددي در مورد محتواي مذاكرات نخست‌وزير عراق با وزير خارجه امريكا منتشر كرده است، از رويكرد مثبت و پيام‌هاي واشنگتن براي تهران گرفته تا دعواي شديد ميان دو طرف در مورد ايران. هر چند روز گذشته تعدادي از منابع عراقي خبر از ميانجي‌گري بغداد ميان تهران و واشنگتن و پيام توافق جديد ميان دو كشور دادند، اما در برابر خبرگزاري رويترز از تهديد تند پمپئو در مورد احتمال درگيري نظاميان امريكايي با گروه‌هاي هوادار ايران در عراق نوشته است. ادعا در مورد تهديد نيروهاي عراقي به ويژه حشدالشعبي عليه منافع امريكا در شرايطي مطرح مي‌شود كه به تازگي برخي از رسانه‌هاي نزديك به واشنگتن انفجارهاي مشكوك در نزديكي سواحل امارات متحده عربي را به ايران نسبت داده‌اند و دولت امريكا اعزام نيروهاي جديد به خليج فارس براي رويارويي با آنچه «تهديد ايران» مي‌خواند را عملي كرده است.
روايت دعوا در بغداد
گروهي از رسانه‌ها ديدارهاي هفته پيش پمپئو در بغداد را پرتنش و بي‌نتيجه عنوان كرده‌اند. ادعاي ارايه مداركي از آمادگي نيروهاي نزديك به ايران براي حمله به منافع امريكا و آمادگي نظاميان امريكايي براي حمله به عراقي‌ها بدون هماهنگي با دولت مركزي اين كشور، از جمله روايت‌هايي بود كه اين جلسه را تنش‌آميز توصيف مي‌كرد. يك مقام بلندپايه نظامي عراقي به رويترز گفته است: «پمپئو پيام واضحي براي بغداد داشت كه خواهان تضمين در مورد امنيت نظاميان امريكايي در خاك عراق است. اگر هر حمله‌اي به امريكايي‌ها انجام شود، اين كشور بدون هماهنگي با دولت مركزي عراق به اين حملات پاسخ شديدي خواهد داد.» رويترز به نقل از يك مقام امنيتي عراق ادعا كرده است كه «دولت امريكا برخي شواهد در مورد آرايش گروه‌هاي عراق به دست آورده است كه از نظر اين كشور تحريك‌آميز توصيف شده‌اند.» اما نخست وزير عراق خلاف اين نظر را دارد. روز سه‌شنبه عادل عبدالمهدي در برابر خبرنگاران گفت: «ما هيچ تحركي كه به مثابه تهديد عليه هر يك از طرفين باشد مشاهده نكرده‌ايم. ما به دولت امريكا اطلاع داده‌ايم كه به عنوان دولت، وظيفه خودمان را براي حفاظت از امنيت همه طرف‌ها انجام مي‌دهيم.» سه‌شنبه شب، كريس گيكا، فرمانده نيروهاي بريتانيايي در ائتلاف موسوم به ضدتروريسم نيز همين ارزيابي را تاييد كرده‌بود و در پاسخ به خبرنگاران گفته‌بود: «نه! هيچ افزايشي در تهديد نيروهاي نزديك به ايران در عراق و سوريه مشاهده نشده است.»
روايت آشتي در بغداد
در برابر روايت تنش‌آميز، روايتي نرم‌تر هم از اين ديدار منتشر شده است، ميدل ايست‌اي، مقام‌هاي نزديك به نخست‌وزير عراق گفته‌اند كه در اين جلسه «عادل عبدالمهدي» انتظار داشت با سخنان آتشين پمپئو درباره ايران رو به رو شود. يك منبع به ميدل‌ايست‌آي گفت آنچه پمپئو به عادل عبدالمهدي گفت در واقع بسيار متفاوت بود و لحن پمپئو، نخست‌وزير عراق را شگفت‌زده كرد. مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا در سفرش به بغداد به «عادل عبدالمهدي»، نخست‌وزير عراق گفته كه كشورش خواستار جنگ با ايران نيست. او همچنين از نخست‌وزير عراق خواسته اين پيام را به تهران برساند كه همه‌چيزي كه «دونالد ترامپ»، رييس‌جمهور امريكا مي‌خواهد يك توافق هسته‌اي جديد است. پمپئو از عبدالمهدي خواست اين پيام را برساند كه امريكا دنبال جنگ با ايران نيست و ترامپ تنها خواستار يك توافق هسته‌اي جديد با ايران است كه بتواند آن را توافق خودش بنامد. اين منبع به ميدل‌ايست‌آي گفت: «پمپئو گفت كه امريكا مشتاق رسيدن به توافق جديد است. عبدالمهدي پاسخ داد كه ايراني‌ها مردم مغروري هستند و پرونده توافق هسته‌اي را دوباره باز نخواهند كرد. او با وجود اين گفت كه ايراني‌ها ممكن است پذيراي اضافه شدن مفادي به اين توافق باشند». طبق اين ادعا پمپئو از ايده اضافه شدن مفادي به برجام استقبال كرده و آن را «پيشنهادي خوب» خوانده است.
وضعيت اضطراري در عراق؟
همزمان با اعلام وزارت خارجه امريكا در مورد خروج كارمندان غير ضروري از خاك عراق، دولت‌هاي آلمان و هلند نيز بخشي از كاركنان نظامي و ديپلماتيك خود را از خاك عراق خارج كردند. بر اساس بيانيه سفارت امريكا ضمن خروج كارمندان غيرضروري امريكايي از عراق تمامي خدمات صدور رواديد توسط سفارت و كنسولگراي امريكا در عراق تا اطلاع ثانوي متوقف خواهد شد. همزمان ارتش آلمان برنامه آموزش نيروهاي عراقي را متوقف كرد. دليل اين اقدام متشنج شدن اوضاع منطقه اعلام شده است. به گفته سخنگوي وزارت دفاع آلمان، «هيچ تهديد مشخصي شناسايي نشده است و اين فقط يك اقدام كلي براي افزايش هشدار و هشياري نيروهاست.» او تاكيد كرده است كه عمليات آموزش نيرو ممكن است دوباره از سر گرفته‌شود. شمار نظاميان آلماني مستقر در عراق ۱۶۰ نفر است. از اين تعداد، حدود ۶۰ نظامي در يك كمپ نظامي در شمال بغداد مستقر شده‌اند كه در اين محل برنامه آموزش نظاميان عراقي اجرايي مي‌شود. حدود ۱۰۰ نظامي هم در شمال عراق و در منطقه كردنشين حضور دارند. به گزارش خبرگزاري ANP هلند دولت هلند هم عمليات خود در عراق را متوقف كرده است و نيروهاي خود را از عراق خارج مي‌كند. دليل اين امر تهديدات امنيتي عنوان شده است. نظاميان هلندي در اربيل، براي كمك و آموزش نظاميان و نيروهاي امنيتي مستقر بودند. با اين حال سفارت هلند در بغداد با انتشار پيامي در توييتر اعلام كرده است كه تغييري در فعاليت‌هاي ديپلماتيك اين كشور ايجاد نشده است و اين سفارت همچنان در بغداد باز است و باز خواهد ماند.
لووي خطيب، وزير برق عراق در گفت‌وگويي تفصيلي با آژانس فرانس‌پرس از دولت‌هاي خارجي خواسته است كه مساله برق عراق را سياسي نكنند. عراق نزديك به يك سوم از برق مصرفي خود را از ايران وارد مي‌كند و بخشي از سوخت مصرفي در نيروگاه‌هاي اين كشور هم از واردات گاز طبيعي ايران تامين مي‌شود. تابستان سال گذشته و در پي ايجاد اختلال در صادرات برق ايران، اعتراضات گسترده‌اي در جنوب عراق رخ داد. حالا بغداد تحت فشار تصميم اخير ايالات متحده امريكا براي لغو تمام معافيت‌هاي تحريمي براي واردات انرژي از ايران قرار گرفته است. لووي خطيب در گفت‌وگو با فرانس‌پرس گفته است: «برق مساله امنيت ملي ما است. اما از همه خواهش كرده‌ايم كه اين موضوع را سياسي نكنند.» 1300 مگاوات از برق مصرفي عراق از ايران وارد مي‌شود و حدود 28 ميليون مترمكعب از گاز مصرفي نيروگاه‌هاي اين كشور هم از خطوط لوله گاز طبيعي ايران تامين مي‌شود. خطيب در واكنش به سوال خبرنگار خبرگزاري فرانسه در مورد اينكه اگر معافيت‌هاي امريكا براي واردات انرژي از ايران تمديد نشود، بغداد چه خواهد كرد؟ حاضر به پاسخ نشد، اما گفت: «كار من پيشگويي كردن نيست، اما مي‌خواهم از قدرت‌هاي جهاني خواهش كنم كمي منطقي باشند، تا ما بتوانيم روي اين سياره با صلح زندگي كنيم.» به نوشته آژانس فرانس‌پرس برخي منابع از فشار امريكا براي قراردادهاي بيشتر ميان دولت عراق با كمپاني‌هاي اين كشور از جمله جنرال الكتريك، اكسون موبيل و هاني‌ول خبر داده‌اند تا خدمات اين كمپاني‌هاي امريكايي جانشين واردات انرژي از ايران شوند. لووي خطيب در پاسخ به اين گمانه‌زني، آن را تكذيب نكرد و تاييد كرد كه سفارتخانه‌هاي خارجي به بغداد براي تامين منافع كشورهاي‌شان فشار زيادي وارد مي‌كند. خطيب تاكيد كرد: «حقيقت اين است كه ما نمي‌خواهيم قرباني درگيري‌هايي شويم كه اثر منفي بر امنيت منطقه و در ديدگاه كلان‌تر اقتصاد جهاني دارند.»