آيا آرزوي ترامپ براي بهبود روابط با روسيه محقق مي‌شود؟
در انتظار حل اختلاف مسكو - واشنگتن
ميثم سليماني
بسياري اميدوار بودند پس از سال‌ها چالش و اختلاف در روابط ميان مسكو و واشنگتن با روي كار آمدن دونالد ترامپ به عنوان رييس‌جمهور ايالات متحده همه چيز تغيير كند. با علاقه شخصي كه دونالد ترامپ به ولاديمير پوتين رييس‌جمهوري روسيه داشت، انتظارها از اين اتفاق بيش از گذشته شده بود، اما با گشوده شدن پرونده دخالت روسيه در انتخابات رياست‌جمهوري سال 2016 همه چيز تغيير كرد. شرايط به نحوي پيش رفت كه به‌رغم ميل باطني و اصلي دونالد ترامپ براي بهبود روابط با روسيه اما فضاي ضد روسي در امريكا به حدي گسترش پيدا كرد كه ترامپ براي حفظ وجهه خود نيز مجبور شد تا حدي سرعت بهبود روابط با روسيه را كاهش دهد. هرچند كه دو رهبر ديدارهايي دوجانبه و حتي مخفيانه به دور از چشم خبرنگاران نيز با يكديگر داشتند اما هيچ يك از آنها به اتفاق مثبت منجر نشد و تنها از شدت گرفتن اختلافات جلوگيري كرد و در بخش‌هايي حتي اجازه نداد اقدامات امريكا عليه روسيه شدت بگيرد. حالا كه گزارش رابرت مولر بازپرس ويژه پرونده دخالت روسيه در انتخابات امريكا منتشر شده است اگرچه در اين بين ترامپ از تباني با روسيه تا حد زيادي تبرعه شده است، اما واقعيت آن است كه روسيه كماكان متهم درجه اول اين پرونده محسوب مي‌شود. با اين وجود دولت كنوني امريكا قصد دارد تا خود را از زير سايه پرونده دخالت روسيه در انتخابات خارج كند و به سمت بهبود روابط قدم بردارد. مايك پمپئو روز سه‌شنبه با سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه و ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه ديدار كرد. اگرچه رابطه دو كشور زيرسايه تحولات داخلي امريكا بر سر پرونده دخالت روسيه در انتخابات امريكا قرار گرفته بود اما واقعيت آن است كه دو كشور با طيف وسيعي از مسائل بين‌المللي روبه‌رو هستند كه نياز است با يكديگر گفت‌وگوي مستقيم و بي‌واسطه داشته باشند.
به نوشته واشنگتن‌پست، دونالد ترامپ با يك پيام مايك پمپئو را راهي ديدار با ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه كرد. پيامي مبني بر اينكه ايالات متحده آماده است تا در مورد ليست بلند بالايي از مسائل با روسيه وارد بحث و گفت‌وگو شود كه موضوع‌هايي همچون كنترل تسليحات، ايران و ونزوئلا در صدر آن قرار داشتند.
پمپئو در ديدار خود با پوتين كه در شهر سوچي روسيه برگزار مي‌شد، گفت: روسيه و امريكا داراي طيف وسيعي از منافع هستند كه مي‌توانند دو طرف در اين منافع همپوشاني ايجاد كنند. وزير خارجه امريكا گفت: ما مي‌توانيم با يكديگر همكاري كنيم تا مردم هر دو كشور موفق باشند. بنابراين رييس‌جمهور ترامپ از من خواست تا به اينجا سفر كنم تا هر آنچه مي‌توانيم در اين مسير انجام دهم.
طي دوسال گذشته و با مطرح شدن دخالت روسيه در انتخابات امريكا، ايالات متحده و دولت ترامپ مجبور بود، تحريم‌هايي را عليه مسكو هرچند محدود وضع كند. آژانس‌هاي اطلاعاتي ايالات متحده بر اين عقيده بودند كه روسيه تلاش‌هاي گسترده‌اي را براي تاثير‌گذاري بر انتخابات در راستاي پيروزي يك فرد انجام داده است. اما دولت ترامپ و پوتين در يك موضوع به شدت وجه اشتراك داشتند و آن هم بسته شدن هرچه سريع‌تر پرونده تحقيقات رابرت مولر بود كه ماه گذشته رسما گزارش آن منتشر شد و هم ترامپ و هم پوتين به نحوي از نتايج آن راضي بودند.
پوتين نيز در نشست خود با مايك پمپئو عنوان كرد كه ما بارها گفته‌ايم خواهان بازسازي كامل روابط با يكديگر هستيم و من اميدوارم اين فضا ايجاد شود. پوتين در خصوص تحقيقات مولر نيز گفت: پس از مدت‌ها تحقيقات در گزارش منتشر شده مشخص شد كه هيچ‌گونه تباني ميان روسيه و كمپين ترامپ وجود نداشته و روسيه نيز هيچ دخالتي در انتخابات امريكا انجام نداده و اين نتيجه‌اي بود كه از ابتدا آن را بيان كرديم. پوتين گفت: اين اتفاق يكي از دلايل بدتر شدن روابط ميان امريكا و روسيه بود كه حالا اميدواريم اين وضعيت تغيير كند. سرگئي لاوروف نيز در جريان كنفرانس خبري خود با مايك پمپئو هر گونه دخالت روسيه را در انتخابات رد كرد. اما پمپئو به خبرنگاران گفت: همان‌طور كه مي‌بينيد در اين زمينه اختلاف‌نظر وجود دارد. همان‌طور كه در ماه‌هاي گذشته نيز روشن شده است، من به وزير خارجه لاوروف گفتم كه دخالت در انتخابات غيرقابل قبول است و اگر روس‌ها در سال 2020چنين اقدامي را انجام دهند، روابط ما را به جايي بدتر از آن چيزي كه امروز در آن قرار دارد، خواهد فرستاد و ما اين موضوع را تحمل نمي‌كنيم. ترامپ بارها اعلام كرده است كه مي‌خواهد روابط بهتري با روسيه داشته باشد، چرا كه روسيه اصلي‌ترين بازيگر در چالش‌هايي است كه ايالات متحده با آن مواجه است. كاخ سفيد عملا روسيه را يك رقيب استراتژيك خود مي‌داند و اين در حالي است كه دولت ترامپ معتقد است كه دو كشور مي‌توانند در هر جايي با يكديگر همكاري كنند. از سوي ديگر، گروهي در امريكا وجود دارند كه اجازه نمي‌دهند، دونالد ترامپ به سمت بهبود روابط با روسيه قدم بردارد. مفسران روسي معتقدند كه پيش‌نياز اصلي براي بهبود روابط ايالات متحده و روسيه بسته شدن پرونده رابرت مولر است. كنستانتين كوساچيف، رييس كميته روابط خارجي دوماي روسيه در ماه مارس اعلام كرد كه پايان تحقيقات مولر فرصتي براي احياي روابط ميان مسكو و واشنگتن است و بايد مشخص شود آيا ترامپ حاضر است اين ريسك را بپذيرد يا خير. بسياري بر اين عقيده هستند كه سفر پمپئو پيش درآمدي براي ديدار رهبران دو كشور به صورت رودرو در ژاپن بوده است. اين مي‌تواند اولين ديدار ميان سران دو كشور پس از درگيري كشتي‌هاي اوكرايني با كشتي‌هاي روسي باشد كه طي آن تعدادي از ملوان‌هاي اوكرايني به گروگان گرفته شدند. اين در حالي بناست صورت گيرد كه به همين دليل دونالد ترامپ ديدار خود با ولاديمير پوتين رييس‌جمهور روسيه را در حاشيه اجلاس گروه20 در آرژانتين لغو كرد.
در حال حاضر علاوه بر چالش‌ها در روابط دوجانبه موضوع ايران نيز از جمله موضوعات محوري ميان دو كشور بوده است. لاوروف اعلام آمادگي كرده تا بتواند جلوي يك سناريوي جنگي را در منطقه بگيرد، چرا كه اكنون ايالات متحده از ترس افزايش تهديدهاي احتمالي ايران نيروهاي نظامي جديد به منطقه اعزام كرده است.
پمپئو در روسيه گفت: ما اساسا جنگي با ايران نداريم. ما همچنين به ايرانيان عنوان كرديم كه اگر منافع امريكا مورد حمله قرار گيرد ما قطعا به شيوه مناسب پاسخ خواهيم داد. در بحث ونزوئلا اما طرفين تمايل چنداني براي حل بحران از خود نشان ندادند. اما پمپئو به پوتين گفت: برخي همكاري‌هاي ما در بحث كره شمالي و افغانستان بسيار عالي بوده است و كارهاي خوبي در زمينه مبارزه با تروريسم صورت گرفته و اين موضوعاتي است كه مي‌توانيم روي آنها تاكيد كنيم. اما در بحث كنترل تسليحاتي پمپئو در اين ديدار دوباره تاكيد كرد كه امريكا علاقه‌مند است يك توافق سه‌جانبه با حضور چين به امضا برسد. اما اينكه چنين اقدامي آيا مي‌تواند اجرايي شود هنوز مشخص نيست. از طرفي ديگر بايد ديد كه نتيجه اين سفر مي‌تواند تغييري در رابطه روسيه و امريكا ايجاد كند يا خير.