لندن و بروكسل يكديگر را به بي‌ميلي براي توافق متهم مي‌كنند
برگزيت بدون توافق محتمل‌تر از هميشه
شهاب شهسواري
سه هفته مانده به موعد تمديدشده اجراي توافق خروج بريتانيا از اتحاديه اروپا، لندن به دنبال معرفي كردن مقصري براي ناتواني در رسيدن به يك توافق براي خروج اين كشور از اتحاديه است. رسانه‌هاي بريتانيايي به نقل از يك مقام آگاه بدون نام در دفتر نخست‌وزيري اين كشور، به‌شدت از اتحاديه اروپا انتقاد كرده‌اند و مدعي شده‌اند كه شروط اتحاديه در مورد وضعيت ايرلند شمالي، توافق را «اساسا غيرممكن» مي‌كند و حتي هشدار داده‌اند كه اين انتظارات خلاف توافق صلح ايرلند شمالي موسوم به «جمعه خوب» است. بوريس جانسون، نخستوزير بريتانيا روز سه‌شنبه در يك تماس تلفني با آنگلا مركل صدراعظم آلمان، از موضع كشورهاي عضو اتحاديه براي از بين بردن شانس يك توافق ميان لندن و بروكسل انتقاد كرده است. جانسون در اين گفت‌وگو ادعا كرده است كه «خواسته‌هاي غيرقابل پذيرش اتحاديه اروپا در مورد آينده ايرلند شمالي، جلوي رسيدن به يك توافق براي خروج بريتانيا از اين اتحاديه را گرفته است.» اين اظهارات بوريس جانسون، با واكنش تند اتحاديه اروپا مواجه شده است كه آن را «يك بازي اتهام‌زني احمقانه» توصيف كرده‌اند. بوريس جانسون از امروز فقط 22 روز فرصت دارد تا براساس مصوبات مجلس عوام بريتانيا به يك توافق با اتحاديه اروپا براي خروج از اتحاديه دست پيدا كند. براساس مصوباتي كه ماه گذشته در مجلس عوام بريتانيا به قانون بدل شد، نخستوزير موظف است در صورتي كه نتوانست تا موعد 19 اكتبر سال جاري (10 روز ديگر) به يك توافق با بروكسل برسد، در نامه‌اي به بروكسل تمديد مجدد مهلت مذاكرات با اروپا را درخواست كند. با اين حال بوريس جانسون تاكيد كرده است كه مصمم است «در هر صورتي» تا 31 اكتبر كشورش را از اتحاديه اروپا خارج كند. بوريس جانسون به تازگي پيشنهاد تازه‌اي را به اتحاديه اروپا ارايه داد تا يكي از اصلي‌ترين موارد اختلاف دو طرف، يعني وضعيت مرزهاي بريتانيا و جمهوري ايرلند در ايرلند شمالي را فيصله بدهد. مقام‌هاي اتحاديه اروپا و جمهوري ايرلند اين پيشنهاد را برآورنده خواسته‌هاي‌شان تشخيص ندادند. به نظر مي‌رسد مقام‌هاي هر دو طرف، چه در اتحاديه اروپا و چه در لندن، تلاش مي‌كنند تا با اظهار آمادگي در مورد مذاكره بيشتر براي رسيدن به يك توافق مرضي‌الطرفين، مسووليت رويداد يك خروج بدون توافق را از سر خود باز كنند. در شرايطي كه پيشنهاد اخير بوريس جانسون در مورد حذف بازرسي‌هاي لب مرز از مرز ميان ايرلند شمالي و جمهوري ايرلند، با واكنش سرد مقام‌هاي اتحاديه اروپا مواجه شده است، رويترز به نقل از منابع آگاه در دفتر نخستوزير بريتانيا مي‌نويسد كه جانسون احتمال هرگونه توافق ديگر با اروپا را «بسيار نامحتمل» ارزيابي كرده است. بوريس جانسون اين اظهارنظر را در گفت‌وگوي تلفني روز سه‌شنبه‌اش با آنگلا مركل، به او انتقال داده است. مركل در اين گفت‌وگو تاكيد كرده است كه موضع اتحاديه اروپا در مورد ايرلند شمالي تغييري نكرده است و از نظر بروكسل، ايرلند شمالي در صورت خروج بقيه بريتانيا از اتحاديه اروپا بايد در اتحاديه گمركي اروپا باقي بماند و تا ابد از قواعد تجارت اروپايي پيروي كند. به نوشته رسانه‌ها يك سخنگوي دولت آلمان در پاسخ به خبرنگاران گفت: «من مي‌توانم گفت‌وگوي تلفني رهبران دو كشور را تاييد كنم كه يك گفت‌وگوي معمول است اما مانند هميشه از انتشار جزييات اين گفت‌وگوي محرمانه معذورم.»
«به كجا چنين شتابان؟»
يك مقام آگاه در دفتر نخست‌وزيري بريتانيا به رويترز گفته است، «اگر اين خبر در مورد موضع اروپا در مورد ايرلندشمالي درست باشد، آنگاه مي‌توان گفت كه احتمال توافق با اتحاديه اروپا نه اكنون، بلكه براي هميشه اساسا غيرممكن شده است.» در واكنش به اين اظهارنظر، دونالد توسك، رييس شوراي اروپا در حساب كاربري توييت خود خطاب به نخستوزير بريتانيا نوشت: «آنچه اهميت دارد فقط بردن يك بازي احمقانه اتهام‌زني نيست. آنچه در خطر است آينده اروپا، بريتانيا و امنيت و منافع مردم ما است. نه توافق مي‌خواهي، نه حاضر به تمديد مهلت هستي، نه حاضر به عقب‌نشيني از برگزيت، به كجا چنين شتابان؟» سيمون كانوي، معاون نخستوزير جمهوري ايرلند، با بازنشر توييت دونالد توسك در خطاب به جانسون نوشته است: «مخالفت با اين موضع سخت است، چنين اظهاراتي نشان‌دهنده ميزان ناخشنودي در سراسر اروپا و ميزان خطري است كه همه ما احساس مي‌كنيم. ما آماده امضاي يك توافق منصفانه خروج هستيم اما دولت بريتانيا بايد واقعا نشان دهد كه براي چنين توافقي در همكاري با اتحاديه اروپا آمادگي دارد.» به نوشته رويترز اين اظهارات بي‌سابقه از سوي دفتر نخست‌وزيري بريتانيا نشان مي‌دهد كه لندن و بروكسل هر دو خود را براي يك بازي اتهام‌زني و سرزنش طرف مقابل آماده مي‌كنند چرا كه به نظر مي‌رسد با از دست رفتن فرصت براي رسيدن به توافق، بايد منتظر خروج بدون توافق و بدون برنامه بريتانيا از اتحاديه اروپا در تاريخ 31 اكتبر بود؛ موضوعي كه هيچ‌يك از دو طرف قصد ندارند مسووليت آن را بر گردن خود تحمل كنند. كاير استارمر، سخنگوي حزب كارگر در موضوع برگزيت در جمع خبرنگاران در واكنش به ادعاي تازه دفتر نخست‌وزيري بريتانيا گفته است: «اين اقدام بار ديگر تلاش لجوجانه‌اي ديگر از سوي دفتر نخست‌وزيري براي خرابكاري در مذاكرات برگزيت است. ما از نمايندگان پارلمان مي‌خواهيم كه براي جلوگيري از اين اقدام نخستوزير و موفقيت مذاكرات با موضع واحد برخورد كند. بوريس جانسون هرگز حاضر نيست كه مسووليت ناتواني‌اش در رسيدن به يك توافق معتبر را بپذيرد. راهبرد او از روز اولي كه به مقام نخست‌وزيري رسيد، راهبرد خروج بدون توافق از اتحاديه اروپا بود.» دولت بريتانيا روز گذشته يك سند 150 صفحه‌اي با عنوان «آمادگي براي خروج» منتشر كرده است كه بر خلاف اسناد پيشين كه نسبت به عواقب خطرناك خروج بدون توافق از اتحاديه اروپا هشدار داده‌بودند، اين‌بار از آمادگي كامل براي اين كار خبر مي‌دهد. به نوشته گاردين در اين سند به افزايش تعداد كاركنان مرزي و گمركي و همچنين مشاوره به بيش از 800 كمپاني بريتانيايي براي رويارويي با احتمال برگزيت بدون توافق اشاره شده است.
ايرلند شمالي و پايان جمعه خوب
مقام بدون نام بريتانيايي كه جزييات گفت‌وگوي تلفني جانسون با مركل را در اختيار خبرنگاران قرار داده است، يك گام جلوتر گذاشته است و اروپا را به نقض توافق صلح در كره شمالي متهم مي‌كند. به نوشته رويترز اين منبع گفته است: «واضح است كه مقام‌هاي اروپايي قصد دارند توافق «جمعه خوب» را كاملا از بين ببرند.» توافق «جمعه خوب» به توافقي ميان پادشاهي بريتانيا و گروه‌هاي جدايي‌طلب ايرلند شمالي منجر شد، سال‌ها نبرد مذهبي ميان طرفداران استقلال و هواداران اتحاد در ايرلند شمالي با همكاري ارتش بريتانيا، تا سال 1998 كه توافق «جمعه خوب» امضا شد، دست‌كم 3600 نفر تلفات بر جا گذاشت. يك سخنگوي اتحاديه اروپا در جمع خبرنگاران تاكيد كرده است كه اتحاديه اروپا تمام‌قد از توافق جمعه خوب حمايت مي‌كند. به نوشته گاردين اين سخنگو تاكيد كرد: «موضع اروپا به هيچ‌وجه تغيير نكرده است. ما قطعا خواستار توافق هستيم. ما در حال تلاش براي رسيدن به يك توافق با بريتانيا هستيم و در هيچ شرايطي نمي‌توانيم قبول كنيم كه اتحاديه اروپا قصدي براي آسيب رساندن به توافق جمعه خوب داشته باشد. هدف ما حفظ اين توافق در همه ابعاد براي هميشه است.» به گفته مقام آگاه بريتانيايي، آنگلا مركل به جانسون گفته است: «وضعيت ايرلند ويژه است، اگر آلمان مي‌خواست از اتحاديه اروپا خارج شود، بدون مشكل خارج مي‌شد اما در مورد بريتانيا، اول بايد وضعيت آينده ايرلند مشخص شود، كف خواسته‌ها اين است كه جمهوري ايرلند، حق وتو در مورد خروج ايرلند شمالي از اتحاديه داشته‌باشد.» آرلين فاستر، رهبر حزب دموكراتيك اتحادطلب ايرلند شمالي در مجلس عوام بريتانيا در واكنش به اين خبر گفته است: «اين اظهارات، نشان‌دهنده نيات پنهاني دوبلين و اتحاديه اروپا براي به دام انداختن ايرلند شمالي در اتحاديه گمركي است.»