«ليست ائتلافي يا تمام اصلاح‌طلبانه؟!»، اين پرسش يا مساله‌اي است كه جريان اصلاحات اين روزها بيش از هر زمان ديگري با آن دست به گريبان است. عده‌اي حضور پرقدرت‌تر در يازدهمين دوره مجلس شوراي اسلامي را منوط به ائتلاف با اصولگرايان بريده از تعريف كلاسيك آن مي‌دانند و در مقابل كم نيستند آنان كه راهبرد «اقليت موثر» را به منزله راه نجات اصلاح‌طلبي پيش مي‌كشند. اگر سازوكار همان باشد كه بود، بايد منتظر ماند و ديد شورايي كه در انتخابات سال 94 تصميم به ائتلاف گرفت، در فاصله 3 ماه و 21 روز مانده به انتخابات يازدهمين دوره پارلمان، اصلاح‌طلبي حداكثري را مقدم مي‌داند يا اين‌بار نيز ائتلاف با اصولگرايان معتدل بر ساير گزينه‌ها ترجيح داده خواهد شد. واقعيت آن است كه اصلاح‌طلبان نيز هنوز به نتيجه قطعي در اين زمينه نرسيده‌اند ولي نشستي كه ظهر پنجشنبه با حضور اعضاي شوراي عالي جبهه اصلاح‌طلبان ايران (شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان) با رابطان استاني اظهاراتي ميان حاضران رد و بدل شد كه بيش از پيش خبر از تمايل تصميم‌گيران به ليستي تمام اصلاح‌طلبانه مي‌دهد.
محمدرضا عارف، رييس شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان كه روز اول آبان‌ماه در ديدار با جمعي از فعالان سياسي استان خوزستان صراحتا راهبرد ائتلافي در جريان انتخابات دوره دهم مجلس شوراي اسلامي را به باد انتقاد گرفته و آن را عامل ضربه‌زدن به جريان اصلاحات معرفي كرده بود، در جريان اين نشست، صحبتي درباره ليست اصلاح‌طلبان در انتخابات پيش‌رو به ميان نياورد ولي در مقابل تاكيد كرد كه شوراي عالي بايد با همكاري كارگروه‌ها، شوراهاي استاني و صاحب‌نظران «شاخص‌هاي انتخاب كانديداها را مشخص» كند. او همچنين بر لزوم «تكميل ميثاق‌نامه»، تهيه سازوكاري براي تعيين «چگونگي معرفي كانديداها و تشكيل ستاد مركزي انتخابات» و اعلام جزييات به «مردم» تاكيد كرد. عارف كه اين روزها به واسطه عملكرد خود و فراكسيون زير نظرش در مجلس به دفعات از سوي اصلاح‌طلباني همچون غلامحسين كرباسچي مورد انتقاد قرار گرفته، در جريان اين نشست وحدت اصلاح‌طلبان را نيز از قلم نينداخت و تاكيد كرد كه «اصلاح‌طلبان بايد بر پروژه انتخابات متمركز شوند و از بحث‌هايي كه ممكن است وحدت اين جريان را به خطر بيندازد، پرهيز كنند.»
نه به اصولگراييسم
نه حمايت تمام‌قد اصولگرايان در دوره‌هاي هشتم و نهم مجلس از محمود احمدي‌نژاد بركسي پوشيده است و نه اعلام برائت نامحسوس اين روزهاي آنان از رييس‌جمهوري سابق و جريان متبوعش. اين نوع رفتار اصولگرايان با احمدي‌نژاد سبب شده تا برخي رسانه‌هاي نزديك به جريان اصولگرا گاه و بي‌گاه انتقادات اصلاح‌طلبان به دولت‌هاي تدبير و اميد را به منزله «عبور از روحاني» تفسير كنند و به‌زعم برخي اهالي فن، به دنبال همانندسازي اقدام خود باشند. شايد از همين‌رو عارف و ياران با وجود برخي انتقادات همواره بر لزوم نگاه منصفانه به عملكرد دولت‌هاي تحت مديريت حسن روحاني تاكيد دارند تا مبادا قدم در مسيري بگذارند كه اصولگرايان از آن گذشته‌اند.
رييس فراكسيون اميد مجلس شوراي اسلامي در جريان نشست اعضاي شوراي عالي سياستگذاري با رابطان استاني هشدار به اصلاح‌طلبان در همين باب را فراموش نكرد تا جايي كه كانال اطلاع‌رساني اين شورا اظهارات عارف را به منزله «هشدار» او به اصلاح‌طلبان تفسير كرد. رييس شوراي عالي سياستگذاري در اين نشست «سياه‌نمايي» عليه دولت را «دام» اصولگرايان برشمرد و تاكيد كرد: «دولت اقدامات ارزشمندي در مسائل زيربنايي داشته كه البته خوب به مردم اطلاع‌رساني نشده هرچند در برخي حوزه‌ها مي‌توانست بهتر عمل كند. ولي يادمان باشد اصلاح‌طلبان در دام سياه‌نمايي درباره عملكرد دولت كه برخي جريانات مطرح مي‌كنند، نيفتند و در اين زمينه دنبال نخود سياه نروند.»
خودزني با يك طرح
سيدعبدالواحد موسوي‌لاري، نايب‌رييس شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان نيز در جريان اظهارات خود به نوعي، گفته‌هاي عارف در رابطه با نوع مواجهه اصلاح‌طلبان با دولت دوازدهم را تاييد و اظهار كرد: «دولتي روي كار آمده كه تا امروز هيچ‌وقت رييس دولت و اعضاي اصلي آن نگفتند كه اصلاح‌طلب هستيم ولي به هرحال دولتي است كه ما از آن حمايت كرديم. امروز نمي‌خواهيم مثل اصولگرايان برخورد كنيم كه يك روز دكمه كت احمدي‌نژاد را در مجلس مي‌بوسيدند و الان مي‌گويند جريان انحرافي است.» او همچنين تاكيد كرد: «البته دولت مي‌توانست تصميماتي بگيرد كه بي‌هزينه باشد و نتيجه مطلوب دهد و با اصلاح‌طلبان كه عقبه اصلي‌اش بودند، مشورت كند اما با همه اين كمي و كاستي‌ها بايد مردم را پاي صندوق راي بكشانيم نه اينكه شانه خالي كنيم.»
اين فعال سياسي اصلاح‌طلب در بخش ديگري از اظهارات خود نقد فراكسيون اميد و برخي طرح‌هاي ارايه شده توسط اعضاي اين فراكسيون در مجلس را فراموش نكرد و با يادآوري طرح «منع به‌كارگيري بازنشستگان» كه از سوي سيدفريد موسوي، نماينده تهران و برخي چهره‌هاي اصلاح‌طلب ديگر مجلس تهيه شد كه پس از تصويب موجبات خداحافظي برخي چهره‌هاي اصلاح‌طلب از جمله شهيندخت مولاوردي با دولت دوازدهم را فراهم آورد و بعدها با توصيه‌هايي ازسوي رهبري براي اصلاح اين قانون نيز همراه شد، گفت: «در حال حاضر فراكسيون اميد، شوراهاي شهر و احيانا معدود افراد اصلاح‌طلبي سكاندار امور اجرايي هستند. اين در حالي است كه با غفلت خود دوستان ما، با قانون بازنشستگي نيروهاي اصلاح‌طلب از صحنه خارج شدند.»
كانديداي اجاره‌اي؟ هرگز!
نايب‌رييس شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان در بخش ديگري از اظهارات ضمن تاكيد بر لزوم حضور پرشور در يازدهمين دوره انتخابات مجلس، صراحتا تئوري حضور با ليستي تمام اصلاح‌طلبانه در انتخابات را تاييد كرد. او در جريان اظهارات خود با طرح اين پرسش كه «حالا بايد چه كرد؟»، گفت: «نقطه عزيمت همه ما بعد از تشكيل شوراها در شهرستان‌ها گزينش نيروهايي است كه بتوانند در عرصه سياسي حضور پيدا كنند و صلاحيت و قدرت جذب داشته باشند. اينكه مي‌توانند از موانع عبور كنند يا نه يك موضوع ديگري است و ما الان به اين موضوع فكر نمي‌كنيم. قطعا كساني هستند كه توان رقابت با جريان رقيب را دارند، پس بايد به دنبال آنان برويم. خواهش من از دوستان اين است كه رقابت را روي چهره‌هاي شايسته‌تر و مردمي‌تر ببرند. كساني كه مي‌توانند در صحنه باشند اما خودشان را كنار مي‌كشند را با لطايف‌الحيل به صحنه بياوريم و بدانيم رقيب از همه امكاناتش عليه ما استفاده مي‌كند.»
موسوي‌لاري با بيان اينكه «اگر دوستي احساس مي‌كند كه نمي‌خواهد در انتخابات شركت كند چرا اينجا نشسته است؟»، گفت: «بايد براي رفع موانع تلاش كنيم ولي به دنبال كانديداي اجاره‌اي نخواهيم رفت و در جايي كه كانديدا نداريم، فردي را معرفي نخواهيم كرد.» اين اظهارات نايب‌رييس شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان در ادامه به شكل ديگري از سوي جواد امام، رييس كارگروه استان‌هاي شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان ايران تكرار شد. او با تاكيد بر لزوم شركت در انتخابات خاطرنشان كرد: «ما نمي‌توانيم براي مشاركت در انتخابات و ورود به قدرت به هر وسيله‌اي متوسل شويم. بايد مصمم باشيم و شركت در انتخابات را اصل بدانيم اما جايي كه كانديداي اصلاح‌طلب نداريم، نمي‌توانيم با قرض گرفتن از جريان رقيب در انتخابات شركت داشته و ليستي داشته باشيم.»
سهم زنان چرا فقط 30 درصد؟
علي صوفي ديگر چهره اصلاح‌طلبي بود كه در اين نشست به طرح مطالبي پرداخت. او با تاكيد بر لزوم در نظرگيري اصل «انصاف» در انتقادات خاطرنشان كرد: «هميشه در كنار ضعف‌ها، قوت‌هايي وجود دارد بنابراين بايد تلاش كنيم اگر تحليل يا نقدي مي‌كنيم، منصفانه باشد. بايد عدالت را رعايت كنيم. آنجايي كه بحث سياست خارجي است، دولت و حاكميت را تحسين مي‌كنيم ولي اين در حالي است كه مي‌توانيم نقدهاي ديگري هم داشته باشيم.» آذرمنصوري نيز در اظهاراتي جداگانه با بيان اينكه «دو دوره با تمام محدوديت‌ها در انتخابات‌ها شركت كرديم»، گفت: «در اين انتخابات فرصت داريم سرمايه اجتماعي خود را احيا كنيم. ما بايد بگوييم با توان حداكثري در انتخابات حضور پيدا مي‌كنيم، مشكل ردصلاحيت‌ها را مي‌دانيم اما بايد در انتخابات حضور حداكثري داشته باشيم. بايد در استان‌ها به دنبال شايستگان برويم. اين مجلس مي‌تواند به پررنگ‌تر شدن حضور زنان در انتخابات كمك كند.»
مساله حضور زنان در انتخابات موضوعي بود كه فاطمه راكعي، ديگر فعال سياسي اصلاح‌طلب در نشست شوراي عالي سياستگذاري با رابطان استاني به مساله زنان اشاره كرد. او با تاكيد بر لزوم اختصاص سهم 30درصدي زنان در ليست‌هاي انتخاباتي خاطرنشان كرد: «حضور ۳۰ درصدي زنان در ليست‌هاي انتخاباتي نبايد فراموش شود. زنان بايد در انتخابات پيش‌رو حضور پر رنگي داشته باشند. اخيرا جلسه‌اي خد‌مت آقاي خاتمي بوديم كه گفتند چرا فقط مي‌گوييد
۳۰ درصد؟ هر اندازه كه زنان متخصص و همفكر سياسي شما هستند در انتخابات حضور پيدا كنند، چراكه مجلس به حضور آنان نياز دارد.» با تمام اين تفاسير هنوز پرسش‌هاي بسياري درباره ليست اصلاح‌طلبان در انتخابات پيش‌رو وجود دارد، پرسش‌هايي كه با تداوم چنين نشست‌هايي بيش از پيش مي‌توان به آنان پاسخ داد.