شهري دسترس‌پذير براي همه
محمدرضا جوادي‌يگانه
معلوليت معيار سنجش ويژگي‌هاي انساني نيست و تسهيل‌گري براي حضور موثر و مفيد شهروندان داراي معلوليت مي‌تواند منشا ثمرات و بركات زيادي باشد. با توجه به تنوع گروه‌هاي جمعيتي در جامعه نظير افراد داراي معلوليت، سالمندان، زنان و كودكان، بايد شهر را به گونه‌اي طراحي كرد كه امكان بهره‌مندي اين گروه‌ها از امكانات و فضاهاي شهري فراهم شود. اين نه يك نگاه ويژه به شهر، بلكه بخشي از وظايف مديريت شهري است. افراد داراي معلوليت كه ده تا پانزده درصد جامعه را تشكيل مي‌دهند فقط به توانبخشي با ماهيت پزشكي نياز ندارند، بلكه نيازمند توانبخشي مبتني بر جامعه نيز هستند كه بر اساس آن بايد نظام‌هاي اجتماعي براي بسترسازي به منظور حضور و مشاركت اين افراد در حيطه‌هاي گوناگون جامعه از جمله آموزش، سلامت، ارتباطات، رفت‌و‌آمد در شهر، زندگي مدني و نيز استقلال و خودكفايي اقتصادي اهتمام ورزند تا زمينه دسترسي آنها به خدمات همسان با ساير افراد جامعه فراهم شود. اعتقاد مديريت شهري اين است كه افراد و گروه‌هاي داراي نيازهاي خاص در دسترسي به امكانات و فرصت‌ها و دريافت خدمات شهري حقي برابر دارند و وظيفه مجموعه مديريت شهري است كه زمينه بهره‌مندي آنها را از امكانات و تجهيزات شهري به‌طور عادلانه و مساوي فراهم كند. ما در مجموعه معاونت امور اجتماعي و فرهنگي وظيفه خود مي‌دانيم كه ضمن بسترسازي در اين مجموعه براي حضور افراد داراي معلوليت در پروژه‌هاي شهري، مطالبه‌گر و پيگير حقوق آنها باشيم تا محدوديت جسمي‌شان به دليل معلوليت كالبد شهر به محروميت تبديل نشود. البته مي‌دانيم كه به دليل عدم مناسب‌سازي تاريخي كلانشهري مثل تهران، پيچيدگي روابط و ساختارها، فقدان درك درست مجريان شهري از امر مناسب‌سازي و نبود مديريت يكپارچه موضوع در تمامي سازمان‌هاي دولتي، عمومي و غير‌دولتي، مسيري طولاني و سخت در پيش داريم كه نيازمند هم‌افزايي و تلاش مضاعف است. رويكرد ما جلب مشاركت موثر موسسات، سازمان‌هاي مردم‌نهاد، خيريه‌ها و افراد داراي معلوليت در شناسايي و رفع نقصان‌ها و موانع موجود در پايتخت براي زندگي بهتر اين گروه از جامعه است و در دوره جديد مديريت شهري توانسته‌ايم با استفاده از توان فكري و تجربيات نمايندگان جامعه محترم افراد داراي معلوليت خدمات بهتر و موثرتري را به منظور حضور و مشاركت اين افراد در شهر فراهم كنيم، هرچند با وضع مطلوب فاصله زيادي داريم. ما در سال جاري اصلاح ساختمان‌هاي موجود را شروع كرديم و در حال حاضر در هر منطقه يك سراي محله به صورت كامل براي نابينايان، ناشنوايان و افراد داراي معلوليت جسمي و حركتي مناسب‌سازي شده است. براي اولين‌بار از اين هفته در 22سراي محله تهران مترجم ناشنوايان در تمامي برنامه‌هاي اين سراها حضور خواهد داشت و امكان بهره‌مندي افراد داراي معلوليت از سراهاي محله فراهم مي‌شود. همچنين مناسب‌سازي مجموعه‌هاي ورزشي تا پايان سال در دستور كار اين معاونت قرار دارد كه تاكنون 9مجموعه مناسب‌سازي شده است. روز جهاني افراد داراي معلوليت، بيش از اينكه معطوف به اين افراد باشد، تلنگري است به مديران، تصميم‌گيران و آحاد جامعه تا ضمن اطمينان به توانمندي افراد داراي معلوليت از هيچ تلاشي براي برابرسازي فرصت‌ها و ايجاد شهري دسترس‌پذير براي همه دريغ نكنند. در عين حال، اولين اقدام قبل از مناسب‌سازي فيزيكي و كالبدي در جوامع، مناسب‌سازي فرهنگي و تغيير نگاه جامعه به افراد داراي معلوليت و توانمندي آنهاست و در غير اين صورت، هرچند آن اقدام فراگير باشد، پايدار نخواهد بود. سهم مهمي از تحقق شعار تهران، شهري براي همه، بي‌شك در تلاش براي بهبود شرايط زندگي، رفاه و امنيت رواني افراد داراي معلوليت است؛ سهمي كه نه تنها توسط نهادهاي رسمي، بلكه بايد مورد توجه تمام شهروندان تهراني قرار بگيرد و اين امر بايد يك مطالبه از سوي افراد داراي معلوليت و مسووليت اجتماعي از سوي تمام دستگاه‌ها و شهروندان باشد.
معاون امور اجتماعي و فرهنگي
شهرداري تهران