گام‌هايي براي توسعه كم هزينه گردشگري ايران
سعيد شفيعا
در مقام قياس مي‌توان امنيت در گردشگري را معادل كاغذ در فرآيند نوشتن يك كتاب دانست. طبيعي است كه عموم گردشگران با اين نيت از محل زندگي خود خارج نمي‌شوند تا با مخاطره و مشكل روبه‌رو شوند. بنابراين در كنار تمام امكانات و زيرساخت‌هاي كليدي مورد نياز گردشگري، امنيت نقش كليدي دارد. در شرايطي كه فضاي تبليغات بين‌المللي نسبت به امنيت ايران ناجوانمردانه منفي است و همين موضوع احتمال تاثير تورهاي گردشگري ورودي از اين موج‌سازي‌ها را بالا مي‌برد، نيازمند راه‌كارهاي برون رفت هستيم. اما اين راه‌كار به نظر بايد بنيادين و راهبردي باشد تا شعاري و تكنيكي. يكي از دردهاي گردشگري ايران تاكيد و نگاه مسوولان به گردشگران خارجي است. اين تصور در آنها وجود دارد كه موفقيت گردشگري ايران با ورود ارزهاي بين‌المللي ممكن خواهد شد. هرچند اين يك گزاره نادرست نيست. ورود ارز به ايران از مجراي گردشگري يك مطلوب پذيرفته شده است، اما آيا بايد بر مبناي اين مطلوب، برنامه‌هاي عمومي گردشگري ايران تنظيم شود؟ در شرايط فعلي بايد يك تغيير اساسي و كليدي در نگاه مديران و برنامه‌ريزان حيطه گردشگري رخ دهد. كليد درب اصلي توسعه گردشگري ايران، گردشگري داخلي است. تشويق و ترغيب مردم به گردش در داخل ايران و هزينه كردن در مقاصدي كه به آنها مراجعه مي‌كنند، نيازمند توجه است. ممكن است براي تبليغات در راستاي توجيه گردشگران خارجي به امن بودن ايران مجبور به برنامه‌ريزي و هزينه‌كردن مبالغ زيادي باشيم اما براي گردشگران خودمان اين موضوع حل شده است و هزينه‌اي نياز ندارد. كافي است تمركز اصلي نظام مديريت و برنامه‌ريزي گردشگري روي گردشگران داخلي باشد و زمينه را براي توسعه گردشگري داخلي فراهم سازند. اما كليد درب فرعي گردشگري ايران در جايي ديگر است. ايران بايد به سمت گونه‌هايي از گردشگري حركت كند كه قيدها و ارزش‌هايي در آن حاكم است و تبليغات و تخريب رسانه‌هاي دنيا كمترين اثر را روي نيت گردشگران هدف آن خواهد داشت. گردشگري مذهبي يكي از گونه‌هاي گردشگري است كه در كشور ايران داراي رونق بسيار است. دليل سفر گردشگران، معنوي است و مقيدات و ملاحظات محيطي در ملاحظات آنها براي سفر تاثيرات كمي دارد. داشتن زيارتگاه‌ها و مقابر متبركه در ايران و حضور كشورهاي همسايه مسلمان در اطراف ايران، فرصت توسعه گردشگري تاب پذير را بيشتر خواهد كرد. آنچه مسلم است گردشگري مذهبي ذكر شده بايد از مسير گردشگري داخلي بگذرد. يعني تقاضاي داخلي و تزريق نقدينگي گردشگران داخلي در پيكره گردشگري ايران، زمينه توسعه و حضور گردشگران خارجي مذهبي را فراهم كند. يعني بي جهت و بي حساب و كتاب جايي توسعه پيدا نكند و هتلي ساخته نشود مگر اينكه حضور و تقاضاي گردشگران داخلي به آن راي داده باشد. اما در تكميل فرآيند توسعه گردشگري، تعريف و تشويق برنامه‌هاي گردشگري مكمل براي گردشگران ورودي لازم به توجه است. گردشگراني كه به نيت زيارت و فعاليت‌هاي مذهبي وارد ايران مي‌شوند ولي به گردشگري فرهنگ و طبيعت هدايت مي‌شوند. وقت اصلاح پيش فرض‌ها رسيده است. نفت و فرآورده‌هاي نفتي ديگر به اين سادگي‌ها فروخته نمي‌شود و اقتصاد ايران نيازمند گزينه‌هايي درون‌زا و قابل اعتماد است.