گروه ديپلماسي
ارتش سوريه به پيشروي در استان «ادلب» (شمال غرب سوريه) و تركيه به اعتراض‌هايش به روسيه و تهديد دمشق ادامه مي‌دهند. آخرين سنگر شبه‌نظاميان تروريست كه تركيه آنها را معترضان تحت حمايت خود مي‌داند به جبهه‌اي براي جدال ميان تركيه و همكارانش در روند آستانه تبديل شده است و در اين جبهه هر يك ديگري را به نقض آتش‌بس متهم مي‌كنند. ارتش سوريه از يك ماه پيش در واكنش به آنچه عدم پايبندي عناصر تروريستي و تركيه به آتش‌بس در «ادلب» مي‌داند، عملياتي را آغاز كرده و توانسته است، دومين شهر بزرگ اين استان يعني «معره النعمان» و شهرك «خان‌طومان» را به همراه ۲۰ روستا و شهر ديگر در غرب استان حلب آزاد كند. در نتيجه همين پيشروي روز پنجشنبه بود كه رسانه‌ها اعلام كردند نيروهاي ارتش سوريه پس از ورود به شهر راهبردي «سراقب» پاكسازي آن را آغاز كردند. به گزارش خبرگزاري فارس، مركز موسوم به «ديدبان حقوق بشر سوريه» -نزديك به معارضان- گزارش داد كه نيروها سوري براي نخستين بار از سال 2011 وارد سراقب شدند و توانستند به صورت كامل بر آن مسلط شوند. بر اساس اين گزارش، تروريست‌ها از دو روز پيش در داخل سراقب محاصره بوده‌اند، ولي ارتش سوريه توانست كنترل محله‌هاي جنوبي، شرقي و غربي اين شهر را به دست گيرد و در حال پاكسازي ساير مناطق اين شهر است. ديدبان مدعي شده است كه نيروهاي سوري در جريان ورود به اين شهر، هيچ درگيري با تروريست‌ها نداشتند و عناصر تروريستي، اين شهر را تخليه كرده بودند.
ماجراهاي ادلب و روند آستانه
بازگشت ثبات و امنيت به «ادلب» هدفي است كه هم روسيه، ايران، سوريه و هم تركيه از آن سخن مي‌گويند، اما به نظر مي‌رسد كه ماجراي ادلب پس از مدت‌ها هماهنگي ميان ايران، روسيه و تركيه در سوريه به سوژه‌اي براي تفرقه تبديل شده به گونه‌اي كه رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه تحولات در آن را نشانه پايان «روند آستانه» مي‌داند، هرچند كه آنكارا در چند روز اخير از اين موضع تند و تيز عقب‌نشيني كرده و حتي زماني احتمالي را براي برگزاري دور بعدي اين نشست‌ها هم تعيين كرده است. اصرار آنكارا بر توقف پيشروي ارتش سوريه (با چراغ سبز روسيه) منجر به وارد شدن تلفاتي به نيروهاي نظامي تركيه هم شده است. دوشنبه هفته گذشته بود كه وزارت دفاع تركيه از كشته و زخمي شدن سيزده نظامي خود در پيشروي‌هاي ارتش سوريه عليه تروريست‌ها در منطقه كاهش تنش ادلب خبر داد. البته وزير دفاع تركيه ادعا مي‌كند كه انتقام اين عمليات گرفته شده و توپخانه‌ها و جنگنده‌هاي ارتش تركيه به حداقل ۴۰ موضع از ارتش سوريه حمله كرده و حدود ۳۰ سرباز سوري را از پاي درآورده‌اند. در اين ميان روس‌ها نيز تلفات انساني خود در ادلب را پنهان نكرده و وزارت خارجه روسيه در بيانيه‌اي اعلام كرده كه نظاميان روس به همراه تعدادي از نظاميان تركي در استان ادلب، طي حادثه‌اي در اواسط ماه ژانويه كشته شدند. البته در اين بيانيه به جزييات اين حملات و تعداد تلفات اشاره نشده است.
هر چند كه تركيه در چند مورد مشاركت با روسيه گشت‌زني‌ها را متوقف كرده و مقام‌هاي متفاوت اين كشور هم با تندي از مواضع روسيه درباره «ادلب» ياد مي‌كنند، اما مسكو در موضع‌گيري محتاط‌تر و با آينده‌نگري بيشتري برخورد مي‌كند. مهم‌ترين مصداق اين امر هم بيانيه روز پنجشنبه وزارت خارجه روسيه است كه در آن اعلام كرد همكاري‌هاي مسكو با طرف‌هاي ايراني و تركي براي دستيابي به ثبات و امنيت در ادلب ادامه دارد. وزارت خارجه روسيه در اين بيانيه اوضاع ادلب را خطرناك توصيف كرد. «سرگئي لاوروف»، وزير امور خارجه روسيه نيز اعلام كرد كه مسكو به همكاري با تركيه براي كاهش تنش‌ها در شمال سوريه بر اساس توافق آستانه ادامه مي‌دهد. وي در اين باره گفت: «مسكو درباره اوضاع ادلب با تركيه در ارتباط بوده و نظاميان روس و تركيه‌اي تلاش مي‌كنند اوضاع در اين استان را آرام كنند.»
مواضع تند وزير خارجه تركيه
هرچند كه روسيه و ايران تلاش مي‌كنند به همكاري با تركيه در سوريه در قالب «روند آستانه» ادامه بدهند، اما لحن مقام‌هاي ترك هر روز تندتر از قبل مي‌شود. «مولود چاووش اوغلو»، وزير امور خارجه تركيه روز (پنجشنبه) در «باكو» پايتخت آذربايجان با الفاظي شديداللحن، دولت سوريه را تهديد كرد. بر اساس ترجمه خبرگزاري فارس، وزير خارجه تركيه با اشاره به عمليات دولت سوريه در «ادلب» گفت كه اگر دمشق به اقدامات خصمانه عليه تركيه ادامه دهد، تركيه نيز پاسخ خواهد داد: «صبر ما نيز حدي دارد، اگر (دولت سوريه) از حد عبور كند، ما نيز ساكت نخواهيم ماند. ما از روسيه انتظار داريم كه رژيم (سوريه) را متوقف كند. ما همچنين با روسيه وارد گفت‌وگو شديم. جديدترين مورد (ارتباط با روسيه) با رييس‌جمهور (ولاديمير) پوتين بود كه تصميم به همكاري مشترك گرفته شد».
وزير خارجه تركيه درباره همكاري روسيه و تركيه در خصوص سوريه گفت: «كميته‌اي تشكيل شده و قرار است رهبران دو كشور با يكديگر نشست برقرار كنند. هدف ما متوقف كردن درگيري‌ها در آنجا (ادلب) است. اين روسيه نيست كه به ما حمله مي‌كند بلكه اين رژيم (سوريه) است. اين رژيم به مكان‌هاي تحت نظارت ما تعرض مي‌كند. اگر به حملات (عليه تركيه) ادامه دهد، ما نيز پاسخ خواهيم داد. «تماس تلفني بين اردوغان (رييس‌جمهور تركيه) و پوتين (رييس‌جمهور روسيه) صورت گرفته است و در حين اين تماس تلفني، تمامي موضوعات به صورت شفاف مورد بحث قرار گرفت. تصميم به همكاري مشترك (در خصوص سوريه) اتخاذ شد. هم‌اكنون ما منتظر ورود هياتي از روسيه هستيم و پس از آن در صورت لزوم، روساي جمهور دو كشور با يكديگر ديدار خواهند كرد. هدف ما توقف حملات است».
«مولود چاووش‌اوغلو» روز جمعه نيز بار ديگر مخالفت‌ها با عمليات ارتش سوريه در استان ادلب را تكرار كرد. چاووش‌اوغلو در نشست خبري مشترك با وزير خارجه اسلواكي گفت: «ما حملات [ارتش] سوريه [در ادلب] را متوقف مي‌كنيم، نه به اين دليل كه سربازان ما را هدف قرار دادند، بلكه به اين دليل كه در حال تبديل شدن به تهديد و خطر هستند.» وي با اشاره به سفر هيات روسي به تركيه در روز شنبه گفت: مباحثات با اين هيات روي متوقف كردن عمليات ارتش سوريه در ادلب و تسريع راهكار سياسي در سوريه متمركز است.
در حالي كه رييس‌جمهور تركيه پيش از اين از پايان روند آستانه سخن گفته بود اما «ابراهيم كالين»، سخنگوي رياست‌جمهوري تركيه نيز روز پنجشنبه اعلام كرد كه مذاكرات موسوم به «روند آستانه» ممكن است در ماه مارس (بين ۱۱ اسفند تا ۱۲ فروردين) برگزار شود.
در حالي كه قرار است هياتي از روسيه براي گفت‌وگو با مقام‌هاي دولت تركيه امروز (شنبه) وارد تركيه شوند، روز گذشته خبرگزاري آناتولي تركيه گزارش داد كه نيروهاي ويژه ارتش تركيه براي حفاظت از پست‌هاي ديدباني اين كشور در منطقه كاهش در ادلب، عازم سوريه شده‌اند. بر اساس اين گزارش، كارواني متشكل از 50 كاميون به همراه نيروهاي ويژه، تجهيزات ارتش و مهمات روز جمعه وارد استان هاتاي در جنوب تركيه شده و به زودي از مرز سوريه عبور مي‌كند تا به سمت ادلب بروند.
روانچي: ايران آماده كمك است
«مجيد تخت‌روانچي»، سفير و نماينده دايم ايران در سازمان ملل متحد در سخنراني در نشست شامگاه پنجشنبه شوراي امنيت سازمان ملل درباره وضعيت در ادلب سوريه گفت كه وضعيت اين منطقه وخيم بوده و بايد تلاش كرد بحران از كنترل خارج نشود.
نماينده ايران اضافه كرد: «در حالي كه مبارزه با تروريست‌ها بايد ادامه يابد، اين اقدام بايد با بيشترين حفاظت از زندگي غيرنظاميان انجام شود، اين چيزي است كه همواره بر آن تاكيد كرده‌ايم و در تمام اسناد نهايي روند آستانه نيز بر آنها تاكيد شده است. ما بايد اطمينان حاصل كنيم كه اين بحران از طريق سياسي حل و فصل خواهد شد و در عين حال نبايد اجازه داد تروريست‌ها از اين وضعيت استفاده كرده و موقعيت‌شان را تحكيم و ادلب را به پناهگاهي امن براي خود تبديل كنند و بتوانند غيرنظاميان بيشتري را كشته و تعداد زيادي از آنها را نيز كماكان در گروگان خود نگه دارند. ما بايد كاملا هوشيار باشيم تا جاي حفاظت از غيرنظاميان با حفاظت از تروريست‌ها عوض نشود.»
نماينده ايران در سازمان ملل با اشاره به آمادگي تهران براي استفاده از تلاش‌هاي خود براي كمك به حل و فصل سياسي اختلافات كنوني بين تركيه و سوريه در مورد وضعيت ادلب گفت: «اجلاس سران روند آستانه كه در آينده نزديك در تهران برگزار مي‌شود، فرصت حياتي براي بررسي جامع اوضاع در سوريه است.»
شائبه همكاري تركيه با اسراييل
در ميانه دعوا بر سر «ادلب» ميان دولت سوريه و تركيه، حمله موشكي رژيم اسراييل به نقاطي در جنوب سوريه و همزماني آن با ورود يك كاروان نظامي تركيه از منطقه اوگلنار به سوريه، تنش ميان دمشق و آنكارا را وارد فاز جديدي كرده به گونه‌اي كه سوريه، تركيه را به همكاري و هماهنگي با رژيم اسراييل متهم كرده است. بر اساس گزارش خبرگزاري رسمي سوريه (سانا) صبح روز پنجشنبه تعدادي موشك اطراف دمشق و منطقه جنوبي را هدف گرفت كه پدافند ارتش سوريه موفق شد بيشتر موشك‌ها را قبل از رسيدن به اهدافش، رهگيري و منهدم كند. ساعاتي بعد از اين حمله، ارتش سوريه با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد كه ساعت دو بامداد روز پنجشنبه يك كاروان نظامي تركيه از منطقه اوگلنار وارد سوريه شده و اين ورود با حمله موشكي رژيم صهيونيستي همزمان بوده است. به گفته ارتش سوريه، اين حمله موشكي براي كاروان تركيه‌اي پوشش تشكيل داده و هدف اين كاروان نيز ممانعت از پيشروي ارتش سوريه در مبارزه با تروريست‌ها در استان ادلب است.
در حالي كه سوريه درباره جزييات اين حملات اطلاعاتي منتشر نكرده، اما ديدبان حقوق بشر سوريه در گزارشي ادعا كرده كه موشك‌هاي اسراييلي مناطق نظامي متعلق به سوريه و همچنين نيروهاي حامي ايران در اين كشور مستقر در نزديكي دمشق را هدف قرار داده‌اند. اين منابع ادعا كردند كه در جريان اين حملات حداقل 23 نفر كشته شده‌اند. رقمي كه دولت سوريه تا زمان تنظيم اين گزارش آن را تاييد يا تكذيب نكرده است. ديدبان حقوق بشر ادعا كرده كه 5 سوري و حداقل سه ايراني در جريان اين حملات موشكي جان خود را از دست داده‌اند. اسراييل تاكنون درباره اين حملات اظهارنظري نكرده كه البته اين مساله با رويه هميشگي آنها در تناقض نيست.
فرود اضطراري پرواز تهران-دمشق
روز گذشته (جمعه) وزارت دفاع روسيه از فرود اضطراري يك فروند هواپيماي مسافربري در پايگاه هوايي اين كشور در «لاذقيه» خبر داد. بر اساس ترجمه خبرگزاري فارس از گزارش خبرگزاري «تاس»، در بيانيه وزارت دفاع روسيه ذكر شده كه هواپيماي «ايرباس-320» با ۱۷۲ سرنشين، بامداد پنجشنبه قصد فرود در فرودگاه دمشق را داشت كه همزمان جنگنده‌هاي رژيم صهيونيستي نيز به اهدافي در اين شهر حمله كردند.
«ايگور كناشنكوف»، سخنگوي وزارت دفاع روسيه در اين باره گفت: به دليل حمله و تجاوز نظامي جنگنده‌هاي رژيم صهيونيستي به دمشق و فعال شدن پدافند هوايي ارتش سوريه، اين هواپيماي مسافربري كه از مبدا تهران به مقصد دمشق پرواز كرده بود، چيزي با هدف قرار داده شدن فاصله نداشت.
كناشنكوف با بيان اينكه چهار فروند جنگنده «اف-16» رژيم صهيونيستي در ساعت ۲ بامداد پنجشنبه (به وقت محلي) بدون وارد شدن به حريم هوايي سوريه، موشك‌هايي را به حومه دمشق شليك كردند، گفت: پدافند هوايي سوريه نيز براي مقابله با اين حملات فعال شد. وي اظهار داشت كه به لطف هدايت عملياتي فرودگاه دمشق و عملكرد سيستم كنترل هوايي روسيه بود كه توانستند اين هواپيماي ايرباس را از منطقه تبادل آتش خارج كرده و در پايگاه حميمم فرود بياورند.
به نوشته وبگاه شبكه «ريانووستي» سخنگوي وزارت دفاع روسيه همچنين افزود كه اين هواپيما هم‌اكنون به فرودگاه دمشق منتقل شده است. كناشنكوف به صورت تلويحي گفت كه به‌‌رغم مشخص بودن مكان هواپيماهاي مسافربري حين پرواز در سراسر جهان، اما جنگنده‌هاي رژيم صهيونيستي با علم به اين موضوع، به دمشق حمله كردند. وي در اين باره توضيح داد: «با اين حال، استفاده ستاد كل ارتش اسراييل از هواپيماهاي مسافربري براي پوشش عمليات‌هاي نظامي خود يا به عنوان مانع در برابر آتش پدافند هوايي سوريه در حال تبديل شدن به ويژگي عادي نيروي هوايي اسراييل است». به نوشته وبگاه «راشاتودي» اين اولين بار نيست كه جنگنده‌هاي رژيم اسراييل از هواپيماهاي مسافربري به عنوان پوشش عمليات‌هاي نظامي خود در سوريه استفاده مي‌كنند.