جشنواره فيلم فجر در سال‌هاي بعد از پيروزي انقلاب اسلامي همواره مهم‌ترين رويداد فرهنگي و هنري كشور به خصوص در عرصه سينما به حساب مي‌آيد. در كنار اين مهم، نكته قابل توجه اين است كه به ابتكار برگزاركنندگان اين جشنواره، چند سالي است كه در بخش سينماي رسانه و بعد از پخش فيلم‌ها، عوامل فيلم در نشستي مجزا با اصحاب رسانه و ارباب جرايد به بحث و گفت‌وگو مي‌پردازند. فارغ از حاشيه‌هايي كه هميشه در اين نوع نشست‌ها ايجاد مي‌شود، امسال و در جشنواره سي و هشتم، شاهد برخوردهاي عجيب و بعضا زننده برخي از هنرمندان با خبرنگاران بوديم. به اين دو عبارت توجه كنيد: «به تو چه مربوطه كه من چرا اين بخش از فيلم رو اين‌طور ساختم؟»، «شما خبرنگار نيستيد، فاشيست هستيد!»، آيا اين نحو سخن گفتن برازنده هنرمندان برجسته ايران است؟ قطعا پاسخ منفي است. آيا اين به مثابه زنگ خطري نيست كه جامعه هنري ما هم متاسفانه شبيه برخي از بزرگان ساير صنوف، گرفتار خودبزرگ‌بيني و عدم رعايت اخلاق حرفه‌اي شده‌اند؟ طبيعتا اخلاق و رعايت سجاياي اخلاقي اولين اصل در زندگي جاري انسان‌هاست، حال وقتي از يك هنرمند يا يك فيلسوف و سياستمدار سخن به ميان آيد، بالطبع تخلق به اخلاق حسنه ضرورت بيشتري پيدا مي‌كند.
چرا اخلاق مهم است؟
همواره بحث اخلاق در سيره نبوي و ائمه اطهار(ع) در جاي جاي كلام و سلوك آنان مورد تاكيد قرار گرفته است. به اين احاديث توجه كنيد:
1- پيامبراكرم صلي‌الله عليه و‌الله فرمود: «إنما بُعِثتُ لِاُتمِم مكارم الأخلاق؛ من تنها براي تكميل فضايل اخلاقي مبعوث شده‌ام»؛ «انما» در اين حديث، نشان از آن است كه تمام اهداف بعثت پيامبر صلي‌الله عليه و‌الله در همين امر يعني تكامل اخلاقي انسان‌ها خلاصه مي‌شود.
2- در حديث ديگري امام علي عليه السلام مي‌فرمايند: « لوْ كنّا لا نرْجُو جنّةً ولا نخْشي نارا ولا ثوابا ولا عِقابا لكان ينْبغي لنا آن نُطالِب بِمكارِمِ الاْخْلاقِ فاِنّها مِمّا تدُلُّ علي سبيلِ النّجاحِ؛ اگر ما اميد و ايماني به بهشت و ترس و وحشتي از دوزخ و انتظار ثواب و عقابي نمي‌داشتيم، شايسته بود سراغ فضايل اخلاقي برويم، چراكه آنها راهنماي نجات و پيروزي و موفقيت هستند.»؛ اين حديث بيانگر اين است كه فضائل اخلاقي نه‌تنها سبب نجات در قيامت است، بلكه زندگي دنيا نيز بدون آنها سامان پيدا نمي‌كند.
3- در حديث ديگري از رسول خدا صلي‌الله عليه و‌الله آمده است كه فرمود: «جعل‌الله ُسُبحانه مكارِم الأخْلاقِ صِلةً بينه و بين عِبادِه، فحسْبُ أحدِكم آن يتمسّك بخُلقٍ مُتصِلٍ باللّه؛ خداوند سبحان فضايل اخلاقي را وسيله ارتباط ميان خودش و بندگانش قرار داده، همين بس كه هر يك از شما دست به اخلاقي بزند كه او را به خدا مربوط كند.»؛ به عبارت ديگر، خداوند بزرگ‌ترين معلم اخلاق و مربي نفوس انساني و منبع تمام فضائل است و قرب و نزديكي به خدا جز از طريق تخلق به اخلاق الهي امكان نخواهد داشت. بنابراين هر فضيلت اخلاقي رابطه‌اي ميان انسان و خدا ايجاد مي‌كند و او را قدم به قدم به ذات اقدس او نزديك مي‌كند و البته از رهگذر اين امر پسنديده، انسان، محبوب خلق خدا نيز خواهد شد.
4-امام علي عليه السلام در خطبه 91 نهج‌البلاغه مي‌فرمايد: «روِّضوا أنفُسكم علي الخلاقِ الحسنةِ فإِنّ العبد المُومِن يبلُغُ بِحُسنِ خُلقِهِ درجة الصّائِمِ القائِمِ»؛ خودتان را بر خوش اخلاقي تمرين و رياضت دهيد، زيرا كه بنده مسلمان با خوش اخلاقي خود به درجه روزه‌گير شب‌زنده‌دار مي‌رسد.
همچنين مي‌فرمايد: «وِّضُوا أنْفُسكُمْ علي الْأخْلاقِ الْحسنةِ فإِنّ الْعبْد الْمُومِن يبْلُغُ بِحُسْنِ خُلُقِهِ درجة الصّائِمِ الْقائِم»؛ خودتان را بر خوش اخلاقي تمرين و رياضت دهيد، زيرا كه بنده مسلمان با خوش اخلاقي خود به درجه روزه‌گير شب زنده‌دار مي‌رسد.
5- امام صادق عليه السلام در يكي از بيانات خود مي‌فرمايد: « لمّا سُئِل عن حدِّ حُسنِ الخُلقِ: تُلينُ جانِبك وتُطيبُ كلامك وتلقي أخاك بِبِشرٍ حسنٍ»؛ در پاسخ به پرسش از معناي خوش اخلاقي فرمودند: نرمخو و مهربان باشي، گفتارت پاكيزه و مودبانه باشد و با برادرت با خوشرويي برخورد كني.
6- امام رضا (ع) در حديثي بيان مي‌كنند: « إِذا ذكرْت الرجُل وهُو حاضِرٌ فكنِّهِ، و إِذا كان غائِباً فسمِّه»؛ چون شخص حاضري را نام بري [براي احترام] كنيه او را بگو و اگر غائب باشد نامش را بگو.
زندگي الگوهاي ديني ما به تمامي بيانگر اين نكته مهم و حياتي است كه همواره مردم را به فضائل اخلاقي دعوت مي‌كردند و البته خود نيز الگوي زنده و «اسوه حسنه» در اين مسير بودند و همين بس كه خداوند در آيه 4 سوره مباركه «قلم» خطاب به پيامبراعظم (ص) مي‌فرمايد: «وإِنك لعليٰ خُلُقٍ عظيمٍ؛ تو اخلاق عظيم و
برجسته‌اي داري!»
اخلاق برتر از هر چيزي
با همه آنچه گفته شد، گوشه‌اي از اهميت رعايت سجاياي اخلاقي در زندگي انسان آشكار مي‌شود و چه خوب است كه اگر كسي خودرا هنرمند، فيلسوف، سياستمدار يا اهل فرهنگ مي‌داند و آگاه است كه ديگران او را به مثابه الگو براي خود قرار داده‌اند، احساس وظيفه كند، اخلاق حرفه‌اي را رعايت كند و به اين نكته توجه داشته باشد كه «اخلاق» بر هر چيز ديگري مقدم است.
روزنامه‌نگار