تابستان در راه است

گروه اجتماعي

 وقتي كرونا به شهرهاي ما تاخت، نخستين دستورالعمل دفاعي اين بود؛ مرتب دست‌هاي‌تان را به مدت 20 ثانيه با آب و صابون بشوييد. بعد بايد همه سطوحي كه با آنها سر و كار داشتيم را ضدعفوني مي‌كرديم. اين خود بخش ديگري بر مصرف آب افزود. چاره‌اي نبود. از قضا در اسفند و به سبب رسم خانه‌تكاني پيش از نوروز هميشه مصرف آب افزايش مي‌يافت اما اين‌بار چنان مصرف آب افزايش يافت كه مسوولان خبر از رشد 30درصدي مصرف دادند و درست در آخرين روز سال خبر رسيد كه تهراني‌ها در مصرف آب در
50 سال اخير ركورد زدند. هنوز 13 روز از ثبت نخستين موارد مرگ بر اثر ابتلا به ويروس كرونا نگذشته بود كه فرصتي براي گفت‌وگو با وزير نيرو براي روزنامه اعتماد دست داد. همه‌ چيز تحت‌تاثير شيوع كرونا بود و گفت‌وگو با «رضا اردكانيان» هم متاثر از همين وضعيت. جالب اينجا بود كه شيوع كرونا باعث شده بود سفر استاني اردكانيان به استان‌ها لغو و به جاي آن ويديوكنفرانس جايگزين شود كه فرصت طرح پرسش‌هاي روزنامه اعتماد دست‌ داد. او در روز 13 اسفند 98 گفت: «در برخي استان‌ها در مقايسه با مدت مشابه سال قبل تا 30درصد افزايش مصرف آب داشته‌ايم.»اردكانيان همچنين از اقدامات وزارت نيرو در مورد آب و كرونا توضيح داد: بر كسي پوشيده نيست كه آب نقش مهمي در حفظ بهداشت و مقابله با شيوع بيماري‌هاي واگيردار دارد. اين موضوع امتحان خودش را هم در ادوار مختلف پس داده است. كار ما به عنوان وزارت نيرو از اين حيث در يك پيوستگي و نزديكي تام با سازمان بهداشت كشور كه در قالب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي فعال است، دارد. قبل از هر چيز براي جلوگيري از بيماري، حالا چه ويروس كرونا كه امروز گرفتار آن هستيم يا ويروس يا بيماري ديگري، خود آب بايد سالم و بهداشتي باشد. اين وظيفه ماست كه توسط سامانه‌هاي تصفيه‌خانه آب آن را انجام بدهيم.  وزير نيرو توضيحاتش را اين‌گونه ادامه داد كه «وقتي موضوع شيوع كرونا مطرح شد، دستورالعمل‌هاي ويژه‌اي خاص ضدعفوني‌ كردن تجهيزات و سازه‌ها مثل تصفيه‌خانه‌هاي آبفا صادر شد و به تبع آن كنترل‌ها شدت گرفت و همچنان به صورت سختگيرانه‌اي در حال انجام است. تنها مساله‌اي كه با آن مواجه شده‌ايم و طبيعي هم هست، افزايش مصرف آب است. هم با توصيه‌هايي كه براي شستن مكرر دست‌ها مطرح شده و هم ساير تجهيزاتي كه در معرض استفاده هستند، مصرف آب افزايش پيدا كرده و در برخي استان‌ها به نسبت مدت مشابه سال قبل افزايش 30درصدي داشته‌ايم.» حالا 53 روز از ثبت و اعلام رسمي نخستين موارد مرگ بر اثر ابتلا به كرونا سپري شده است و 40 روز از زماني كه وزير نيرو از افزايش مصرف آب خبر داده بود. اينك مديران ارشد آب در تهران و كشور هشدارهايي مي‌دهند. اگر احيانا شما هم
بيننده سريال «بازي تاج و تخت» يا همان
«Game of thrones» بوده باشيد با اين اصطلاح زياد برخورد كرده بوديد كه «زمستان در راه است.» ماجرا در مورد ايران نيمه‌خشك و بياباني ما اصطلاحي شبيه به آن دارد كه مفاهيمي را با خود به همراه دارد: «تابستان در راه است.»

 از چه سخن مي‌گوييم
وقتي مي‌گوييم تابستان در راه است دقيقا از چه سخن مي‌گوييم. خاطرتان هست در تابستان 1397 مردم آبادان و خرمشهر چه رنجي كشيدند؟ آيا مي‌دانيد مردم سيستان‌وبلوچستان آب سالم و بهداشتي ندارند و سازمان هلال‌احمر براي بهبود دسترسي آنها به آب «نذرآب» را طراحي و اجرا كرد. خاطرتان هست در تابستان1380 توزيع آب در تهران سهميه‌بندي شد و هر منطقه‌اي در هفته روزهايي را آب نداشت؟ وقتي مي‌گوييم تابستان در راه است گرماي طاقت‌فرساي آن را به خاطر بياوريد و در ذهن‌تان مجسم كنيد كه «كرونا» هنوز هست و علاوه بر رفع عطش بايد مرتب دست‌هاي‌تان را با آب و صابون بشوييد! در اين شرايط «قاسم تقي‌زاده خامسي» معاون آب و آبفاي وزير نيرو ميزان كاهش ورودي سدهاي كشور نسبت به پارسال را ۱۰درصد عنوان كرده است. حالا در روزهاي پاياني فروردين محمد شهرياري مدير دفتر بهره‌برداري و نگهداري تاسيسات آبي و برق‌آبي شركت آب منطقه‌اي تهران به ايسنا گفته است: باوجود وقوع بارش، روند فعلي مصرف آب در واقع يك هشدار براي تامين آب در تابستان است و اگر شرايط ادامه يابد، ممكن است دچار مشكل شويم. در همين حال او به ايرنا از آمار ديگري خبر داده و افزوده است: «طي روزهاي اخير بيشترين مصرف را طي ۵۰ سال گذشته در تهران شاهد بوديم، به‌گونه‌اي كه ميزان مصرف آب تقريبا معادل مصرف در پيك تابستان ثبت شده لذا تقاضاي ما از تمام مردم و همشهريان اين است كه نسبت به رعايت الگوي مصرف دقت لازم را داشته باشند.» همچنين وحيد عسگري‌نژاد، رييس گروه بهره‌برداري از تاسيسات تامين آب شركت مديريت منابع آب ايران در اين باره به ايرنا گفت: حدود ۳۷۶ ميلي‌متر بارندگي از ابتداي سال آبي جاري تا ۲۳ فروردين در استان تهران اتفاق افتاده كه نسبت به مدت مشابه پارسال ۱۰درصد رشد دارد. عسگري‌نژاد موجودي فعلي سدهاي تهران را ۷۳۰ ميليون متر مكعب اعلام كرد كه اين موجودي نسبت به پارسال ۶درصد كاهش دارد. اين داده‌هاي آماري را در كنار سخنان مديرعامل آب و فاضلاب استان تهران بگذاريد. محمدرضا بختياري با اشاره به اينكه مصرف آب در تهران به حدود 3 ميليون متر مكعب رسيده است، يعني بين 600 تا 700 هزار متر مكعب افزايش يافته كه در تاريخ مصرف آب در تهران بي‌سابقه است، توضيح داد: ما درك مي‌كنيم كه اين رشد مصرف به دليل بحث بيماري كرونا و رعايت بهداشت است، اما رقم مصرف باوجود برودت و سردي هوا معادل خرداد و تير ماه سال‌هاي قبل شده است. مديرعامل شركت آب و فاضلاب استان تهران تصريح كرد: از ابتدا كه بحث كرونا پيش آمد ميزان مصرف بالا رفت و تقريبا هيچ روزي به زير 3 ميليون مترمكعب نرسيده است، يعني معادل 20 خرداد به بعد كه هوا گرم و كولرها روشن مي‌شود، مصرف آب داريم و اين بدان معناست كه از ابتداي اسفند ماه وارد پيك مصرف شده‌ايم. تا به‌ حال هم مساله‌اي پيش نيامده، اما اگر مصرف به همين شكل پيش برود ممكن است تابستان دچار مشكل شويم. البته برنامه‌ريزي لازم انجام مي‌شود، ولي جا دارد كه مردم هم كمك كنند، 700 هزار متر مكعب در روز به معناي 700 ميليون ليتر در روز است.

ماجراي آن 20 ثانيه شستن دست‌ها
وقتي خبر رسيد كه ركورد مصرف آب در 50 سال گذشته در تهران در آخرين روز سال 98 شكسته شد نگراني‌ها در مورد وضعيت منابع آب در تابستان برجسته‌تر شد. در يك برآورد ساده از يك شير معمولي آشپزخانه با محاسبه كورنومتر مشخص شد در مدت 20 ثانيه حدود 3.2 ليتر آب مصرف مي‌شود. از اينجا توصيه‌ها به اين سمت هدايت شد كه دست‌كم در فاصله ماليدن دست‌ها با صابون و مايعات شوينده آب را ببنديم و فقط در موقع آبكشي شير آب را باز كنيم.  ايرنا نيز در اين باره در مطلبي نوشته است: اگر در اين مدت شير آب باز بماند، حداقل يك ليتر آب شرب سالم و بهداشتي هدر مي‌رود. با يك محاسبه سرانگشتي، چنانچه اين ۲۰ ثانيه به مدت ۲۰ بار در طول شبانه‌روز تكرار شود، ميزان آبي كه هر فرد هدر خواهد داد به 20 ليتر افزايش خواهد يافت. حال اگر ۲۰ ليتر در جمعيت ۸۳ ميليون نفر كشورمان محاسبه شود، روزانه يك ميليارد و ۶۶۰ ميليون ليتر آب در صورت بي‌توجهي به اين موضوع هدر خواهد رفت. اين خبرگزاري در ادامه تاكيد كرده است: بنابر اين، ابتدا دستان خود را با آب خيس كنيد، سپس شير آب را ببنديد و به دست‌هاي‌تان صابون بزنيد و دستان صابوني خود را به هم بماليد. پس از آن، دست‌هاي‌تان را با آب بشوييد؛ سپس با حوله تميز يا خشك‌كن برقي دست‌تان را خشك كنيد. نكته‌اي كه محمدرضا بختياري درباره آن تاكيد كرده است: درست است كه براي رعايت توصيه‌هاي بهداشتي اولين نياز و مهم‌ترين مساله آب است اما مردم هم رعايت كنند و مصرف بهينه را فراموش نكنند، برخي از ابتداي شستن دست تا انتها شير آب را باز مي‌گذارند و اين كار موجب هدررفت آب مي‌شود. حالا درباره آنچه خوانديد اين نكته شهرياري، مدير دفتر بهره‌برداري و نگهداري تاسيسات آبي و برق‌آبي شركت آب منطقه‌اي تهران را هم گوشه ذهن‌تان داشته باشيد كه گفته اگر رويه مصرف به همين شكل ادامه يابد، چه مي‌شود. او گفته است: تهران تا چه زماني مي‌تواند پاسخگوي تامين آب باشد. براساس اين طرح برنامه‌ريزي‌هاي لازم براي تامين آب تا افق ۱۴۱۰ و ۱۴۱۵ تدوين شده است و بايد گفت كه درباره بحث تامين آب در ميان‌مدت برنامه‌ريزي‌هايي انجام شده اما كلا اقليم كشور خشك و نيمه‌خشك است لذا بايد به مساله سازگاري با كم‌آبي نيز توجه كنيم و اميدواريم بتوانيم اين شرايط را با كمترين مشكل در پيك تابستان پشت‌سر بگذاريم.