كشورهاي اروپايي به رغم تمديد مذاكرات از تصميم در مورد بودجه و كمك‌هاي كرونايي باز ماندند
ترك‌هاي تازه در بدنه نحيف اتحاديه
شهاب شهسواري
آخر هفته طولاني رهبران اروپا براي سومين روز هم به نتيجه‌اي نرسيد. مذاكرات ميان رهبران كشورهاي اروپايي كه اولين نشست حضوري روساي اجرايي 27 كشور عضو اتحاديه اروپا در نزديك به 6 ماه گذشته محسوب مي‌شود از روز جمعه براي بررسي بودجه 7 سال آينده اين اتحاديه قاره‌اي برگزار شده است. درست در شرايطي كه كشورهاي اروپايي با بزرگ‌ترين ركود اقتصادي اين قاره از زمان جنگ جهاني دوم به اين سو مواجه شده‌اند، رهبران اروپايي از رسيدن به اجماع در مورد بودجه اين اتحاديه و كمك‌هاي اقتصادي به كشورهايي كه بيشترين آسيب را از شيوع بيماري كرونا ديده‌اند، ناتوان هستند. تصميم‌گيري در مورد سرنوشت بودجه و كمك‌هاي اقتصادي يك امتحان بزرگ براي شارل ميشل و اورسلا فن‌درلاين روساي شورا و كميسيون اروپاست كه از آذر ماه سال گذشته كار خود را در راس اين اتحاديه آغاز كرده‌اند. اين دو سياستمدار پيشين اهل بلژيك و آلمان، تهيه‌كنندگان سندي هستند كه اكنون باعث اختلاف ميان رهبران 27 كشور اروپايي شده است. رهبران فرانسه و آلمان، امانوئل مكرون و آنگلا مركل از زمستان سال گذشته در تلاش هستند تا بودجه بلندمدت اتحاديه را به صورت اجماعي به تصويب برسانند. تلاش‌هاي آنها در نشست ماه فوريه اتحاديه اروپا بدون نتيجه مانده بود حالا با اضافه شدن مشكل ركود اقتصادي و بيكاري گسترده حاصل از شيوع بيماري كرونا، مساله كمك‌هاي مالي براي احياي اقتصادهاي ضعيف‌تر اروپايي هم به اختلاف نظرها ميان 27 رهبر اروپايي اضافه شده است. صبح روز يكشنبه، آنگلا مركل، صدراعظم آلمان به خبرنگاران گفت كه تمام تلاشش را براي پيشبرد بودجه و كمك‌ها مي‌كند. او تاكيد كرد:«در روز سوم مذاكرات قرار گرفته‌ايم كه روز تعيين‌كننده‌اي است، حسن نيت وجود دارد اما مخالفت‌هاي جدي هم هست، همچنان اين احتمال وجود دارد كه به هيچ توافقي نرسيم.»
اختلاف بر سر اعداد
سران فرانسه و آلمان پيشنهاد داده‌اند كه در كنار تصويب بودجه يك تريليون و 100 يورويي اتحاديه براي 6 سال آينده يك بسته كمك‌هاي مالي 750 ميليارد يورويي براي كشورهاي آسيب‌پذير اروپا در راستاي مبارزه با آثار اقتصادي شيوع بيماري كوويد 19 در نظر گرفته شود. اما تعدادي از كشورهاي شمال اروپا به رهبري مارك روته، نخست‌وزير راستگراي محافظه‌كار هلند با تصويب چنين رقم بزرگي از كمك‌هاي مالي به كشورهاي ضعيف اتحاديه مخالفت مي‌كنند. دعوا بر سر اعداد و ارقام است، سوئد پيشنهاد داده است كه كمك‌هاي بلاعوض به اقتصادهاي آسيب ديده اروپايي به كمتر از 150 ميليارد يورو كاهش پيدا كند اما فرانسه و آلمان مي‌گويند كه كمتر از 400 ميليارد يورو كمك قابل قبول نيست. ايتاليا، پرتغال، يونان، اسپانيا و ديگر كشورهاي اروپايي كه اين كمك‌ها بيشتر با هدف احياي اقتصادهاي آنها در نظر گرفته شده است، هلند و متحدانش را به باج‌گيري متهم كرده‌اند.
تهديد وتوي لهستان و مجارستان
هلند در عين حال پيشنهاد كرده كه در كنار تصويب كمك‌هاي بلاعوض، مكانيسمي تعيين شود كه اگر كشورهاي دريافت‌كننده كمك به درستي آن را هزينه نكنند اين كمك‌ها متوقف شود. مجارستان و لهستان- دو كشوري كه حاكماني مخالف افزايش همگرايي در اتحاديه اروپا دارند - تهديد كرده‌اند كه در صورت تصويب پيشنهاد هلند، كل بودجه را وتو مي‌كنند. مكانيسم پيشنهاد هلند از جمله فرآيندهاي دموكراتيك در كشورهاي دريافت‌كننده كمك را هم به عنوان شرط استمرار اين كمك‌ها مطرح مي‌كند، مساله‌اي كه از سوي رهبران ملي‌گراي مجارستان و لهستان به نوعي تلاش براي دخالت در سياست داخلي اين دو كشور محسوب مي‌شود. پارلمان مجارستان ماه گذشته مصوبه‌اي را از راي نمايندگان گذرانده بود كه نخست‌وزير اين كشور را موظف مي‌كرد، مادامي كه مصوبه اتحاديه اروپا براي تحقيق در مورد وضعيت دموكراسي در اين كشور پس گرفته نشود، جلوي تصويب بودجه اروپا را سد كند. ويكتور اوربان مساله دولت هلند را كاملا شخصي عنوان كرده و در برابر خبرنگاران گفته است:«نمي‌دانم روته[نخست‌وزير هلند] چرا تا اين اندازه از من متنفر است.»
پيشنهاد ايتاليا
هلند، اتريش، فنلاند، دانمارك و سوئد از يك سو بر كاهش رقم كمك‌هاي مالي به كشورهاي آسيب ديده از شيوع كرونا اصرار مي‌كنند و در جبهه مقابل كشورهايي همچون ايتاليا، يونان، اسپانيا و پرتغال و ديگر كشورهاي جنوب اروپا كه بيشتري آسيب‌هاي اقتصادي را از شيوع كرونا ديده‌اند، كشورهاي مخالف را به ايجاد شكاف و از بين بردن اتحاد در ميان كشورهاي اروپايي براي مقابله با اين بيماري توصيف مي‌كنند. جوزپه كونته، نخست‌وزير ايتاليا در واكنش به اختلافات در جلسه سران اروپا بيانيه‌اي صادر كرده كه در آن مخالفان بودجه اروپا به تندروي و باج‌خواهي از اتحاديه متهم شده‌اند. در اين بيانيه نخست‌وزير ايتاليا اين احتمال را مطرح كرده است كه طرح بودجه بلندمدت اروپا بدون توجه به مخالفت هلند با راي 26 كشور عضو اتحاديه تصويب شود و هلند از تعهدات و مقررات آن كنار گذاشته شود. با اين حال به نوشته بلومبرگ مقام‌هاي هلند گفته‌اند كه امكان چنين اقدامي وجود ندارد و ايتاليايي‌ها نمي‌توانند بقيه كشورهاي عضو اتحاديه را قانع كنند تا هلند را از اين مصوبه كنار بگذارند. برخي از ديپلمات‌هاي اروپايي پيش‌بيني كرده‌اند كه اين نشست براي روز چهارم(امروز) هم تمديد شود. ويكتور اوربان، نخست‌وزير مجارستان به خبرنگاران گفته كه حاضر است تا آخر هفته هم در بروكسل بماند تا توافقي حاصل شود. اما به گفته برخي مقام‌هاي اتحاديه اگر رهبران اروپا تا پايان روز يكشنبه به نتيجه‌اي نرسند ممكن است نشست بعد، اواخر ماه جولاي برگزار شود.
نشست «مرگ و زندگي»
كاغذبازي و ناتواني در تصميم‌گيري در ساختار پيچيده و چند جانبه اتحاديه اروپا همواره در محافل سياسي مورد اشاره قرار مي‌گرفت اما اختلاف نظر كنوني به حدي به ديد ناظران غيرمنطقي مي‌رسد كه برخي از كارشناسان از تعيين‌كننده بودن تصميم در مورد كمك‌هاي اقتصادي براي حيات اتحاديه اروپا و ضرورت وجودي اين اتحاديه سخن مي‌گويند. يانس يانزا، سياستمدار اسلوونيايي مي‌نويسد:«دلم براي شوراي اروپا در سال‌هاي 2004 تا 2008 تنگ شده كه كمتر خبري از بگومگوهاي روزمره سياسي بود و بيشتر وقت به تصميمات استراتژيك مي‌گذشت.» روز يكشنبه نشست خصوصي سران آلمان و فرانسه با نخست‌وزير هلند بدون نتيجه پايان يافت. رسانه‌ها مي‌نويسند كه امانوئل مكرون و آنگلا مركل، رييس‌جمهور فرانسه و صدراعظم آلمان بعد از بي‌نتيجه ماندن گفت‌وگوهاي‌شان با مارك روته، نخست‌وزير هلند ميز مذاكره را به حالت قهر ترك كرده‌اند. بلومبرگ اجلاس بروكسل را يك نشست «مرگ و زندگي» براي 70 سال اتحاد ميان كشورهاي اروپايي توصيف مي‌كند و مي‌نويسد:«شكست در همكاري آن هم زماني كه بحران‌هاي بي‌سابقه سلامتي و اقتصادي اتحاديه را در بر گرفته است، سوالات جدي را در مورد ضرورت موجوديت اين بلوك قاره‌اي ايجاد مي‌كند.» ركود اقتصادي حاصل از شيوع بيماري كوويد 19 بزرگ‌ترين بحران اقتصادي اروپا از زمان جنگ جهاني دوم تاكنون محسوب مي‌شود اما ناتواني اين اتحاديه در يافتن راه‌حلي جمعي براي بهبود شرايط مي‌تواند، باعث پديد آمدن اين سوال شود كه اگر امكان همكاري براي حل جمعي مسائل در دوران بحران‌هاي بزرگ وجود نداشته باشد چه دليلي براي موجوديت اتحاديه اروپا باقي مي‌ماند؟ كيرياكوس ميتسوتاكيس، نخست‌وزير يونان كه كشورش تا پيش از آغاز بحران كرونا داشت از بحران يك دهه‌اي بدهي‌هاي خارجي خلاص مي‌شد از رهبران ديگر اروپايي خواسته تا اتحاد و همكاري خود را در اين شرايط سخت حفظ كنند و تاكيد كرده است:«آنقدر توانمند نيستيم كه بتوانيم ضعيف و متفرق به نظر برسيم.»