رييس جمهوري كه از صندوق آرا بيرون نمي‌آيد
اميرعلي ابوالفتح
30 روز مانده به انتخابات رياست‌جمهوري در امريكا بستري شدن دونالد ترامپ در بيمارستان به يكي از رويدادهاي مهم انتخاباتي در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفته است. من تصور مي‌كنم به رغم اينكه دونالد ترامپ به دليل بيماري اخيرش ممكن است فرصت‌هاي زيادي را براي تبليغات و پيش بردن كارزار انتخاباتي از دست بدهد اما آنچه سرنوشت انتخابات 3 نوامبر امريكا را رقم خواهد زد نه تبليغات و توقف چند روزه كارزار انتخاباتي ترامپ بلكه كارزار حقوقي و قضايي است كه از روز 4 نوامبر براي تعيين برنده انتخابات از مسيرهاي پيش‌بيني شده در قانون اساسي امريكا كليد مي‌خورد.
از يك جنبه درست است كه فعاليت‌هاي انتخاباتي ستاد ترامپ در گل زمان رقابت‌ها متوقف شده است نه تنها خود ترامپ بلكه اطرافيانش هم از استمرار كار باز مانده‌اند. در همين روزها قرار بود كه مايك پنس، معاون رييس‌جمهور به فلوريدا سفر و در يك تجمع انتخاباتي شركت كند اما به دليل بيماري رييس‌جمهور و نياز به حضور او در صورت وقوع اتفاقي براي دونالد ترامپ، مجبور به لغو اين سفر شد. به اضافه اينكه ابتلا به بيماري كرونا فقط منحصر به دوران بستري شدن در بيمارستان نخواهد بود و قاعدتا بعد از ترخيص ترامپ از بيمارستان حتي اگر امروز يا فردا اتفاق بيفتد باز هم دوره نقاهت و قرنطينه او بايد طي شود.
در تصاوير منتشر شده از ترامپ مشخص است كه بيماري در توان جسمي او تاثير گذاشته و به صورت مشخص شادابي و چهره سرخ و سفيد هميشگي ترامپ تغيير كرده است. به همين دليل ممكن است يك يا دو هفته مجموع دوران نقاهت و قرنطينه او باعث شود كه اجازه شركت در تجمع‌هاي انتخاباتي را به او ندهد. در اين دوره از انتخابات امريكا، فشار روي نامزدها به شكل فزاينده‌اي افزايش پيدا مي‌كند. نامزدهاي انتخابات امريكا با هواپيما ايالت به ايالت سفر مي‌كنند و در هر ايالت با اتوبوس‌هاي ستاد انتخاباتي‌شان شهر به شهر و گاهي در شهرها خانه به خانه مي‌گردند تا براي جمع كردن آرا مستقيما با راي‌دهندگان نقاط مختلف امريكا به ويژه ايالت‌هاي سرنوشت‌ساز و كليدي رودررو گفت‌وگو كنند. قطعا بيماري كروناي دونالد ترامپ تاثير جدي در عملكرد كارزار انتخاباتي او خواهد داشت و لطمه زيادي به تبليغات انتخاباتي او وارد مي‌كند.
اما از امروز نمي‌توان نتيجه انتخابات را پيش‌بيني كرد و حتي اگر در نتيجه انتخابات، دونالد ترامپ شكست بخورد باز هم نمي‌توان گفت كه اين بيماري باعث شده تا او بازنده انتخابات باشد چراكه به اعتقاد من، مساله سرنوشت‌ساز در انتخابات پيش روي امريكا، دعواي حقوقي و قضايي است كه بعد از پايان انتخابات آغاز مي‌شود. اينكه كدام طرف زور بيشتري در دادگاه‌هاي فدرال، ديوان عالي و احتمالا مجلس نمايندگان داشته باشد، تعيين‌كننده سرنوشت انتخابات خواهد بود. از هم‌اكنون مي‌توان پيش‌بيني كرد كه دونالد ترامپ به هيچ وجه شكست را نمي‌پذيرد و حتما تلاش مي‌كند كه اگر نتايج آرا به نفع او نباشد، كار را به دادگاه‌ها بكشاند. در نتيجه بيماري كروناي اين روزهاي ترامپ، رويداد سرنوشت‌سازي در نتيجه انتخابات نيست آنچه سرنوشت‌ساز است، توانايي دو نامزد و احزاب متبوع‌شان در دعواي حقوقي و مجلس نمايندگان است.
اين اولين بار نيست كه يك طرف در انتخابات براي چالش حقوقي نتيجه انتخابات مي‌كند. در همين دوران معاصر و در قرن بيست ويكم در انتخابات سال 2000 حزب دموكرات بعد از اعلام نتايج انتخابات به دادگاه ايالتي و بعد از آن به ديوان عالي امريكا شكايت برد. اين شكايت حقوقي، اقدامي غيرقانوني نيست هر طرف حق دارد كه بعد از اعلام نتايج وكلاي خودش را براي چالش‌هاي حقوقي مختلف از جمله ادعاي تقلب يا اخلال در شمارش آرا روانه دادگاه‌ها كند تا بتواند به نوعي با باطل كردن صندوق‌ها يا تعدادي از آرا، نتيجه را تغيير دهد. اينها اختيارات حقوقي هستند كه از طريق قانون اساسي به نامزدهاي رياست‌جمهوري امريكا داده شده است. در انتخابات سال 2000 ال گور در مورد برخي از حوزه‌هاي راي شكايت كرد، اين شكايت به ديوان عالي كشيد و نهايتا ديوان عالي به نفع جورج بوش راي داد و ال گور، شكستش را پذيرفت.
يك نكته بسيار مهم در مورد انتخابات رياست‌جمهوري امريكا اين است كه اساسا راي‌گيري عمومي كه قرار است امسال روز 3 نوامبر انجام شود به لحاظ حقوقي و قانوني عامل انتخاب رييس‌جمهور نيست. در هيچ جاي قانون اساسي امريكا اشاره‌اي به آراي عمومي در ماه نوامبر نشده است، آنچه در قانون اساسي مورد اشاره قرار گرفته است آراي هيات‌هاي الكترال است كه قرار است در اين انتخابات روز 6 ژانويه 2021 راي خود را در مورد رييس‌جمهور مشخص كنند. نتيجه‌اي كه روز 3 نوامبر از سوي رسانه‌ها به عنوان نتيجه انتخابات اعلام مي‌شود در‌واقع پيش‌بيني نتيجه راي الكترال كالج براساس ميزان سهميه هر ايالت است كه با توجه به پيروزي يك نامزد در انتخابات عمومي آن ايالت و ساز وكار تعيين هيات‌هاي الكترال هر ايالت از سوي رسانه‌ها پيش‌بيني مي‌شود.
آنچه در انتخابات پيش رو مورد توجه است به جز دعاوي حقوق كه ممكن است از روز راي‌گيري عمومي براي ابطال يا تاثيرگذاري در آراي ايالات مختلف شروع شود، مساله ناتواني الكترال كالج در انتخاب رييس‌جمهور است. اگر در روز 6 ژانويه 2021 هيات‌هاي الكترال ايالتي به هر دليلي نتوانند تصميم نهايي در مورد برنده انتخابات رياست‌جمهوري را اعلام كنند، كار انتخاب رييس‌جمهور به مجلس نمايندگان كشيده خواهد شد. اين مسير به لحاظ قانوني در امريكا پيش‌بيني شده و هيچ ايراد حقوق به آن وارد نيست. در تاريخ امريكا در 2 انتخابات 1824 و 1800 به دليل ناتواني الكترال كالج در تعيين رييس‌جمهور به دليل عدم رسيدن هيچ يك از نامزدها به حد نصاب اكثريت قاطع، مجلس نمايندگان امريكا بود كه رييس‌جمهور را انتخاب كرد. اين مسير در نص قانون اساسي امريكا اتفاق افتاده است. حتي پيش‌بيني يك مرحله بعد از اين هم در قانون اساسي شده و اگر مجلس نمايندگان امريكا هم از انتخاب رييس‌جمهور ناتوان باشد، سنا مسووليت انتخاب رييس‌جمهور امريكا را برعهده مي‌گيرد. البته انتخاب رييس‌جمهور توسط سناي امريكا تاكنون در تاريخ اين كشور اتفاق نيفتاده است.
در واقع هيچ يك از اين اتفاقات،يعني تغيير نتيجه در ديوان عالي، تعيين رييس‌جمهور توسط مجلس نمايندگان يا تعيين رييس‌جمهور توسط مجلس سنا، مساله غيرقانوني نيست و نمي‌توان آن را به منزله از بين رفتن دموكراسي در امريكا ارزيابي كرد. اگر كار انتخابات 3 نوامبر 2020 به هر يك از اين چالش‌ها بكشد، آنگاه واقعيت امر اين است كه توان تيم‌هاي حقوقي و وكلاي طرفين و وزن راي ايالتي آنها در مجلس نمايندگان خواهد بود كه سرنوشت انتخابات را رقم مي‌زند.
ترديدي وجود ندارد كه دونالد ترامپ مانند هر سياستمدار ديگري كه در شرايط انتخابات قرار مي‌گيرد ، تلاش خواهد كرد به هر طريقي و با استفاده از هر چه در توان دارد، چه قانوني و چه اقدماتي مانند زد و بند كردن، لابي كردن، اعمال نفوذ كردن و معامله در قدرت باقي بماند. درنهايت اما اگر همه مسيرهاي قانوني طي شد و در ديوان عالي و مجلس نمايندگان، دونالد ترامپ شكست خورد ديگر باقي ماندن او در قدرت امكان‌پذير نيست. وقتي دونالد ترامپ مي‌گويد كه ما در انتخابات امسال انتقال قدرت نداريم به اين دليل است كه روي مسائل قانوني حساب باز كرده و تقريبا اطمينان دارد كه از طريق اقدام‌هاي حقوقي و قانوني مي‌تواند قدرتش را ادامه دهد.
وقتي از سازوكارهاي حقوقي صحبت مي‌كنيم به اين معني است كه مثلا در مورد ديوان عالي، دونالد ترامپ تقريبا ترديدي ندارد كه مي‌تواند راي مطلوب دريافت كند. اگر قاضي جديد ديوان عالي، امي برت توسط سنا مورد تاييد قرار گيرد در‌واقع راي جمهوري‌خواهان در ديوان عالي 6 محافظه‌كار در مقابل 3 ليبرال خواهد بود آن هم 6 محافظه‌كاري كه 3 تن از ميان آنها توسط شخص دونالد ترامپ براي قضاوت در ديوان عالي معرفي شده‌اند.
ساز و كار ديگر هم مربوط به مجلس نمايندگان است كه باز هم به رغم اكثريت نمايندگان دموكرات در اين مجلس باز هم دونالد ترامپ احتمال زيادي مي‌دهد كه برنده باشد. واقعيت اين است كه فرآيند انتخاب رييس‌جمهور در مجلس نمايندگان امريكا با فرآيند راي‌گيري عادي در اين مجلس متفاوت است و در‌واقع مجموعا
50 راي به تعداد ايالات امريكا اخذ مي‌شود به همين ترتيب، دونالد ترامپ در اين مرحله هم فقط به 26 راي از 50 راي نياز خواهد داشت. نانسي پلوسي، رهبر دموكرات‌هاي كنگره به همين دليل به راي‌دهندگان دموكرات هشدار داد كه فقط تمركزشان را روي انتخابات رياست‌جمهوري نگذارند چراكه در صورت كشيده شدن راي به مجلس نمايندگان هر ايالتي كه مجلس ايالتي‌اش اكثريت جمهوري‌خواه داشته باشد، سهميه راي جمهوري‌خواه خواهد گرفت و آنگاه با وجود 26 مجلس ايالتي جمهوري‌خواه، رييس‌جمهور بعدي اگر از مجلس نمايندگان انتخاب شود، جمهوري‌خواه خواهد بود.
دونالد ترامپ با در نظر گرفتن همه اين سازوكارها و احتمالات است كه مي‌گويد ژانويه 2021 انتقال قدرت اتفاق نخواهد افتاد، اين‌گونه نيست كه او تصور كند اگر تمام فرآيند‌ها و ساز وكارهاي قانوني طي شد، او همچنان مي‌تواند در مقام رياست‌جمهوري باقي بماند. اگر تمام مراحل قانوني طي شد و ترامپ شكست خورد، او نمي‌تواند در كاخ سفيد بست بنشيند و بگويد كه از كاخ سفيد بيرون نمي‌روم، اگر هم بماند او را بيرون مي‌كنند. ميچ مك كانل رهبر جمهوري‌خواهان سنا هم تاكيد كرده كه اگر نتيجه همه چالش‌هاي حقوقي و قانوني شكست نامزد جمهوري‌خواهان باشد، حزب جمهوري‌خواه از برنده قانوني انتخابات حمايت خواهد كرد.
نهايتا تصور من اين است كه اگر كار انتخابات رياست‌جمهوري امريكا به دعواهاي قانوني و حقوقي كشيده شود به احتمال بسيار زياد، دونالد ترامپ رييس‌جمهور باقي خواهد ماند.