بزرگداشت يدالله ثمره در انجمن مفاخر
معلم پرشور
صدرا صدوقي
به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگي نشست مجازي بزرگداشت مرحوم يدالله ثمره، زبان‌شناس، استاد دانشگاه تهران و عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي چهارشنبه 19 آذر ماه برگزار شد. در اين برنامه مجازي، حسن بلخاري‌قهي؛ رييس انجمن آثار و مفاخر فرهنگي، محمود بي‌جن خان؛ عضو هيات علمي دانشگاه تهران، شهين نعمت‌زاده؛ عضو هيات علمي دانشگاه الزهرا، اميد طبيب‌زاده؛ استاد پژوهشگاه علوم انساني و ايران كلباسي همسر استاد فقيد و عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم انساني سخنراني كردند. در ادامه مهم‌ترين بخش‌هاي سخنان اين استادان را مي‌خوانيد.
نخستين رييس انجمن زبان‌شناسي ايران
حسن بلخاري: مرحوم دكتر يدالله ثمره استاد برجسته دانشگاه تهران و نخستين رييس انجمن زبان‌شناسي ايران بود. استاد انديشمند و برجسته‌اي كه دكتراي زبان و ادبيات فارسي خود را در سال 1340 از دانشگاه تهران و دكتراي زبان‌شناسي عمومي با تخصص آواشناسي و واج‌شناسي در سال 1968 ميلادي از دانشگاه لندن اخذ كرد. عضويت دايمي انجمن آواشناسي بين‌المللي IPA و تلاش در جهت بنيادگذاري آزمايشگاه زبان دانشكده ادبيات دانشگاه تهران همراه با تاليفات بسيار ارزنده و متعدد در عرصه آواشناسي و واج‌شناسي از ديگر خدمات برجسته اين دانشمند گرانقدر ايراني است. بدون ترديد مرحوم استاد ثمره به عنوان نخستين دانش‌آموختگان تخصصي در حوزه دانش زبان‌شناسي در 6 دهه گذشته نقش و نشان خود را در والايش و پالايش اين رشته و زبان و ادبيات فارسي بر لوح تاريخ انديشه ايران برنشانده است. همت بي‌نظير ايشان كه تمام‌قد خود را وقف فرهنگ والاي ايراني- اسلامي و بركشاندن فرهنگ سخت‌كوشي در تجربه‌هاي علمي- آكادميك كرده‌اند موجب افتخار ما ايرانيان است.
استاد واج‌شناسي
محمود بي‌جن‌خان: ترجمه كتاب سوم «نظام آوايي زبان، نظريه و تحليل» كه يك كتاب معروف امريكايي است از سوي مرحوم دكتر ثمره انجام شده است. در اين كتاب، تمامي رويكردهاي موثر در واج‌شناسي، نقد رويكرد واج‌شناسي زايشي معيار و واج‌شناسي‌هاي جديد مطرح شده‌اند. نكته اصلي اين است كه ترجمه اين كتاب،كار بسيار سنگيني بود و گاهي اين استاد فقيد براي ترجمه يك كلمه، ساعت‌ها بحث مي‌كرد تا معادل مناسبي انتخاب كند. انتخاب كتاب بسيار هوشمندانه انجام شد و ترجمه آن نيز بسيار ارزشمند است چون اصطلاحاتي در آن به چشم مي‌خورد كه در زمان خود حتي در كلاس‌هاي واج‌شناسي دانشگاه‌هاي ايران تدريس نمي‌شد.
معلم پرشور
شهين نعمت‌زاده: دكتر يدالله ثمره، اولين مدير گروه زبان‌شناسي در ايران است. او همه امورات مربوط به گروه را با دقت و مسووليت پيگيري مي‌كرد، دانشجويان را مانند فرزندان خودش دوست مي‌داشت تا آنجا كه پيگير احوالات شخصي آنها مي‌شد. مرحوم دكتر ثمره، اولين رييس انجمن زبان‌شناسي ايران بود و بعد از آنكه دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي مقدمات تاسيس انجمن را فراهم آوردند از آن مرحوم درخواست كردند كه رياست اين انجمن را بپذيرد. او سال‌ها به دنبال تاسيس انجمن زبان‌شناسي به عنوان كانوني براي فعاليت‌هاي علمي و صنفي بود كه سرانجام در اين اقدام علمي نيز توفيق پيدا كرد. نكته مهم ديگر در شخصيت و سلوك علمي مرحوم دكتر ثمره اين است كه براي اولين بار با استفاه از دستاوردهاي زبان‌شناسي، دوره 5 جلدي آموزش زبان فارسي را تاليف كرد كه بعدها به ۱۶ زبان نيز ترجمه شد. همچنين اولين كتاب آواشناسي زبان فارسي، تاليف اين استاد فقيد است كه كتاب مرجع دانشجويان زبان‌شناسي به حساب مي‌آيد و در حوزه‌هاي باليني و گفتاردرماني هم كاركردهاي قابل توجهي دارد.
توجه ويژه به رده‌شناسي زبان در رشته‌هاي زبان‌شناسي ازديگر خدمات علمي اين استاد فقيد بود. در حقيقت رده‌شناسي به نوعي قلب زبان‌شناسي است كه دكتر ثمره معرف آن در ايران بود. مرحوم دكتر ثمره، معلم پرشوري بود، دغدغه شاگردپروري داشت، عاشق زبان و ادبيات فارسي بود، نشسته تدريس كردن را دوست نداشت، دانشگاه را خانه اول خود مي‌دانست و نه از سر وظيفه كه از سر عشق و علاقه به گسترش علم و دانش در ايران فعاليت مي‌كرد.
الگوي اخلاق
اميد طبيب‌زاده: دكتر ثمره از نظر علمي در كارش بسيار موفق بود. او دانش‌هايي كه از غرب اخذ كرده بود را به خوبي حفظ كرد و به دانشجويان خود انتقال داد. استاد ثمره از نظر اخلاقي نمونه بودند. تاريخ علم زبان‌شناسي به ويژه در حوزه آواشناسي هرگز نام ايشان و خدماتشان را فراموش نخواهد كرد.
انسان كامل
ايران كلباسي: من مدت ۴۳ سال با دكتر ثمره زندگي كردم و از نزديك شاهد تمامي فعاليت‌هاي علمي، فرهنگي، آموزشي و نيز برخوردهاي انساني ايشان بودم. آن مرحوم از نظر من، نمونه كامل يك انسان به معني واقعي با ويژگي‌هاي اخلاقي و رفتاري برجسته بود. در طول زندگي خود هيچ كسي را نيازرد، در مقابل بدي ديگران هرگز عكس‌العمل ناشايستي از خود نشان نداد و حرص و طمع به جمع‌آوري مال دنيا نداشت و قلبش مالامال محبت و عشق به ديگران بود. دكتر ثمره هر چه مدارج علمي و پيشرفت‌هاي دانشي بيشتري را پشت سر مي‌گذاشت، افتاده‌تر مي‌شد و بيشتر خود را خدمتگزار ديگران مي‌ديد.
در پايان اين نشست، لوح تقدير و سپاس انجمن آثار و مفاخر فرهنگي به ايران كلباسي همسر استاد فقيد يدالله ثمره و عضو هيات علمي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي اهدا شد. روزنامه‌نگار