همه چيز در مورد قرارداد پرحاشيه كاپيتان استقلال
آيا پولي كه وريا غفوري مي‌گيرد منطقي است؟
علي ولي‌اللهي
اين روزها اوضاع اقتصادي مردم آنقدر بد است كه گوش‌شان با شنيدن هر خبري كه در آن يك رقم درشت آمده باشد تيز مي‌شود. خبر چند روز اخير كه مردم را حساس كرده، افشاي رقم قرارداد كاپيتان استقلال است. طبق سندي كه در رسانه‌ها منتشر شد وريا غفوري كاپيتان استقلال براي دو فصل بازي در جمع آبي‌پوشان رقمي معادل ۱۴ ميليارد تومان دريافت خواهد كرد. بعد از انتشار خبر مبلغ قرارداد وريا، خيلي سريع صف‌كشي موافقين و مخالفين صورت گرفت. داستان قديمي فقير و غني به ميان آمد و «حقشه» «حقش نيست»ها مطرح شد. در نظرات جمله «اين فوتباليستا فقط پول مفت مي‌گيرن» بسامد بالايي پيدا كرد.
اين وضعيت در حالي پديد آمده كه در واقع مي‌توان گفت مساله چندان ربطي به شخص وريا غفوري ندارد. مردم در مجموع هرجا احساس كنند پولي مخالف انتظارات‌شان در حال رد و بدل شدن است موضع مي‌گيرند. البته اين حساسيت در مورد وريا غفوري بيشتر است. چراكه شماره ۲۱ استقلال بارها با استوري‌ها، توييت‌ها و مصاحبه‌هايش نشان داده خودش را سمت مردم مي‌داند و از درد جامعه آگاه است. خيلي‌ها مي‌پرسند مگر مي‌شود كسي كه در دو سال ۱۴ ميليارد تومان پول مي‌گيرد از درد مردم آگاه باشد؟ و با همين پرسش كه پيشاپيش جوابش را خودشان در ذهن آماده دارند، غفوري را به شوآف متهم مي‌كنند. پيش از اين برخي رسانه‌ها به خصوص صداوسيما نيز با تاكيد روي دستمزد بالاي ستاره‌هاي فوتبال كه گاهي دهان به اعتراض نسبت به شرايط كشور باز مي‌كنند، آنها را افرادي دو رو خطاب كرده بودند. در سمت مقابل بخش ديگري از هواداران كه ديدگاه فوتبالي‌شان بر ساير مسائل مي‌چربد با توجه به اقتضائات اين رشته و رقم‌هايي كه در سراسر دنيا براي دستمزد بازيكنان پرداخت مي‌شود از طبيعي بودن حقوق وريا غفوري گفتند.
قيمت ارز دستمزد بازيكنان را زياد كرد
فارغ از نام وريا غفوري ابتدا بايد افزايش رقم قراردادهاي بازيكنان در فصل جاري را بررسي كرد. طبق آماري كه مديران باشگاه‌ها داده‌اند، قيمت بازيكنان ليگ برتر در تابستان سال جاري و در فصل نقل و انتقالات رشد چند برابري داشته است. مديران تيم‌هاي خصوصي نظير نساجي و شهر خودرو بيشترين تاثير را از اين اتفاق پذيرفتند و برخي ستاره‌هاي خود را از دست دادند. مديران اين تيم‌ها گفتند ما توان رقابت با تيم‌هاي دولتي را نداريم چون بودجه ما محدود است. در يك مورد فرهاد حميداوي مالك تيم شهر خودرو گفت محمدحسين مرادمند بازيكن فصل پيش اين تيم كه رقم قراردادش يك ميليارد و هفتصد ميليون تومان بوده با رقم ۱۲ ميليارد تومان راهي استقلال شد. افزايش بيش از ۶ برابري قيمت يك مدافع نه چندان سرشناس و تاثيرگذار نشان مي‌دهد كه وضعيت بازار به چه صورت بوده است. طبق گفته مديران و كارشناسان بخش عمده‌اي از افزايش ناگهاني دستمزد بازيكنان به وضعيت بازار ارز و ممنوعيت ورود بازيكنان خارجي مربوط مي‌شود. اين افزايش تا جايي پيش رفت كه وزير ورزش اعلام كرد، هزينه تمام تيم‌هاي ليگ برتري در فصل جاري هزار ميليارد تومان شده و رسانه‌ها گزارش دادند بيش از 200 ميليارد تومان اين رقم متعلق به تيم‌هاي سرخابي است.
بالا رفتن هزينه‌ها همزمان با شيوع ويروس كرونا و كاهش درآمد تيم‌ها از تناقض‌هاي ليگ ايران محسوب مي‌شود. در تمام ليگ‌هاي معتبر فوتبال دنيا با رخ دادن شرايط جديد بازيكنان به كاهش رقم دستمزدهاي‌شان رضايت دادند اما در ايران چنين چيزي ديده نشد. مهدي علي‌نژاد، معاون وزير ورزش نيز نسبت به اين مساله اعتراض خودش را نشان داد. با اين حال بازيكناني كه امسال با چند برابر شدن دستمزدشان به ثبت قرارداد رضايت دادند به اين نكته اشاره كردند كه سال پيش با دستمزدشان مي‌توانستند در بهترين نقاط شهر خانه بخرند ولي امسال با همان پول حتي نمي‌توانند هزينه رهن همان خانه را جور كنند پس طبيعي است كه پول بيشتري بگيرند. در مجموع مي‌توان گفت بر خلاف مصوبه سازمان ليگ كه تيم‌ها را از بستن قرارداد ارزي با بازيكنان منع كرد، در نقل وانتقالات، قيمت روز ارز ملاك ارزش‌گذاري بازيكنان در نظر گرفته شد.
رنج قيمت ستاره‌هاي ليگ
در شرايطي كه رقم قرارداد همه بازيكنان افزايش داشته، طبيعي است كه وريا غفوري هم از اين قاعده مستثنا نباشد. وريا غفوري سال‌هاست كاپيتان استقلال و يكي از مهره‌هاي كليدي اين تيم به حساب مي‌آيد. در ايران رقم قرارداد بازيكنان شفاف اعلام نمي‌شود. با اين حال مي‌توان از روي اتفاقات مشابه با اتفاقي كه براي كاپيتان استقلال رخ داد يا گاف‌هاي مديريتي يا اعلام رسمي خود بازيكنان حد متوسط دريافتي بازيكنان را پيدا كرد. بر اين اساس مي‌توان گفت ديگر نبايد در قرارداد بازيكنان استقلال و پرسپوليس دنبال ارقام دو يا سه ميليارد بگرديم. همچنين تيم‌هايي نظير مس رفسنجان،گل‌گهر سيرجان، سپاهان اصفهان و تراكتورسازي تبريز نيز با رقم‌هاي كلان بازيكنان مدنظرشان را به خدمت گرفتند. در يك مورد مشخص شد سعيد واسعي براي پيوستن از پيكان به تراكتور رقمي معادل ۹ ميليارد تومان براي دو فصل دريافت كرده است. اين نكته نيز بايد مد نظر قرار بگيرد كه سعيد واسعي اصلا جزو بازيكنان تاپ ليگ به حساب نمي‌آيد و اين مساله در عملكرد او از ابتداي فصل نيز مشهود بوده است. پس با احتساب رقم ۱۲ ميلياردي براي مرادمند، ۹ ميلياردي براي واسعي و رقم‌هايي در همين حدود براي بازيكنان متوسط ليگ دريافت ۱۴ميليارد تومان توسط وريا غفوري كه جزو ستاره‌هاي ليگ به حساب مي‌آيد، سابقه ملي‌پوش شدن دارد و هنوز هم مي‌توان انتظار داشت كه به تيم ملي برسد چندان دور از ذهن نيست. در اين بين تنها موردي كه مي‌تواند اين نتيجه‌گيري را به چالش بكشد سن و سال ورياست. او كه هم‌اكنون ۳۳ ساله است كم‌كم به پايان دوران فوتبالش نزديك مي‌شود و منتقدان مي‌گويند، پرداخت يكي از بالاترين دستمزدهاي ليگ براي بازيكن ۳۳ ساله هر چند ستاره باشد، منطقي نيست.
كاپيتان استقلال در ماركت جهاني
بعد از مقايسه غفوري با ستاره‌هاي ليگ مي‌توان اين بازيكن را در بازار جهاني نيز مورد ارزيابي قرار داد. رقم ۱۴ ميليارد تومان با احتساب نرخ اين روزهاي ارز مي‌شود ۵۵۰ هزار دلار. در سايت ترنسفر ماركت كه ارزش بازيكنان را بر اساس كيفيت روز آنها محاسبه و درج مي‌كند، رقم ۶۵۰ هزار دلار مقابل نام وريا غفوري به چشم مي‌خورد. رقمي كه ترنسفر ماركت اعلام مي‌كند الزاما همان پولي نيست كه بازيكن بر اساسش ترنسفر مي‌شود يا دستمزد دريافت مي‌كند اما مي‌تواند به عنوان يك رنج قيمت براي آن بازيكن در نظر گرفته شود. وقتي اين سايت محدوده قيمت غفوري را ۶۵۰ هزار يورو تخمين مي‌زند، دريافت ۵۵۰ هزار دلار آن هم به ريال رقم خارج از عرفي به حساب نمي‌آيد. رقم تقريبي ارزش غفوري در مقايسه با بازيكنان شاغل در ليگ‌هاي حوزه خليج فارس هم مي‌تواند يك ملاك ديگر باشد. در همان سايت ترنسفر ماركت ارزش بازيكنان ثابت و تاثيرگذار تيم‌هاي مدعي ليگ‌هاي عربستان، امارات و ستارگان قطر رقمي حدود ۴۰۰ تا ۸۰۰ هزار يورور درج شده است. در اشل بزرگ‌تر رقمي حدود ۵۰۰ هزار دلار در سطح اول فوتبال دنيا اصلا رقم عجيبي نيست. در همين ليگ خودمان بازيكنان خارجي با كيفيتي به مراتب پايين‌تر از وريا غفوري به ايران آمدند و در همان حد و شايد بيشتر هم پول گرفتند. نمونه‌اش جونيور براندائو در ايران آنقدر بد بود كه به او لقب توريست گران‌قيمت دادند و شايعه شد او اصلا فوتبالي نيست. رقم قرارداد جونيور با باشگاه پرسپوليس ۶۰۰ هزار دلار بود. در همين استقلال الحاجي گرو كه جزو ضعيف‌ترين خريدهاي استقلال لقب گرفت براي فصل اول ۴۵۰ هزار دلار قرارداد بسته بود. همچنين مي‌توان به نيوماير اشاره كرد كه با رقمي معادل ۴۰۰ هزار دلار به جمع آبي‌پوشان اضافه شد و اندازه يك بازيكن اميد هم به كار تيم نيامد؛ به بيان ديگر اگر استقلال مي‌خواست بازيكني با كيفيت غفوري را از خارج به ايران بياورد، نمي‌توانست انتظار داشته باشد كه اين انتقال با رقمي كمتر از ۴۰۰ يا ۵۰۰ هزار يورو براي دو فصل امكان‌پذير باشد.
كيفيت فني بالا، دستاورد متوسط
يكي از مسائلي كه روي رقم دريافتي بازيكنان تاثير مي‌گذارد، عناوين يا به عبارت ديگر دستاوردهاي فردي و تيمي آن بازيكن است. در فوتبال روز دنيا انتخاب شدن به عنوان بهترين بازيكن جهان، بهترين بازيكن ليگ، بهترين گلزن يا بهترين پاسور ليگ، تعداد دفعات انتخاب شدن به عنوان بهترين بازيكن ماه، هفته و زمين، تعداد بازي ملي و مواردي از اين دست در مبلغ قرارداد بازيكن لحاظ مي‌شود. همچنين مساله اسپانسرينگ و درآمدزايي اين بازيكن هم به شدت مد نظر قرارداده مي‌شود. در ايران اما قيمت بازيكنان براساس موارد خيلي كلي مثل ملي‌پوش بودن، تعداد گل يا پاس گل و از همه مهم‌تر فشار هواداران در فضاي مجازي به دست مي‌آيد. در اين بين نبايد از بازارگرمي‌هاي خود بازيكن با همكاري برخي رسانه‌ها نيز چشم‌پوشي كرد. رسيدن پيشنهادهاي خيالي از ليگ كشورهاي حوزه خليج فارس و اروپا و درخواست موكد هواداران به حفظ يك بازيكن هر مديري را تحت فشار قرار مي‌دهد تا به خواست بازيكن گردن بنهد. وريا غفوري از حيث دستاورد تيمي، يك جام قهرماني ليگ با سپاهان و يك جام قهرماني حذفي با استقلال در كارنامه دارد. او دومين مدافع گلزن تاريخ ليگ برتر با ۳۰ گل زده است كه ۱۷گل آن با پيراهن استقلال در ۱۰۵ بازي به ثمر رسيده است. او در اين فصل ۴گل براي استقلال زده است. وريا ۲۶ بازي ملي دارد و در اين بازي‌ها موفق به گلزني نشده است. در حوزه افتخارات فردي وريا غفوري عنوان بهترين مدافع فصل 94-1393، حضور در تيم منتخب ليگ همان سال، حضور در تيم منتخب ليگ فصل ۹۷-۱۳۹۶ و دو بار كسب عنوان بازيكن برتر ماه برنامه ۹۰ را در كارنامه دارد. با جمع كردن همه اينها مي‌توان گفت وريا غفوري از لحاظ آماري آنچنان دستاورد بزرگي در ليگ فوتبال ايران نداشته است. نه تعداد قهرماني‌هايش اندازه بزرگان ليگ است و نه توانسته به تنهايي استقلال را به موفقيت چشمگيري برساند. يك گل در دربي، يك گل موشك‌وار به دروازه مهدي رحمتي زماني كه در نفت بازي مي‌كرد، چند بازي درخشان زير نظر شفر و استراماچوني مجموعه خاطراتي است كه وريا براي هواداران تيمش ساخته است. با اين حال و جدا از آمار و ارقام، تعصب وريا به تيم و گذاشتن همه توانش براي موفقيت استقلال به اضافه ويژگي‌هاي فني از او بازيكني محبوب نزد هواداران ساخته است. همين هواداران هنگامي كه بحث احتمال جدايي كاپيتان تيم‌شان پيش مي‌آيد در فضاي مجازي پشت بازيكن درمي‌آيند و باعث مي‌شوند شرايط در چانه‌زني ميان مديران و ايجنت از حالت بالانس خارج شود. ناگفته نماند تعداد مخاطب بالاي غفوري در فضاي مجازي در مسائل مربوط به اسپانسرينگ و قراردادهاي تبليغاتي چه براي باشگاه و چه براي خودش بي‌تاثير نيست.
وريا؛ طرفدار مردم يا يك پوپوليست؟
جدا از بحث فوتبالي آنچه وريا غفوري را پيش هواداران فوتبال و حتي ساير اقشار جامعه متفاوت كرده چهره اعتراضي اوست. كاپيتان استقلال جزو معدود ورزشكاران پرهواداري است كه در مناسبت‌هاي مختلف كنش مدني خودش را رسانه‌اي مي‌كند. صريح‌اللهجه بودن اين بازيكن كرد و ساز مخالف زدن با جريان‌هاي رسانه‌اي حاكم بر كشور باعث شده او به عنوان يك ورزشكار مردمي شناخته شود. غفوري در مسائل مختلفي در چند سال گذشته، موضع‌هاي نسبتا راديكالي گرفته است. پست گذاشتن براي دختر آبي در شرايطي كه هيچ‌كدام از ستاره‌هاي سرشناس فوتبال به خودسوزي «سحر» واكنشي نشان ندادند و پوشيدن تيشرت به ياد او و تشويق ساير بازيكنان تيم به انجام اين كار در حالي كه رسما منع شده بود، واكنش به اتفاقاتي كه براي كولبران رخ مي‌دهد با ذكر جمله كليدي «هيچ تفنگي صدايش از صداي گرسنه بلندتر نبوده است»، حمله به محمدجواد ظريف وزير امور خارجه با انتشار اين متن:«آقاي ظريف شما كه ميگيد افتخار مي‌كنيد كه به خاطر فلسطين، لبنان، يمن و سوريه تحت فشاريد اينو بدونيد كه اين شما نيستيد كه تحت فشاريد در واقع اين مردم معمولي هستند كه تحت فشارند.» جزو همين كنش‌هاي مدني است. وريا همچنين يك بار هم رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور تركيه را بابت حمله به سوريه و كشتار كردها به‌شدت مورد سرزنش قرار داد و برايش نوشت:«به نام چشمه صلح هزاران خانواده بي‌گناه را آواره كردي. توي متجاوز آدم‌كش معني صلح را نمي‌فهمي. شرم بر تو و افراد تحت امر تو. تجاوز كردي به خاك كردهاي سوريه. دستت به خون انسان‌هاي بي‌گناه آلوده است. تو خود داعشي با نقابي ديگر. چه دنياي كثيفي است دنياي تو! تو محكومي به تجاوزگري و آدم‌كشي. تو نمونه بارز فاشيستي اردوغان!» در كنار اين اقدامات بيشتر ديده شده، غفوري هميشه در مورد مسائلي نظير گراني و وضعيت نرخ ارز و خريد واكسن و اين جور چيزها نيز موضع‌هاي مشخصي گرفته و از مديران ارشد كشور انتقاد كرده است. برخي از هواداران استقلال از لحاظ فيگور و صراحت لهجه وريا غفوري را با مرحوم ناصر حجازي مقايسه مي‌كنند.
با اين حال خيلي‌ها معتقدند كه غفوري صرفا با انجام اين اكت‌هاي بي‌خطر و پوپوليستي به نوعي درحال شوآف كردن است. منتقدان وريا مي‌گويند، انتقادات او هيچ هزينه‌اي برايش ندارد و در عوض اين بازيكن مي‌تواند از مزاياي يك چهره مردمي بودن منتفع شود. اين دسته از افراد مي‌گويند كاپيتان استقلال به خوبي حواسش جمع است كه پايش نزديك خطوط قرمز نشود و در ضمن مطمئن است با اين همه هوادار و پشتوانه‌اي كه دارد بعيد است نهادي بخواهد هزينه به چالش كشيدن او را به كشور تحميل كند. بخش ديگري از مخالفين او نيز به دستمزد بالاي ستاره آبي‌ها اشاره مي‌كنند و با ضرب و تقسيم و معادل كردنش با حقوق چند سال كارمندان و كارگران مي‌گويند، كسي كه حقوق يك سالش معادل ۳۵۰۰ ماه كار كردن يك كارگر با حقوق ۴ ميليون تومان است اصلا نمي‌تواند سمت مردم بايستد. در ميان اين انتقادات مسائلي نظير برخي از رفتارهاي عصبي اين بازيكن نظير آنچه در بازي با نساجي رخ داد، داستان ابتلا به بيماري كرونا و بهبود سريع و اين شايعه كه او پاي پرواز تيمش به قطر گفته است تا پول نگيرم سوار نمي‌شوم نيز مطرح مي‌شود. يك بار هم علي خطير، معاون سابق باشگاه استقلال اتهاماتي عليه وريا غفوري مطرح كرد و گفت اين بازيكن براي قبول امضاي قرارداد ۵۰۰ ميليون تومان پول و يك بي‌ام‌و با قيمت ۵ ميليارد تومان زيرميزي گرفته است. اين ادعا هيچ وقت ثابت نشد.
سوژه تخريب صدا وسيما و محبوب هواداران
در حالي كه بحث ميان موافقان و مخالفان مردمي بودن وريا هميشه در جريان است، مي‌توان به واكنش رسانه‌هاي دست راستي به اقدامات وريا غفوري نيز اشاره كرد. سال گذشته وريا غفوري بعد از بازي تيمش با پيكان در جمع خبرنگاران با اشاره به دوربين صداوسيما گفت:«اون دوربين تلويزيونه؟ خاموشش كنين. من با تلويزيون مصاحبه نمي‌كنم.» بعد از اين اتفاق، غفوري در بخش خبري 3۰: 2۰ به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت. تصاوير وريا غفوري كنار ماشين آخرين سيستم و بعد كات زدن به كودكان فقير تكنيك بيست‌وسي براي خراب كردن چهره وريا پيش مردم بود كه موفق واقع نشد. با اين حال صداوسيما و رسانه‌هاي دست راستي هيچ‌وقت بي‌خيال غفوري نشدند و از هر فرصتي براي به چالش كشيدن او استفاده مي‌كنند. اين مسائل گاهي با كري‌هاي هواداران پرسپوليس نيز همراه مي‌شود. خيلي‌ها معتقدند دست‌هاي زيادي در كار است كه وريا غفوري ديگر كاپيتان يكي از دو تيم پرطرفدار پايتخت نباشد. از همين روز شنبه كه رقم قرارداد غفوري رسانه‌اي شده ا حملات به وريا غفوري در اين رسانه‌ها شدت گرفته است. يكي از فعالان رسانه‌اي نزديك به اين رسانه‌ها علي غفوري نوشت:«به عربده‌كشي، لشكركشي مجازي و ادعاهاي دروغين و تهي خود و حاميان‌شان توجه نكنيد. اين سند، افشاي پشت پرده و شائبه‌هاي مربوط به پرداخت‌هاي ميلياردي از بيت‌المال و جيب مردم به مدعيان پوشالي است.» با وجود اين حملات كه اغلب در فضاي مجازي صورت گرفت، حمايت تقريبا يكپارچه هواداران استقلال از كاپيتان تيم‌شان در دو روز گذشته كفه ترازو را به سمت وريا غفوري سنگين كرده است.
آنچه وریا غفوری را پیش هواداران فوتبال و حتی سایر اقشار جامعه متفاوت کرده چهره اعتراضی اوست.کاپیتان استقلال جزو معدود ورزشکاران پرهواداری است که در مناسبت‌های مختلف کنش مدنی خودش را رسانه‌ای می‌کند. صریح الهجه بودن این بازیکن کرد و ساز مخالف زدن با جریان‌های رسانه‌ای حاکم بر کشور باعث شده او به عنوان یک ورزشکار مردمی شناخته شود. غفوری در مسائل مختلفی در چند سال گذشته موضع‌های نسبتا رادیکالی گرفته است. با این حال خیلی‌ها معتقدند که غفوری صرفا با انجام این اکت‌های بی‌خطر و پوپولیستی به نوعی در حال شوآف کردن است. منتقدان وریا می‌گویند انتقادات او هیچ هزینه‌ای برایش ندارد و در عوض این بازیکن می‌تواند از مزایای یک چهره مردمی بودن منتفع شود.