آيا بايدن وعده‌هاي انتخاباتي خود را فراموش كرده است؟
روابط حسنه امريكا و عربستان در پس پرده
مترجم: هديه عابدي
اگرچه دولت بايدن تلاش كرده در مورد نقض حقوق بشر در عربستان سعودي سختگيرانه عمل كند اما در خفا مناسبات روزمره لازم براي حفظ رابطه راهبردي با يكي از متحدان امريكا در خليج‌فارس را ادامه داده است؛ متحدي كه برنامه‌ريزان نظامي معتقدند اهميت زيادي در بالا بردن توان مقابله امريكا با ايران در منطقه دارد.
جو بايدن هنگامي كه از حزب دموكرات نامزد انتخابات رياست‌جمهوري شده بود، وعده داد روابط امريكا با عربستان را مورد بازنگري اساسي قرار دهد و از نو بسازد. او قول داد با رياض درست همان‌طوري كه هست، يعني مثل يك كشور منفور برخورد كند و رهبرانش را وادار كند هزينه كشتن جمال خاشقجي و شهروندان يمني را بپردازند.
دولت بايدن از روز 20 ژانويه كه وارد كاخ سفيد شده صادرات سلاح به عربستان از جمله مهمات نقطه‌زني كه در يمن مورد استفاده قرار گرفته را متوقف كرده است. اما مقامات مي‌گويند بسياري از توافقات بين رياض و واشنگتن در‌نهايت اجرايي مي‌شوند. در شبه جزيره عربستان نيز ارتش امريكا همچنان بر كمك به رياض در محافظت از سرزمين خود در برابر حملات و تقويت توان نظاميان امريكايي در مقابله با ايران متمركز است. ند پرايس، سخنگوي وزارت خارجه امريكا اخيرا در بيانيه‌اي حمله شبه نظاميان به رياض را محكوم كرد و قول داد امريكا به شريك خود عربستان در مقابله با اين نوع حملات كمك كند.
ژنرال فرانك مك‌كنزي، فرمانده همه نيروهاي نظامي امريكا در خاورميانه درگفت‌وگوي هفته پيش خود با «ديفنس وان» گفت: حوزه كاري من روابط نظاميان با نظاميان است. ما صرف‌نظر از آنچه در سياستگذاري‌ها اتفاق مي‌افتد براي حفظ اين رابطه تلاش مي‌كنيم. مولفه نظامي در خدمت سياست كشور است بنابراين هر سياستي كه در پيش بگيرند، ما نيز به طور كامل از آن تبعيت مي‌كنيم. با اين حال هنوز نمي‌دانيم سياست دولت بايدن در قبال رياض تا چه حد قرار است تغيير كند. فكر مي‌كنم تيم بايدن مي‌خواهند ابتدا وضعيت را مورد ارزيابي قرار دهند. اين كار يك‌شبه انجام نمي‌شود و مدتي زمان خواهد برد. برخي مقامات كنوني و سابق كه در امور منطقه تجربه دارند، مي‌گويند حفظ بي‌سروصداي روابط امنيتي گسترده‌تر با عربستان علاوه بر اينكه اهميت راهبردي رياض براي واشنگتن را ثابت مي‌كند اين را نيز نشان مي‌دهد كه اختلافات سياسي ميان دو كشور مساله پيچيده‌اي است. جنگ عربستان در يمن از جمله چالش‌هاي حساسي است كه دولت بايدن با آن دست به گريبان است. رياض به خاطر كشتار بي‌رحمانه غيرنظاميان در جنگ يمن در ابعاد گسترده‌اي محكوم شده و كنگره نيز مدت‌هاست به دولت فدرال امريكا فشار مي‌آورد حمايت مستقيم و غيرمستقيم از اين جنگ را چه از طريق كمك امنيتي و چه فروش سلاح متوقف كند. در مبارزات انتخاباتي اوليه خود بايدن قول داد فروش سلاح و تجهيزاتي كه براي قتل كودكان يمني مورد استفاده قرار مي‌گيرد را متوقف كند. اگرچه توقف فروش مهمات نقطه‌زن به عربستان مي‌تواند جلوي مرگ برخي از غيرنظاميان را در كوتاه‌مدت بگيرد اما باعث حل و فصل جنگ يمن نمي‌شود؛ جنگي كه به گفته مقامات به يك فاجعه انساني بي‌سابقه تبديل شده است.
مك‌كنزي و ديگر كساني كه به ديدگاه‌هاي رياض واقفند مي‌گويند، عربستان مايل است جنگ را مطابق با هدف واشنگتن به پايان برساند اما حوثي‌ها كه گفته مي‌شود از حمايت ايران برخوردارند، آماده توافق نيستند. مك‌كنزي مي‌گويد بخشي از اين بي‌ميلي بدان خاطر است كه در حال حاضر حوثي‌ها در ميدان جنگ برتري پيدا كرده‌اند و در شمال كشور به دستاوردهاي خوبي رسيده‌اند.
مك‌كنزي مي‌گويد سخت بتوان فهميد حوثي‌ها به دنبال چه هستند.گاهي اوقات وقتي به چنين موفقيت‌هايي دست پيدا مي‌كنيد، احساس مي‌كنيد شايد بتوانيد پيش از مذاكره دستاوردهاي خود را اندكي بيشتر كنيد. اما اين كار بسيار خطرناك است چراكه غرور بيش از حد در اين نوع مذاكرات عنصري است كه كار را خراب مي‌كند.
حوثي‌ها و ديگر گروه‌هاي شبه نظامي منطقه به شكل فزاينده‌اي توانسته‌اند حملات مستقيمي را عليه رياض و ديگر اهداف راهبردي در عربستان ترتيب دهند. ژوئن سال گذشته بود كه حوثي‌ها حملات موشكي و پهپادي عليه اهداف مهمي در رياض انجام دادند. در حمله سال 2019 به پالايشگاه نفت عربستان از موشك‌هاي كروز و پهپادهاي انتحاري به طور همزمان استفاده شد و توليد نفت عربستان به نصف رسيد. در اين بين امريكا كمك مستقيم چنداني به خود جنگ نمي‌كند. مك‌كنزي مي‌گويد: فكر مي‌كنم كمك ما به آنها بيشتر متمركز بر دفاع از عربستان است. اينها چيزهايي است كه من از نزديك دنبال مي‌كنم. ما به عربستان كمك مي‌كنيم تا از خودش در برابر حملات موشك‌هاي بالستيك يا هواپيماهاي بدون سرنشين دفاع كند.
مقامات در درون دولت درخصوص دستاوردهاي عملي توقف صادرات سلاح به عربستان اختلاف‌نظر دارند. برخي معتقدند در نتيجه اين اقدام، رياض به رقباي امريكا مثل چين و روسيه رو مي‌زند؛ برخي ديگر نيز اعتقاد دارند اين هشدارها نخ‌نما و تكراري شده و واقعيت ندارد.
جوزف وستفال، سفير سابق امريكا در عربستان در دوره رياست‌جمهوري باراك اوباما مي‌گويد اين استدلال همواره مطرح بوده است. من كه آنجا بودم اين استدلال به وجود آمد. فكر نمي‌كنم سعودي‌ها چنين گزينه‌اي را عملي بدانند.
تحليلگران ترقي‌خواه مي‌گويند، بايدن مجبور نيست براي ايجاد تغيير در مديريت جنگ يمن، فروش سلاح‌هاي نقطه‌زن به عربستان را به طور كامل متوقف كند بلكه مي‌تواند شرايطي را براي استفاده از اين تسليحات مطرح و اجرا كند. اليسا اورز، تحليلگر مسائل خاورميانه در مركز امنيت امريكايي نوين مي‌گويد: نگاه آنها به همكاري امنيتي احتمالا فرق دارد وكمتر به سود و زيان معامله فكر مي‌كنند. از نگاه آنها اين همكاري نيز بخشي از روابط دوجانبه كلان است. اين همان نقطه‌اي است كه بحث‌هاي مرتبط با ارزش‌هاي امريكايي مطرح مي‌شود. براي مثال آيا امريكا در مورد سلاح‌هاي پيچيده‌اي كه به حكومت‌هاي خارجي مي‌فروشد، شفاف عمل مي‌كند و به آثار درجه دوم و سوم اين معاملات فكر مي‌كند؟ آيا ما شركاي‌مان را از نظر اجراي پارامترها و شروطي كه مطرح كرده‌ايم بازخواست مي‌كنيم؟ آيا در مورد توانايي اين كشورها در اجراي پيش‌نيازهاي استفاده از اين تسليحات نگراني داريم؟ چطور به اين نگراني‌ها رسيدگي مي‌كنيم؟ اينها مسائل مرتبط با فروش سلاح است كه هيچ‌گاه مردم عادي روي آن متمركز نمي‌شوند اما فكر مي‌كنم كم‌كم مردم به اين چيزها نيز اهميت بدهند.
مقامات سابق مي‌گويند، دولت بايدن بايد براي حل و فصل اين جنگ به دنبال راه‌حل ديپلماتيك باشد و اين كار را نيز خواهد كرد. اما اگر حوثي‌ها حاضر نشوند به ميز مذاكره بيايند،كما اينكه مقامات فعلي و سابق مي‌گويند تاكنون چنين بوده است، آن وقت دولت بايدن ديگر نمي‌تواند در دفاع از رياض شانه خالي كند. عربستان نه تنها در برابر نفوذ منطقه‌اي ايران يك مهره مهم محسوب مي‌شود بلكه در بازار جهاني نفت بازيگر ارزشمندي است و موقعيت جغرافيايي‌اش نيز به ارزش راهبردي آن مي‌افزايد. وستفال مي‌گويد، از نظر راهبردي اين كشور بين دو نيروي بزرگ آينده يعني آفريقا و آسيا قرار گرفته است. امريكا بايد به شكل معناداري با اين كشور تعامل داشته باشد؛ نمي‌توانيم حضورمان را قطع كنيم چراكه در اين صورت نمي‌توانيم از منابع طبيعي كه اهميت زيادي در فناوري و ملاحظات راهبردي‌مان دارند، بهره‌مند شويم. اما دولت بايدن چگونه بايد ضمن عمل به وعده‌هاي انتخاباتي خود به تعامل با عربستان ادامه دهد؟ وستفال مي‌گويد، بايدن بايد آنچه در تبليغات انتخاباتي‌اش گفته را كنار بگذارد. آن موقع تنور انتخابات داغ بوده و اين حرف‌ها را گفته است. او اكنون رييس‌جمهور شده و بايد نقشه بزرگ‌تري از جهان را مدنظر قرار دهد.
منبع: وب‌سايت ديفنس وان