بازطراحي ديپلماسي در جهان پس از كوويد از منظر هند
اس جِيشانكار
ما با اميد به پشت سر گذاشتن همه‌گيري كوويد 19 وارد سال 2021 مي‌شويم. با اينكه هر جامعه‌اي به صورت منحصربه‌فرد با اين همه‌گيري مواجه شده است، ديپلماسي جهاني بر نگراني‌ها و درس‌هاي مشترك تمركز خواهد كرد و اين بيشتر حول ماهيت جهاني شدن خواهد بود.
نسل ما به تفكر به اين موضوع از منظر اقتصادي شرطي شده است. درك كلي از زاويه تجارت، امور مالي، خدمات، ارتباطات، فناوري و جابه‌جايي حاصل مي‌شود. اين بيانگر وابستگي متقابل و درهم آميختگي در دوره ماست. اما آنچه با كوويد عيان شد روحيه جدايي‌ناپذيري عميق در وجود ما بود. جهاني‌سازي واقعي بيشتر راجع به همه‌گيري‌ها، تغييرات اقليمي و تروريسم است. اينها بايد هسته اصلي گفت‌وگوهاي ديپلماتيك را تشكيل دهند. همان‌طور كه در سال 2020 مشاهده كرديم، چشم‌پوشي از چنين چالش‌هايي هزينه هنگفتي را در پي دارد.
به‌رغم مزاياي فراوان جهاني شدن، جهان واكنش‌هاي شديدي نسبت به آن را نيز به خود ديده است. بيشتر اين واكنش‌ها ناشي از منافع نابرابر در درون و بين جوامع است. نظام‌هايي كه به چنين رويدادهايي بي‌توجه هستند به چالش كشيده مي‌شوند. آنچه ما بايد از آن اطمينان حاصل كنيم، اين است كه موضوع اصلي نه برندگان و بازندگان، بلكه پرورش جوامع پايدار در اقصي‌نقاط جهان است.
كوويد19 همچنين درك ما از امنيت را بازتعريف كرده است. تا پيش از اين، ملت‌ها عمدتا درباره موضوعات نظامي، اطلاعاتي، اقتصادي و شايد فرهنگي تامل مي‌كردند. امروزه، آنها نه تنها به امنيت سلامت بيشتر اهميت مي‌دهند، بلكه به‌طور فزاينده‌اي دغدغه زنجيره‌هاي تامين قابل اعتماد و تاب‌آور را دارند. استرس‌هاي دوران كوويد19 شكنندگي وضعيت فعلي ما را در پي داشته است. براي زدودن ريسك‌هاي متوجه اقتصاد جهاني به موتورهاي بيشتر براي رشد و شفافيت و دوام بيشتر در بازار نياز است. نهادهاي چندجانبه نتوانسته‌اند از آزمون اين تجربه به خوبي بيرون بيايند. فارغ از جنجال‌هاي پيرامون آنها، براي رويارويي با جدي‌ترين بحران جهاني از سال 1945حتي تظاهر به واكنش جمعي هم نشده است. اين دليلي براي درون‌نگري جدي است. اصلاح چندجانبه‌گرايي براي رسيدن به راه‌حل‌هاي موثر ضروري است. ديپلماسي جهاني در سال 2021 غالبا حول شكل‌دهي به يك واكنش قوي به چالش كوويد19 است. هند به روش خود الگو واقع شد. اين كار با مبارزه با منفي‌باف‌ها و ارايه خدمات سلامت براي به حداقل رساندن ميزان مرگ و مير و به حداكثر رساندن ميزان بهبودي به انجام رسيده است. مقايسه اين آمار در سطح بين‌الملل داستان خاص خود را بيان مي‌كند. اين تنها كار انجام شده نبود. هند همچنين به عنوان داروخانه جهان قدم پيش گذاشت و به بيش از 150كشور جهان دارو عرضه كرد كه بسياري از آن به صورت كمك ارسال شد. در حالي كه كشور ما در تلاش براي واكسيناسيون گسترده است، تضمين نخست‌وزير نارندرا مودي مبني بر در دسترس قرار دادن واكسن‌هاي مقرون به صرفه براي دنيا در حال پياده شدن است. اولين محموله‌هاي واكسن ساخت هند نه تنها به همسايگان ما مانند بوتان، مالديو، بنگلادش، نپال، موريس، سيشل و سريلانكا، بلكه به شركايي بسيار دورتر نظير برزيل و مراكش رسيده است.
ديگر چالش‌هاي كليدي جهاني امروز نيز شايسته توجه مشابه هستند. هند به عنوان يك مشاركت‌كننده اصلي در دستيابي به توافق پاريس، در رابطه با مبارزه با تغييرات اقليمي محكم ايستاده است. اهداف مورد نظر در زمينه انرژي‌هاي تجديدپذير چند برابر شده، پوشش جنگلي رشد كرده، تنوع زيستي گسترش يافته و تمركز بر نحوه استفاده از آب افزايش يافته است. شيوه‌هاي اصلاح شده در داخل كشور اكنون در مشاركت‌هاي توسعه‌اي در آفريقا و نقاط ديگر اعمال مي‌شود. ديپلماسي هند با ابتكارهايي از جمله «ائتلاف بين‌المللي انرژي خورشيدي» و «ائتلاف براي زيرساخت‌هاي مقاوم در برابر بلايا» به عنوان يك الگو و با قدرت در پيشاپيش مسير گام بر مي‌دارد. مقابله با تروريسم و افراط‌گرايي نيز چالشي دشوار است. هند در زمينه افزايش آگاهي جهاني و تشويق اقدامات هماهنگ فعال بوده است. اين تمركز اصلي ديپلماسي هند به عنوان عضو غير دايم در شوراي امنيت و در مجامعي مانند گروه 20خواهد بود. توجه به قدرت حوزه ديجيتال يكي از موضوعاتي است كه از تجربه كوويد19 به دست آمده است. تمركز هند بر حوزه ديجيتال پس از سال 2014 نتايج تحسين برانگيزي چه در زمينه رديابي افراد يا ارايه حمايت‌هاي غذايي و مالي، در پي داشته است. شيوه «كار از هر جا» به اندازه «يادگيري از خانه» توسط كوويد19 تقويت شد. همه اينها به افزايش ابزار برنامه‌هاي توسعه هند در خارج از كشور و كمك به بهبود شرايط بسياري از شركا كمك مي‌كند.
همچنين در سال 2020 شاهد بزرگ‌ترين تمرين بازگشت به كشور در تاريخ - بازگشت بيش از 4ميليون هندي به وطن - بوديم. اين امر به تنهايي اهميت جابه‌جايي در دوران معاصر را نشان مي‌دهد. با عميق‌تر شدن ريشه توليد هوشمند و اقتصاد دانش‌بنيان، نياز به استعدادهاي قابل اعتماد مطمئنا افزايش خواهد يافت و تسهيل حركت آن از طريق ديپلماسي به نفع جهان است.
بازگشت به شرايط عادي در سال 2021 به معناي سفر ايمن‌تر، سلامت بهتر، احياي اقتصادي و خدمات ديجيتالي است. اين موضوعات در گفت‌وگوهاي جديد و با دركي تازه بيان خواهند شد. جهان پس از كوويد19 چند قطبي‌تر، متكثرتر و متوازن‌تر خواهد بود و هند با تجربيات خود به ايجاد تغيير كمك خواهد كرد.
وزير امور خارجه هند
اين مقاله در تاريخ 23 بهمن ماه 1399 در نشريه نيوزويك به چاپ رسيده است.