نشانه‌هاي بحران
در روابط تركيه و امريكا
محمود فاضلي
كشته شدن 13 تبعه غيرنظامي تركيه در داخل يك غار در منطقه «گارا» واقع در شمال عراق كه به گفته تركيه، گروگان‌ها از سال‌ها قبل در اختيار پ.ك.ك بودند و موضع‌گيري رسمي امريكا در اين زمينه، تنش ميان دو كشور وارد مرحله جديدي شد. وزارت امورخارجه امريكا در واكنش به خبر كشته شدن اين تعداد از شهروندان تركيه به دست نيروهاي پ.ك.ك در شمال عراق پيامي منتشر كرد. در اين پيام آمده است:«امريكا از كشته شدن شهروندان تركيه در منطقه كردستان عراق متاسف است. دركنار تركيه، هم‌پيمان‌مان در ناتو قرار داريم و به خانواده‌هاي كساني كه در درگيري اخير جان خود را از دست دادند، تسليت مي‌گوييم. اگر خبر كشته شدن شهروندان ترك توسط گروه تروريستي پ.ك.ك صحت داشته باشد، اين اقدام را به شدت محكوم مي‌كنيم.»
ابراز ترديد امريكا باعث خشم مقامات سياسي و نظامي آنكارا شد. اردوغان رييس‌جمهور تركيه در هفتمين كنگره تشكيلات استاني حزب عدالت و توسعه در واكنش شديد به امريكا اعلام كرد: «ديگر جايي براي دورويي وجود ندارد. اگر در ناتو با هم هستيم، نمي‌توانيد در كنار تروريست‌ها قرار بگيريد. دست همه كساني كه از گروه تروريستي حمايت كرده و نسبت به آن علاقه نشان مي‌دهند به خون اين افراد بي‌گناه آغشته شده است.» اردوغان واشنگتن را متهم كرد كه در كنار تروريست‌هاي «پ.ك.ك» و «ي.پ.گ» در سوريه قرار گرفته به جاي اينكه با متحد خود در ناتو يعني تركيه همبستگي داشته باشد. امريكا پيام عجيبي داده است. شما مي‌گفتيد در كنار پ.ك.ك و پ.ي.د قرار نداريد، خير كاملا در كنار آنها هستيد و از آنها حمايت مي‌كنيد. خون افراد بي‌گناه به دست كساني كه از تروريسم حمايت مي‌كنند، آغشته شده است. شاخه‌هاي اين گروه در مجلس تركيه مي‌گويند آنها حتي يك چاقو هم در دست ندارند. بله. بمب و هر گونه سلاح دارند جز چاقو. اين حرف‌ها را به كساني كه با لفافه دموكراسي، حق و آزادي‌ها به تروريست‌ها كمك مي‌كنند و بعضي رسانه‌هاي اجتماعي كه منبع تبليغ تروريست‌ها شده‌اند، مي‌گويم، همه شما در كشته شدن شهروندان ما مسوول هستيد. اين اولين قتل عام گروه تروريستي نيست. اردوغان خطاب به رييس‌جمهوري امريكا نيز گفت:«آقاي بايدن لطفا تو هم اينها را به خوبي بشناس. در اين ميان گروه گولن را هم فراموش نكن. او را هم به خوبي بشناس. اگر قرار است ما در ناتو بمانيم بايد اعضاي اين گروه به جاي حمايت از تروريست‌ها از هم‌پيمان خود حمايت كنند.»
عمر چليك، سخنگوي حزب عدالت و توسعه در واكنش به بيانيه وزارت امورخارجه امريكا اعلام كرد به رغم توضيحاتي كه از سوي تركيه به عنوان هم‌پيمان ناتو در رابطه با اين حادثه ارايه شده است، اينكه وزارت خارجه امريكا منتظر چه نوع تاييدي است، اين يك علامت سوال بزرگي است. كساني كه هنگام دادن سلاح به پ.ك.ك آدرس آن را مي‌دانستند، وقتي پ.ك.ك قتل‌عام انجام مي‌دهد، آدرس آن را گم مي‌كنند. كساني كه هر حركت پ.ك.ك را مثل كف دست خود مي‌دانند، وقتي آنها شهروندان ما را به قتل مي‌رساند براي عدم نام بردن از قاتل تلاش مي‌كنند. اين رويكرد نه مبارزه با تروريسم بلكه حمايت از تروريسم است. تركيه در حال مبارزه با گروه تروريستي پ.ك.ك و كليه شاخه‌هاي آن بوده و از هم‌پيمانان خود انتظار حمايت دارد. كساني كه گروه تروريستي پ.ك.ك را به صراحت محكوم نمي‌كنند، نمي‌توانند دم از مبارزه با تروريسم بزنند.
ديويد ساترفيلد، سفير امريكا در آنكارا با حضور در وزارت دفاع ملي تركيه ضمن تسليت براي كشته شدن پرسنل ارتش تركيه در عمليات در منطقه گارا تاييد كرد كه پ.ك.ك را مسوول قتل‌عام شهروندان ترك مي‌دانند. او پيش از اين ديدار به وزارت امورخارجه تركيه احضار شده بود و واكنش تركيه به بيانيه امريكا به شديدترين حالت بيان شد.
در حالي كه تركيه به خاكسپاري و سوگواري شهروندان كشته شده خود توسط پ.ك.ك مشغول بود، تصاويري از كاروان‌هاي حاوي سلاح، مهمات و تجهيزات لجستيكي امريكا براي انتقال سلاح به گروه تروريستي منتشر شد. تصاوير اين كاروان‌ها در شهر كاميشلي واقع در شمال شرق سوريه گرفته و در رسانه‌هاي جمعي منتشر شد. اين كاميون‌ها از شمال عراق وارد شمال سوريه شده و محموله خود را به بستر نفتي «العمر» واقع در ديرالزور انتقال داده‌اند. منابع امنيتي تركيه مدعي‌اند كه سلاح‌هاي كشف شده در غار ساخت روسيه و امريكا بوده است.
از ديدگاه تركيه، اروپا به حمايت‌هاي خود از اين گروه تروريستي همچنان ادامه مي‌دهد. طرفداران گروه پ.ك.ك در سالگرد دستگيري عبدالله اوجالان رهبر پ.ك.ك در بسياري از كشورهاي اروپايي از جمله فرانسه، اتريش، نروژ، آلمان، فنلاند، سوئد، ايتاليا و بلژيك دست به تظاهرات زدند. اين كشورها به‌رغم به رسميت شناختن پ.ك.ك به عنوان گروه تروريستي به تماشاي تظاهرات طرفداران اين گروه پرداخته و مداخله نكردند.
بحران اخير بين آنكارا - واشنگتن در رابطه با كشته شدن شهروندان تركيه توسط پ.ك.ك در رسانه‌هاي بسياري از كشورهاي جهان از جمله در كشورهاي آلمان، يونان، عربستان، روسيه و امريكا بازتاب گسترده‌اي داشت. روزنامه دويچه‌وله آلمان نوشت:«امريكا در نتيجه اعمال فشار تركيه حمله پ.ك.ك را محكوم كرد.» روزنامه انگليسي گاردين در گزارشي با عنوان «واكنش شديد اردوغان به امريكا» به انعكاس اين موضوع پرداخت. شبكه الجزيره با تيتر «تلاش امريكا براي برطرف كردن مشاجره ديپلماتيك با تركيه» و روزنامه فرانسوي لوموند با تيتر «بلينكن براي تلافي اشتباه خود تلاش كرد ولي كار از كار گذشته بود» استفاده كرده‌اند. بسياري از رسانه‌هاي اروپايي از عنوان «امريكا در مقابل فشار تركيه سر خم كرد» استفاده كردند. سفراي فرانسه، استراليا، يونان، ايتاليا، انگليس، هلند و كانادا در آنكارا نيز پيام‌هاي تسليت منتشر كردند.