وزير نفت در مراسم بهره‌برداري از سه خط لوله به انتقادات پاسخ داد
چيزهاي «بدي» كه به وزارت نفت ارث رسيد
آويده علم جميلي
روز گذشته، مراسم بهره‌برداري از سه خط لوله در مجموع به طول 933 كيلومتر با ظرفيت انتقال روزانه 569 هزار بشكه فرآورده برگزار شد. اين خط لوله‌ها عبارت از شازند - قم - ري با سرمايه‌گذاري 250 ميليارد توماني، نايين- كاشان- ري با سرمايه‌گذاري 504 ميليارد تومان و 84.5 ميليون يورو همچنين تبريز - خوي- اروميه با سرمايه‌گذاري 210 ميليارد توماني است. در اين مراسم وزير نفت و مديرعامل شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي حضور داشتند. بيژن زنگنه در اين مراسم ضمن بيان اين موضوع كه صادرات فرآورده‌هاي نفتي 4 برابر شده، از انتقال روزانه يك و نيم ميليون بشكه فرآورده براي مصارف داخلي با 13 هزار كيلومتر خط لوله براي نفت و فرآورده‌هاي آن خبر داد. زنگنه در بخش ديگري از سخنان خود به افتتاح طرح انتقال نفت خام از گوره به جاسك در سال آينده پرداخت. به باور كارشناسان، اين طرح مهم‌ترين پروژه‌اي است كه مي‌تواند ظرفيت بندر جاسك در انتقال نفت را احيا كند. زنگنه يكي از مهم‌ترين اقدامات وزارتخانه متبوعش را در دادن مجوز ساخت 44 پالايشگاه نفت خام و ميعانات گازي به ظرفيت روزانه ۳ ميليون و ۱۰۰ هزار بشكه از سال 92 تاكنون مي‌داند.
پيروزي هزار پدر دارد
انتقادات از عملكرد زنگنه در وزارت نفت از عدم ارايه آمار و ارقام فروش و صادرات نفت تا ذكر مصيبتنامه‌هايي از همكاري ناموفق ايران با شركت‌هاي توتال و CNPC را در بر مي‌گيرد. در اين راستا چندي پيش رستم قاسمي، آخرين وزير نفت دولت احمدي‌نژاد در مصاحبه‌هاي متعدد با برخي خبرگزاري‌ها انتقادات را به شكل شديدتري مطرح كردند. فاز 11 پارس جنوبي كه البته آخرين و مهم‌ترين فاز توسعه‌نيافته اين ميدان گازي است، بيشترين انتقادات را روانه وزارت نفت كرده است. اين فاز به دليل حساسيت‌ها و نيازي كه به سكوهاي فشارافزا دارد، تكنولوژي متفاوتي را مي‌طلبد كه در اختيار شركت توتال بود. هر چند به دليل خروج يكجانبه امريكا از برجام، اين شركت و CNPC اين فاز را توسعه ندادند، اما قاسمي معتقد است تعلل وزارت نفت و عدم اجازه به شركت‌هاي داخلي در آن برهه، عامل اصلي توسعه نيافتن اين فاز است. وزير نفت روز گذشته در مراسم ضمن واكنش به اين دست انتقادات گفت: «پيروزي هزار پدر دارد و شكست يتيم است».
اغتشاش مديريتي، پالايشگاه ستاره خليج فارس
زنگنه در بخشي از سخنان خود به پالايشگاه نفت ستاره خليج فارس نيز اشاره كرد. ساخت اين پالايشگاه از جمله پروژه‌هايي است كه برخي معتقدند با پيشرفت 75 درصد به دولت يازدهم رسيد و مي‌توانست در اوايل همان دولت به بهره‌برداري برسد. او در اين خصوص گفت: «تصميم‌هاي ساخت پالايشگاه ستاره خليج فارس سال ۱۳۸۲ طبق اسناد موجود گرفته و موافقت‌نامه اجرايي آن امضا شد، دوستان دولت بعدي آمدند، دنبال كردند و اين پالايشگاه را پيش بردند. همان قدري كه زحمت كشيدند ما آن را با جزييات اعلام كرديم. برخي مي‌گويند نبوغ يك نفر پالايشگاه ستاره خليج فارس را به پايان رسانده است، مگر پالايشگاه با نبوغ ساخته مي‌شود؟ پالايشگاه با همت و مديريت ساخته مي‌شود. همه مي‌خواهند بگويند ما پالايشگاه ستاره خليج فارس را ساختيم و آن را به نام خود تمام كنند. هميشه گفته‌ايم هركسي مي‌خواهد اين پالايشگاه به نام او باشد اشكالي ندارد و استقبال مي‌كنيم، اما انصاف هم موضوع خوبي است، زحمات ديگران را خراب نكنند.» زنگنه در ادامه سخنان خود افزود: «واحدهاي فرآيندي پالايشگاه ستاره خليج فارس طبق استناد موجود در سال ۹۲ حدود ۴۱ درصد پيشرفت داشتند. اين پالايشگاه با مديريت و فداكاري مديران پيش رفته است». زنگنه بر اين باور است كه پالايشگاه ستاره خليج فارس، مورد مطالعاتي اغتشاش در مديريت است. او در اين خصوص توضيح داد: «در زمان تدريس «آشنايي با مديريت پروژه» يكي از طرح‌هايي كه فكر مي‌كردم بايد به عنوان اغتشاش مديريت درس داد نيروگاه شهيد رجايي بود. وقتي سال ۱۳۶۸ وارد وزارت نيرو شدم با اين نيروگاه زمين مانده برخورد كردم. خيلي زحمت كشيديم تا اين طرح را توانستيم تمام كنيم و از نظر مديريتي به آن نظام دهيم. پس از اين پروژه به اين نتيجه رسيديم كه بايد شركت‌هاي پيمانكار عمومي تاسيس شود. مپنا براي نيروگاه حرارتي و فرآب براي نيروگاه آبي تشكيل شد. پس از ديدن پالايشگاه ستاره خليج فارس متوجه شدم نيروگاه شهيد رجايي در مقابل آن هيچ است. بايد اين پروژه را موضوع تدريس قرار داد، اگر مي‌خواهيد اغتشاش مديريتي در يك طرح پيدا كنيد بدتر از طرح ستاره خليج فارس در عمر كاري‌ام نديدم. البته ساخت اين پروژه ابتدا با روش خوبي آغاز شده است، اما وقتي جلوتر رفت به جايي رسيد كه فقط بايد در دانشگاه‌ها تدريس كرد، اين افتخار ندارد. سردار عبدالهي، فرمانده پيشين قرارگاه سازندگي خاتم‌الانبيا به نقل از يكي از فرماندهان ارشد سپاه كه بازديدي از اين طرح داشتند برايم نقل كردند كه به اين پالايشگاه داعش حمله كرده است؟»
وقت حرف زدن ندارم وگرنه زبان دارم
زنگنه در بخش ديگري از سخنان خود ضمن اشاره به اينكه در نزديكي دوران انتخابات از تكاپو مي‌افتد و افراد به مسوولان فعلي انتقادهاي شديد وارد مي‌كنند، گفت: «آخر افتخارات شما چه بوده كه به وزارت نفت فحش مي‌دهيد؟ براي خودتان افتخاراتي مي‌سازيد كه هرگز وجود نداشته است. اگر از زاويه مديريتي بخواهيم درباره كارهايي كه انجام داديد بحث كنيم مي‌بينيم بسياري از آنها افتخارات نيست، سيئات است. اگر حرف نمي‌زنيم به اين دليل نيست كه زبان نداريم، دليلش اين است كه وقت نداريم.»
خط لوله، راهي براي جلوگيري از قاچاق
با استناد به صحبت‌هاي زنگنه، 13 هزار كيلومتر خط لوله اصلي انتقال نفت و فرآورده در كشور وجود دارد كه روزانه يك و نيم ميليون بشكه نفت و فرآورده نفتي را براي مصارف داخلي انتقال مي‌دهند. اين خطوط لوله مي‌تواند از قاچاق سوخت و فرآورده‌ها كه به دليل يارانه‌اي بودن آن رونق زيادي نيز دارد، جلوگيري كند چرا كه در اين صورت نيازي به تانكرهاي جاده‌پيما نيست و نفت و فرآورده‌ها از طريق خطوط انتقال به مقصد مي‌رسند.
صادرات فرآورده‌هاي نفتي 4 برابر شده است
آخرين باري كه زنگنه از عدد صادرات نفت كشور گفته، حاشيه نمايشگاه ايران پلاست در نيمه دوم بهمن‌ماه بود. او در واكنش به صادرات روزانه 900 هزار بشكه‌اي نفت كشور از دي‌ماه، هر گونه عدد و رقم از ميزان صادرات را «نه تاييد و نه تكذيب» كرده بود. روز گذشته و پس از حدود 15 روز از آن نمايشگاه، مجددا صحبتي در خصوص صادرات نفت نكرد و تنها به ذكر اعداد و ارقامي از صادرات فرآورده‌هاي نفتي بسنده كرد. هر چند به باور او فرآورده‌هاي نفتي نيز تحريم‌پذير بوده و امريكا از هيچ كوششي براي كاهش صادرات آن فروگذار نكرده اما طي سال‌هاي 91 تا 98، 4 برابر شده و از روزانه 5.9 ميليون تن به 23 ميليون تن رسيده است. او در بخش ديگري از سخنان خود از ظرفيت پالايشي كشور نيز سخن گفت و افزود: «ظرفيت پالايشي كشور از رقم روزانه يك ميليون و ۸۰۰ هزار بشكه در سال ۹۲ به رقم كنوني ۲ ميليون و ۲۰۰ هزار بشكه، توليد روزانه بنزين كشور از كمتر از ۵۰ ميليون ليتر به ۱۰۷ ميليون ليتر و توليد روزانه گازوييل از ۹۴ ميليون ليتر به ۱۱۳ ميليون ليتر در سال ۹۸ رسيده است.»
افزايش ظرفيت يك ميليارد ليتر ذخيره‌سازي
عليرضا صدق‌آبادي، مديرعامل شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي نيز از ديگر حاضرين در اين مراسم بود. او در بخشي از سخنان خود ضمن اشاره به اينكه در سخت‌ترين شرايط تحريم و كرونا با اجراي خط لوله نايين - كاشان - ري و انبار اروميه ظرفيت ذخيره‌سازي فرآورده بيش از ۵۰۰ ميليون ليتر در كشور افزايش يافت، گفت: «اگر ظرفيت ذخيره‌سازي به وسيله تكميل مخازن ديگر را نيز در نظر بگيريم، در مجموع يك ميليارد ليتر به ظرفيت ذخيره‌سازي فرآورده كشور افزوده شد.» به باور صدق‌آبادي با اجراي اين سه خط لوله سالانه مي‌توان سه هزار و 500 تا 4 هزار ميليارد تومان در كشور صرفه‌جويي كرد. چرا كه نفتكش‌هاي جاده‌پيما و هزينه‌هايي كه آنها دارند، عملا حذف مي‌شوند.