ايالات متحده وتروييكاي اروپايي
زمين بازي با ايران را تغيير دادند
اتحاد عليه ديپلماسي
از حمله نظامي در سوريه تا تهديد سياسي در شوراي حكام
سارا معصومي
جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده امريكا شمشير را براي جمهوري اسلامي ايران از رو بسته است. بيش از يك ماه از حضور بايدن در كاخ سفيد مي‌گذرد و در اين بازه زماني تنها تفاوت دولت او با دولت پيشين امريكا براي ايران در نطق‌هاي پشت تريبون بوده است. در حالي كه دونالد ترامپ يك سال پس از حضور در كاخ سفيد وعده انتخاباتي‌اش مبني بر پاره كردن توافق هسته‌اي با ايران را عملي كرده و سياست فشار حداكثري را در حوزه‌هاي سياسي، اقتصادي، امنيتي و اطلاعاتي عليه تهران اعمال كرد، جو بايدن از همان روزهاي حضور در رقابت انتخاباتي با ترامپ او را به انتخاب مسير اشتباه در مقابل برجام متهم و تاكيد كرد كه در صورت پيروزي در انتخابات به توافق هسته‌اي با ايران بازخواهد گشت. با اين همه امروز نه تنها از بازگشت امريكاي بايدن به برجام خبري نيست بلكه نخستين دستور نظامي او از زمان حضور در قدرت، منافع ايران در سوريه را نشانه گرفته و به رغم حسن نيتي كه تهران هفته گذشته در تعامل با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نشان داد، تيم امريكا در وين تلاش‌ها براي طرح فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران در شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را آغاز كرده است. اين دو حركت تهاجمي اخير در دو حوزه نظامي و سياسي- فني در حالي صورت مي‌گيرد كه تيم بايدن به شمول وزير خارجه و مشاور امنيت ملي او در تمام سخنراني‌هاي اخير بر لزوم توسل به ديپلماسي در مواجهه با پرونده ايران تاكيد مي‌كنند اما تنها اقدام‌هاي نمادين آنها در يك ماه گذشته بازپس گرفتن درخواست فعال سازي مكانيسم ماشه عليه ايران از شوراي امنيت همچنين كاستن از محدوديت بر رفت و آمدهاي ديپلماتيك هيات ايران در نيويورك بوده است.
ايران، هدف نخستين دستور نظامي بايدن
بامداد جمعه بود كه خبر رسيد وزارت دفاع جو بايدن نخستين دستور حمله نظامي در سايه اين دولت را صادر كرده است. براساس اعلاميه وزارت دفاع امريكا، ارتش اين كشور به دستور «جو بايدن» مواضع متعلق به گروه‌هاي مقاومت را در شرق سوريه بمباران كرد. به گزارش خبرگزاري فارس، پيش از تاييد اين خبر توسط پنتاگون ابتدا خبرگزاري رويترز به نقل از دو مقام مطلع مدعي شد امريكا به مواضعي كه گفته مي‌شود متعلق به نيروهاي هم‌پيمان با ايران در سوريه بوده‌اند، حمله كرده است. اين مقام‌ها كه خواسته‌اند نام‌شان فاش نشود،گفته‌اند مجوز اين حمله را «جو بايدن» رييس‌جمهور امريكا صادر كرده است. يك مقام امريكايي گفت اين حمله در واكنش به حملات اخير به مواضع امريكا در عراق صورت گرفته است. شبكه خبري اي‌بي‌سي ادعا كرده كه امريكا به تلافي حمله راكتي انجام شده در اربيل كه به زخمي شدن چند امريكايي منجر شد، اين حمله در شرق سوريه را ترتيب داده است.
پس از تاييد خبر حمله توسط پنتاگون، رسانه‌هاي نزديك به گروه‌هاي مقاومت از جمله صابرين نيوز هم اين حمله را تاييد و اعلام كردند كه جنگنده‌هاي امريكايي بين «ابوكمال» و «القائم» در مرز سوريه و عراق را هدف قرار داد. به گزارش صابرين‌نيوز، امريكا يك ساختمان خالي و نقطه ديگري كه متعلق به گروه‌هاي مقاومت بوده، هدف قرار داد كه به شهادت يك نفر و جراحت‌هاي جزيي چند نفر ديگر منجر شد.
در بيانيه وزارت دفاع امريكا نيز هدف قرار دادن عامدانه نيروهاي مورد حمايت ايران در سوريه تاييد شد. در اين بيانيه آمده است:«نيروهاي ارتش امريكا به دستور رييس‌جمهور بايدن چند حمله هوايي به زيرساخت‌هاي مورد استفاده گروه‌هاي مورد حمايت ايران در شرق سوريه انجام دادند. رييس‌جمهور بايدن براي محافظت از پرسنل امريكا و ائتلاف اقدام خواهد كرد. همزمان، اقدام ما واكنشي سنجيده بود كه هدف از آن كاستن از تنش‌ها در وضعيت كلي موجود در شرق سوريه و عراق بود. حملات مذكور به تخريب چندين ساختمان در يك گذرگاه مرزي منجر شده كه مورد استفاده كتائب حزب‌الله و كتائب سيدالشهدا بوده‌اند.
روسيه: 5 دقيقه قبل از حمله در جريان
قرار گرفتيم
هدف قرار دادن مواضع نيروهاي مورد حمايت ايران در سوريه بلافاصله پرسش‌هاي بسياري را درباره چرايي اين تصميم‌گيري مطرح كرد. در حالي كه منابع خبري متعدد مي‌گويند امريكا به تلافي هدف قرار گرفتن منافعش در عراق دست به اين حمله زد، اين سوال را مطرح مي‌كند كه چرا اين به اصطلاح مقابله به مثل در عراق صورت نگرفت؟ علاوه بر اين از همان نخستين ساعات اين حمله، نگاه‌ها به سمت ابتدا مسكو سپس آنكارا معطوف بود، دو بازيگر اصلي منازعه سوريه در چند سال اخير كه همراه با ايران روند آستانه را براي پايان دادن به جنگ در سوريه پيش برده‌اند.
از بامداد جمعه به وقت تهران در حالي كه مقام‌هاي ايراني درباره اين حمله سكوت اختيار كرده و از تاييد يا تكذيب خبري نبود، مقام‌هاي متفاوت روس در اين‌باره اظهارنظر كردند.
«ديميتري پسكوف» سخنگوي رياست‌جمهوري روسيه طي نشست خبري در كرملين گفت:«ما در حال بررسي دقيق وضعيت ميداني هستيم و با مسوولان سوري نيز ارتباط مداوم داريم.»
«ماريا زاخارووا» سخنگوي وزارت خارجه روسيه نيز با محكوميت شديد اين حمله هوايي، خواستار احترام بدون قيد و شرط به حاكميت و تماميت ارضي سوريه شد و از برگزاري جلسه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه با اعضاي شوراي امنيت ملي اين كشور خبر داد.
«كنستانتين كاساچف» رييس كميته امور بين‌الملل شوراي فدراسيون روسيه تنها مقام سياسي بود كه در جريان واكنش به اين حمله امريكا به ايران و برجام نيز اشاره كرد.كاساچف در اين‌باره گفت: تجاوز نظامي امريكا در سوريه به افزايش تنش در منطقه منجر خواهد شد و در روند تعامل در ارتباط با برجام خلل ايجاد مي‌كند. حمله امريكا در حالي انجام شد كه جزييات حمله راكتي به منطقه سبز بغداد در ۲۲ فوريه هنوز به طور كامل مشخص نيست. بنابراين ايالات متحده يك بار ديگر حق انجام تحقيق، صدور حكم و اجراي آن در خارج از دادگاه و بدون رعايت هنجارها و اصول قوانين بين‌الملل را به خود داد. اين داستان از عجيب به آشكارا خطرناك تبديل مي‌شود، زماني كه تشديد احتمال رويارويي نظامي در منطقه و اخلال در روند عادي‌سازي تعامل ايران و امريكا در چارچوب برجام را در پي دارد.
«سرگئي لاوروف» وزير امور خارجه روسيه نيز از فرصت نشست خبري با «محمد حنيف اتمر» همتاي افغانستاني براي اشاره به حمله امريكا به سوريه و موضع‌گيري در اين‌باره استفاده كرد. لاوروف با اشاره به اينكه دولت بايدن بايد مواضع دولتش در قبال سوريه را به صورت روشن اعلام كند گفت: «ارتش ما چهار يا پنج دقيقه» قبل از حمله امريكا به مواضعي در سوريه از آن مطلع شد. امريكا به صورت غيرقانوني در سوريه حضور نظامي دارد و اين حضور، ناقض قوانين بين‌المللي در اين زمينه است. بارها گفته‌ايم كه تحركات امريكا در خاك سوريه به خصوص در مرزهاي عراق بسيار نگران‌كننده است. امريكا همچنان از كارت تجزيه‌طلبي استفاده مي‌كند و تمام اهرم فشاري كه دارد عليه ديگر كشورها به‌كار مي‌گرفته و مانع از ارسال كمك‌هاي بشردوستانه مي‌شود. امريكا بدون كسب اجازه از مقامات سوري، متحدانش را به سرمايه‌گذاري در اين كشور ترغيب مي‌كند. اخيرا گزارش‌هاي بيشتري درباره خروج غيرقانوني نفت وگاز سوريه توسط امريكايي‌ها به گوش مي‌رسد و واشنگتن در حال اجراي سياست تجزيه سوريه و عراق است.گزارش‌ها حاكي از اين است كه گويي امريكا قصد خروج از سوريه را ندارد. به‌زودي گفت‌وگوهاي مسكو و واشنگتن درخصوص مسائل سوريه آغاز خواهند شد.
بايدن حمله كرد اما نه به روش ترامپ
الجزيره در گزارشي درباره حمله امريكا به مناطقي در شرق سوريه نوشت: در بيانيه پنتاگون گفته شده كه حمله امريكا پس از مشورت با شركاي ائتلاف صورت گرفته است. به گزارش «اعتماد» منابعي در رژيم اسراييل ادعا مي‌كنند كه واشنگتن، تل‌آويو را در جريان حمله قرار داده بود. وزير دفاع امريكا نيز در توضيح اين حمله ادعا كرده كه تمام جوانب اين حمله از قبل مورد بررسي دقيق قرار گرفته بود تا اهداف مورد حمله دقيقا متعلق به همان گروه‌هايي باشد كه منافع امريكا در عراق را هدف قرار داده‌اند.
خبرنگار الجزيره در واشنگتن در اين‌باره مي‌گويد: دولت بايدن تلاش كرد در جزييات اين حمله به گونه‌اي برخورد كند كه تفاوت با راه و روش دولت پيشين امريكا يعني دونالد ترامپ مشخص باشد. به عنوان نمونه دولت بايدن خواست نشان بدهد كه من دونالد ترامپ نيستم كه در پاسخ به حمله به نيروهاي ائتلاف در عراق (سردار شهيد) قاسم سليماني را ترور كنم. از سوي ديگر هرچند كه گفته مي‌شود حمله به شرق سوريه در پاسخ به حمله به نيروهاي امريكايي در عراق بوده اما تلاش شد تا از ميزان فشار بر بغداد كاسته شده و به بروز تنش تازه ميان دولت بايدن و بغداد هم منتهي نشود. اين درحالي بود كه دولت ترامپ دايما بدون اطلاع دولت عراق دست به حملات پراكنده در اين كشور مي‌زد و همين سياست بود كه در جريان ترور(سردار شهيد) قاسم سليماني و (شهيد) ابومهدي مهندس منجر به اعتراض‌هاي مردمي گسترده در عراق نسبت به حضور نيروهاي امريكايي در اين كشور شد.
الجزيره در ادامه مي‌نويسد: اين حمله در حقيقت نشانه وفاداري دولت جو بايدن به منطقه خاورميانه است. دولت بايدن تلاش كرد اين حمله نظامي را كاملا حساب شده جلوه بدهد. او پيش از اين با نخست‌وزير عراق تلفني صحبت كرده بود و روز پنجشنبه نيز با ملك سلمان، پادشاه سعودي صحبت كرد.
پيچيده كردن مذاكره با ايران
سي‌ان‌ان در گزارشي در اين‌باره نوشت:«تصميم براي اين حمله از بالا به پايين گرفته شد و به گفته وزير دفاع، جو بايدن صبح روز پنجشنبه دستور اين حمله را صادر كرد.» به گزارش «اعتماد»، وزير دفاع امريكا در حالي ادعا مي‌كند كه واشنگتن دو هفته پس از حملات اربيل به نيروهاي اطلاعاتي و امنيتي عراق فرصت داد كه عامل‌هاي آن حمله را شناسايي كنند كه واشنگتن هيچ‌گاه رسما گروه‌هاي هدف قرار گرفته شده در سوريه را عامل حملات اربيل معرفي نكرده بود. با اين همه سي‌ان‌ان در گزارش خود مي‌نويسد كه حمله بامداد جمعه به نيروهاي مورد حمايت ايران در سوريه نشان داد كه امريكا چه كساني را مسبب حمله به مواضع نيروهاي ائتلاف به شمول امريكا در اربيل مي‌داند. سي‌ان‌ان در ادامه اين گزارش تفصيلي به تاثير اين حمله بر پيچيده شدن تلاش‌هاي ديپلماتيك براي حل تنش ميان ايران و امريكا اشاره كرده و مي‌نويسد: حمله امريكا در حالي صورت گرفت كه تهران و واشنگتن هر دو ژست تمايل براي مذاكره گرفته‌اند و فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران هم چه از منظر كيفي و چه كمي در حال توسعه است. حمله امريكا به سوريه مي‌تواند به بروز اختلاف ميان بايدن و برخي قانونگذاران دموكرات در كنگره منتهي شود. افرادي كه احتمالا اين اقدام بايدن را در مسير تنش‌زايي بيشتر تعريف مي‌كنند.
سي‌ان‌ان به نقل از يكي از نمايندگان دموكرات كميسيون سياست خارجي مجلس نمايندگان امريكا نوشت: اين حمله، جو بايدن را به پنجمين رييس‌جمهوري تبديل مي‌كند كه پس از 4 رييس‌جمهور پيشين دستور حمله به منطقه خاورميانه را صادر كرد. هيچ توجيهي وجود ندارد كه يك رييس‌جمهور دستور حمله نظامي را بدون مجوز كنگره صادر كند آن هم در حالي كه اين حمله نه ماهيت دفاع از خود دارد و نه تهديدي فوري براي امنيت امريكا را دفع خواهد كرد. ما بايد از خاورميانه خارج شويم نه اينكه بر دامنه تنش‌ها در اين منطقه بيفزاييم. من درباره ضرورت پايان دادن به جنگ‌هاي بي‌امان زماني كه ترامپ رييس‌جمهور بود، صحبت كرده بودم و در اعتراض به اين روند باز هم صحبت خواهم كرد حتي اگر يك چهره دموكرات در كاخ سفيد رييس باشد.
پيام مستقيم براي ايران از سوريه
بي‌بي‌سي انگليسي نيز درگزارشي در اين‌باره نوشت: پيام اين حمله از خود آن مهم‌تر است. دولت بايدن اين حمله را به گونه‌اي طراحي كرد كه تفاوت‌ها با دولت ترامپ را به خوبي به تصوير كشيد. اما صدور دستور اين حمله در روزهايي كه دولت بايدن تلاش مي‌كند راه‌هايي براي احياي برجام پيدا كند يك پيام واضح به تهران مي‌رساند: اينكه ما (دولت بايدن) متمايل به نشستن پاي ميز مذاكره با شما هستيم به اين معنا نيست كه نيروهاي شما در منطقه هر كاري بخواهند مي‌توانند انجام بدهند.
اين حمله نقض قوانين بين‌المللي بود
گاردين در گزارشش از زاويه ديگري به اين حمله نگاه كرده و بحث عراق را پررنگ‌تر از تنش ميان تهران و واشنگتن در نظر گرفته است. در بخش‌هايي از گزارش گاردين آمده است: تصميم بايدن براي حمله به سوريه و نه عراق فعلا براي زمان اندكي به دولت عراق كه ميان دو متحد اصلي و بزرگ خود يعني ايران و امريكا گرفتار شده، مجال نفس كشيدن مي‌دهد. اين در حالي است كه دولت عراق مي‌گويد هنوز تحقيقات درباره حمله اربيل را به پايان نرسانده است. اين حمله در شرايطي صورت گرفت كه دولت بايدن در نخستين هفته‌هاي آغاز به كار تاكيد كرده بود كه اولويتش در حوزه سياست خارجي، چالش‌هايي است كه چين براي امريكا ايجاد كرده و البته كه وجود تهديد در منطقه خاورميانه را هم به رسميت شناخته بود. گاردين به نقل از يك استاد حقوق بين‌الملل حمله امريكا به سوريه را نقض قوانين بين‌المللي خوانده و مي‌نويسد: منشور ملل متحد كاملا مشخص كرده كه استفاده از نيروي نظامي در خاك يك كشور مستقل تنها زماني قانوني است كه از اين كشور براي حمله به خاك كشور حمله‌كننده استفاده شده باشد. اين در حالي است كه از خاك سوريه به خاك امريكا حمله‌اي صورت نگرفته بود.
بايدن كم‌هزينه‌ترين گزينه را انتخاب كرد
نيويورك تايمز در گزارشي در اين باره ابعاد نظامي اين حمله را چندان قابل توجه نمي‌داند و مي‌نويسد: مقام‌هاي امريكايي مي‌گويند كه حمله اخير به سوريه پاسخي كوچك و حساب شده بوده كه در جريان آن 7 بمب 500 پوندي بر مجموعه‌اي از ساختمان‌ها كه ادعا شده براي قاچاق سلاح از آنها استفاده مي‌شود، انداخته شدند. اين حمله در نزديكي مرز سوريه با عراق صورت گرفت تا به تنش ديپلماتيك واشنگتن با بغداد منتهي نشود. مقام‌هاي پنتاگون مي‌گويند كه اهداف بزرگ‌تري را به جو بايدن براي هدف قرار گرفته شدن پيشنهاد دادند اما بايدن ترجيح داد گزينه‌اي را انتخاب كند كه سر و صداي چنداني به راه نيندازد. مقام‌هاي امريكايي كه اين حمله را انتقام‌جويانه خطاب مي‌كنند هدف از آن را تنبيه عاملان حمله به نيروهاي ائتلاف به شمول امريكا در عراق مي‌دانند اما همزمان نمي‌خواستند كه اين حمله به تشديد خصومت با ايران منتهي شود. نيويورك تايمز به نقل از يك مقام سابق پنتاگون در حوزه خاورميانه مي‌نويسد: حملات محدودي كه صورت گرفت پيامي به ايران بود مبني بر آنكه اگر نيروهاي امريكايي را هدف قرار بدهيد، اين اقدام بي‌پاسخ نمي‌ماند. البته زمان و مكان اين حمله هم مهم بود. پس از حملات اربيل اين سوال در بغداد و واشنگتن مطرح شده بود كه خط قرمز دولت بايدن در شرايطي كه نيروهاي امريكايي هدف حملات نيروهاي مورد حمايت ايران قرار بگيرند، كجا خواهد بود.
حمله‌اي براي اطمينان خاطر دادن به متحدان
به گزارش «اعتماد»، به نظر مي‌رسد كه حمله امريكا به سوريه هر چند از حيث نظامي حمله گسترده و قابل توجهي به حساب نمي‌آيد اما پيام سياسي آن براي ايران، متحدان و مخالفان آن در منطقه قابل توجه است. اين حمله درحالي صورت گرفت كه منابع خبري همزمان با وقوع آن ادعا كردند كه اسراييل پس از جر و بحث‌هاي بسيار با مقام‌هاي دولت بايدن پذيرفته كه به فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران در پروسه‌اي جدا از پرونده توافق هسته‌اي رسيدگي شود. البته اين اعلام موافقت تناقضي با ادعاهاي اسراييل درباره ترس از حضور ايران در سوريه ندارد و به نظر مي‌رسد كه جو بايدن با اين حمله تلاش كرده تعهد دولتش به درنظر گرفتن دغدغه‌هاي اسراييل را نشان بدهد. همزمان مخاطب ديگر اين حمله عربستان سعودي است. كشوري كه به شدت نگران رابطه با امريكاي پساترامپ است و مجموعه رخدادهاي يك ماهه اخير در سايه دولت جو بايدن هم ثابت مي‌كند كه اين نگراني چندان پربيراه نيست. دولت بايدن مخالفت شديد خود را با عمليات نظامي عربستان در يمن با متوقف كردن فروش سلاح به اين كشور و امارات نشان داده و از سوي ديگر محمد بن سلمان، وليعهد سعودي كه دردانه دونالد ترامپ به حساب مي‌آمد از تمامي معادله‌هاي جاري در كاخ سفيد كنار گذاشته شده و به نظر مي‌رسد كه با انتشار گزارش درباره نحوه قتل جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار سعودي در كنسولگري عربستان در استانبول وضعيت براي وليعهد جوان وخيم‌تر هم بشود. دولت بايدن با هدف قرار دادن منافع ايران در سوريه به رياض نيز اين پيام را داد كه نگران بي‌پاسخ ماندن فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران نباشد!
تخريب ديپلماسي از مسير شوراي حكام
دولت جو بايدن همزمان با حمله به مواضع نيروهاي مورد حمايت ايران در سوريه، نقشه ديگري هم براي ايران در زمين شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كشيده است. به گزارش بلومبرگ، دولت جو بايدن در تازه‌ترين اقدام از كشورهاي ديگر خواسته از قطعنامه‌اي كه از ايران بابت تشديد فعاليت‌هاي هسته‌اي اين كشور انتقاد مي‌كند، حمايت كنند. شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي دوشنبه جاري براي گفت‌وگو درباره افزايش فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران تشكيل جلسه مي‌دهد. براساس ترجمه خبرگزاري فارس از متن گزارش بلومبرگ، ديپلمات‌هاي امريكا روز پنجشنبه سندي را توزيع كردند كه در آن گلايه‌هاي واشنگتن درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران فهرست شده و از ايران مي‌خواهد با بازرس‌هاي آژانس اتمي كاملا همكاري كند. اين قطعنامه پيشنهادي از «يافته‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به شدت ابراز نگراني مي‌كند» و «نگراني‌هاي عميق شوراي حكام درباره همكاري ايران را ابراز مي‌كند.» در اين سند تاكيد شده «رييس‌جمهور بايدن اين را روشن كرده كه چنانكه ايران به اجراي كامل تعهداتش برگردد، امريكا آماده انجام اقدام مشابه است.»
امريكا در اين سند همچنين ايران را به تلاش براي دستيابي به سلاح هسته‌اي متهم كرده است: «دنيا از ديرباز آگاه بوده كه ايران در گذشته به دنبال دستيابي به سلاح‌هاي هسته‌اي بوده است. ما اين را هم مي‌دانيم كه ايران مجموعه گسترده‌اي از سوابق مربوط به برنامه تسليحات هسته‌اي گذشته خودش را حفظ كرده است. ايران بايد اكنون به طور كامل با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همكاري كند تا ما بتوانيم اطمينان داشته باشيم كه ميراث فعاليت‌هاي تسليحات هسته‌اي ايران شامل مواد هسته‌اي اعلام‌نشده در ايران امروز نمي‌شود.»
همصدايي كامل در جبهه 1+3
به گزارش «اعتماد»، در حالي كه رسانه‌ها و منابع خبري، هر كدام يكي از كشورهاي حاضر در گعده 1+3 (امريكا و بريتانيا، فرانسه، آلمان) را باعث و باني تلاش براي محكوم كردن ايران در نشست آتي در شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مي‌دانند، آنچه مشخص است اين است كه سه كشور اروپايي در هماهنگي كامل با دولت جديد امريكا، اتحاد عليه ايران را كه در دوره چهار ساله ترامپ از ميان رفته بود، احيا كردند. همزمان با انتشار اخباري درباره تلاش امريكا و سه كشور اروپايي براي محكوم كردن ايران در شوراي حكام، «جوزپ بورل»، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا به مناسبت تصميم ايران در توقف اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي واكنش نشان داد.
بورل با صدور بيانيه‌اي گفت: «ما عميقا از تصميم ايران در تعليق اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي و ديگر تدابير شفاف‌ساز ذيل برجام از تاريخ ۲۳ فوريه ۲۰۲۱ نگرانيم. اين تصميم چنانچه لغو نشود به طرز محسوسي توانايي آژانس اتمي را براي راستي‌آزمايي صلح‌آميز بودن مواد و فعاليت‌هاي هسته‌اي در ايران محدود مي‌كند.» اتحاديه اروپا همچنين به تفاهم مشترك ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم واكنش نشان داده است: «در اين شرايط ما در جريان تفاهم فني دوجانبه ميان آژانس بين‌الللي انرژي اتمي و ايران هم قرار گرفته‌ايم. اين توافق- به گفته مدير كل آژانس اتمي- كاهش دسترسي‌ها را تعديل خواهد كرد و امكان نظارت‌هاي ضروري و تداوم فعاليت‌هاي راستي‌آزمايي را براي سه ماه فراهم خواهد كرد.»
جدا از اين بيانيه، «جوزپ بورل» طي سخنراني در نشست روز جمعه شوراي اروپا باز هم مواضع متناقضي درباره پرونده هسته‌اي ايران گرفته و با طرح اين ادعا كه گام‌هاي اخير هسته‌اي ايران بسيار نگران‌كننده هستند، گفت: «همزمان، به عنوان هماهنگ‌كننده برجام، باور دارم كه فضاي ديپلماتيك، يك روزنه ديپلماتيك و فرصتي براي گفت‌وگو در اين برهه زماني جهت احياي اين توافق، مطابق با اميال و خواسته‌هاي مطرح‌شده از سوي دولت بايدن وجود دارد. ما بايد از اين فرصت بهره برده و روي راهكارهايي براي بازگرداندن برجام به مسير صحيح تمركز كنيم تا همه تعهدات‌شان را اجرا كنند. اين يك موقعيتي است كه نبايد از دست بدهيم.»
نگاه روسي به جلسه شوراي حكام
پس از انتشار خبر مربوط به تشكيل جلسه شوراي حكام با محوريت ايران، نگاه‌ها به سمت واكنش احتمالي روسيه و چين معطوف شد كه در چهار سال گذشته بيش از سه كشور اروپايي عضو برجام، همراهي حداقل سياسي با ايران نشان دادند. نخستين مقام روس كه خبر تشكيل اين نشست را تاييد كرد «ميخاييل اوليانوف» نماينده روسيه در سازمان‌هاي بين‌المللي در وين بود. اين ديپلمات ارشد روس در اين باره نوشت: جلسه مارس شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي روز دوشنبه (۱۱ اسفند مصادف با اول مارس) آغاز خواهد شد. ايران بار ديگر در مركز توجه قرار خواهد داشت. مسووليت مشترك همه ۳۵ عضو آن اطمينان از اين است كه مباحث (حتي در صورت داغ شدن) بر تلاش‌هاي ديپلماتيك با هدف احياي كامل برجام تاثير منفي نگذارد.
تهديد ايران
پس از انتشار اخباري مبني بر تلاش مشترك 1+3 براي محكوم كردن ايران در نشست روز دوشنبه شوراي حكام، خبرگزاري «رويترز» از دستيابي به نامه‌اي خبر داد كه ايران در آن تهديد كرده در صورتي كه اعضاي شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از موضع ضدايراني واشنگتن در جلسه آتي اين نهاد كه قرار است با تمركز بر موضوع ايران از روز دوشنبه آغاز به كار كند، حمايت كنند، به توافق اخير درباره بازرسي‌ها با آژانس پايان مي‌دهد.
براساس ترجمه خبرگزاري فارس از متن رويترز، اين خبرگزاري ادعا كرده: ايران تهديد كرده به توافق با ديده‌بان هسته‌اي سازمان ملل كه در سفر اخير «رافائل گروسي» مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به تهران به دست آمد، در صورتي كه شوراي حكام آژانس از تلاش تحت هدايت امريكا براي انتقاد از ايران حمايت كند، پايان خواهد داد. ايران در اين نامه افزوده حمايت از تلاش ضدايراني واشنگتن همچنين دشواري‌هاي بيشتري در ارتباط با برجام ايجاد خواهد كرد.
فرصت‌سوزي 3+1
به گزارش «اعتماد»، هر چند كه اخبار جسته و گريخته از منابع متعدد ديپلماتيك حاكي از آن است كه در قطعنامه مدنظر 1+3، نشانه‌اي از درخواست براي ارجاع پرونده ايران از شوراي حكام به شوراي امنيت وجود ندارد و احتمالا بايد منتظر قطعنامه‌اي سياسي با لحن تند و تيز بود اما اين اقدام 4 كشور در برابر ايران مي‌تواند به جاي آرام‌تر كردن اوضاع براي بازگشت همه به برجام بر تنش موجود بيفزايد. دولت جو بايدن در حالي با طرح مساله ضرورت بازگشت نخست ايران به برجام تلاش مي‌كند ماسك ديپلماسي دوستي را بر چهره حفظ كند كه دولت او همچنان سياست فشار حداكثري ترامپ عليه تهران را ادامه مي‌دهد. نه بازگشت امريكا به برجام آغاز شده و نه ذره‌اي در ديوار بلند تحريم عليه 80 ميليون ايراني آن هم در ميانه جنگ با كوويد19 خللي ايجاد شده است. هر چند كه تحليلگران از عوامل متعددي نظير مخالفت ساختار سياسي امريكا با بازگشت فوري بايدن به برجام يا ترس جو بايدن از لابي اسراييل و سعودي سخن مي‌گويند اما به نظر مي‌رسد كه قوي‌ترين عامل بازدارنده سه كشور اروپايي هستند كه تلاش مي‌كنند جو بايدن را به بهره‌برداري از ابزار تحريم براي امتياز گرفتن از ايران تشويق كنند. تلاش امريكا و سه كشور اروپايي براي صدور قطعنامه عليه ايران به بهانه فعاليت‌هاي هسته‌اي در حالي صورت مي‌گيرد كه به نظر مي‌رسد 1+3 عامل بحران به وجود آمده را به دست فراموشي سپرده‌اند. ايران به گواه جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و حتي مقام‌هاي دولت جو بايدن تا پيش از خروج امريكا از برجام و حتي يك سال پس از اين خروج به تمام تعهدات هسته‌اي پايبند بود.
از سوي ديگر در حالي كه پايان دادن به اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي از سوي ايران در تاريخ 5 اسفند بهانه مطرح شده از سوي 1+3 براي كشاندن پرونده ايران به شوراي حكام اعلام شده، هنوز جوهر تفاهم سياسي ميان علي‌اكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي با رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي خشك نشده است. ايران با پذيرش اين تفاهم سه ماهه به گواه تمام تحليلگران سياست خارجي فرصتي به 1+4 به علاوه امريكا داد تا بازگشت به برجام را با لغو تحريم‌هاي ايران كليد بزنند. با اين وجود مجموع رفتارهاي دولت جو بايدن نشان مي‌دهد كه گويا حق با استفان والت، تحليلگر ارشد امريكايي است كه مي‌گويد به نظر مي‌رسد دولت ترامپ آنچنان هم كه مي‌گويد به ديپلماسي پايبند نيست.
در شرايطي كه سه كشور اروپايي دوشادوش امريكا به فرصت‌سوزي براي بازگشت به برجام ادامه بدهند، باريكه راه باقي مانده براي رسيدن به نتيجه برد-برد براي همه مسدود خواهد شد و گناه تحقق اين سناريو ديگر بر دوش دونالد ترامپ، چهل و پنجمين رييس‌جمهور ايالات متحده نخواهد بود. بلكه اين‌بار مقصر فروپاشي برجام، زياده‌خواهي 4 كشوري خواهد بود كه ميراث ترامپ در پرونده ايران را بي‌كم و كاست حفظ كردند.
وزارت خارجه سوريه: به تبعيت از قانون جنگل پايان دهيد
وزارت امور خارجه سوريه حمله هوايي ايالات متحده امريكا به منطقه مرزي عراق و سوريه را به شدت محكوم كرد. خبرگزاري رسمي سوريه (سانا) به نقل از وزارت خارجه اين كشور جمعه گزارش داد:«سوريه به شدت حمله بزدلانه امريكا به مناطقي در استان ديرالزور واقع در نزديكي مرز سوريه با عراق كه در تضاد با قانون بين‌الملل و منشور سازمان ملل متحد است را محكوم مي‌كند و درباره اينكه اين حمله پيامدهايي در تشديد اوضاع در منطقه خواهد داشت، هشدار مي‌دهد.» وزارت خارجه سوريه اين حمله را نشانه منفي سياست‌هاي دولت جديد امريكا دانست و گفت كه انتظار مي‌رود اين دولت به قوانين بين‌الملل پايبند باشد و نه قانون جنگل كه دولت سابق امريكا در تعامل با بحران‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي آن را در پيش مي‌گرفت. سوريه از امريكا خواسته روش خصمانه خود در قبال اين كشور را تغيير داده و دست از حمايت از گروه‌هاي تروريستي كه دولت و ملت سوريه را هدف قرار داده‌اند، بردارد و سرمايه‌گذاري روي اين گروهك‌ها را متوقف كند.