حفظ تالاب‌ها
حفظ معيشت مردم محلي است
سروش مدبري
تالاب‌ها از گذشته‌هاي دور تاكنون از جمله مناطق مهم و استراتژيك بوده‌اند؛ مناطقي كه نه تنها توانايي ايجاد تعادل در وضعيت آب و هوا را داشته‌اند بلكه يكي از اصلي‌ترين مناطقي بوده‌اند كه در ايجاد معيشت پايدار و منبع درآمد به مردم كمك مي‌كند. اين اتفاق در تاريخ تمدن‌هاي گوناگون هم رخ داده و اغلب اين تمدن‌ها در امتداد تالاب‌ها شكل گرفته‌اند. در ايران هم زندگي به همين صورت بوده است. در حدود دو هزار سال پيش، اقليم اين مناطق مرطوب بوده و در حاشيه جنوبي البرز و در امتداد درياچه نمك تالاب‌هاي فراواني وجود داشت كه مردم بسياري را دركنار خود جاي داده بودند. توجه به اين وضعيت نشان مي‌دهد كه حضور مردم دركنار اين تالاب‌ها از چه اهميتي برخوردار بوده و تا چه ميزان زندگي آنها به زيستگاه آبي وابسته بوده است. اين تالاب‌ها براي‌شان محل تامين درآمد و زندگي بوده. اما در گذر سال‌هاي متمادي بسياري از تالاب‌ها دچار خشكي شدند. تالاب‌هاي‌مان رفته‌رفته از بين رفتند و همين هم دليلي بود كه بسياري از ساكنان از زيستگاه تالابي دور شدند. براي نمونه در اطراف تالاب پريشان ۴۰۰ حلقه چاه غيرمجاز حفر شده بود و همين به خشكيدن زيستگاه انجاميد. تالاب‌هاي ديگري هم در كشور به دليل رفتن معيشت محلي به سمت كشاورزي و از دست دادن ماهيگيري و شغل‌هاي مرتبط با تالاب، مسير نابودي را پيش گرفتند. وضعيت در هورالعظيم هم بر همين منوال بود. در گذر سال‌ها اين تالاب از بين رفت و حالا احياي آن باعث شده بسياري به اين مساله توجه كنند كه تا چه ميزان احياي اين تالاب در وضعيت زيست مردم اين مناطق موثر بوده است. اين وضعيت اما تنها تا زماني مي‌تواند پايدار و ماندگار باشد كه همكاري مردم و مسوولان براي حفظ تالاب‌ها عملي شود؛ در غير اين‌صورت نمي‌توانيم به آينده هورالعظيم و اتفاقات مثبتي كه آنجا افتاده هم اميدوار باشيم. ما بايد بدانيم براي حفظ هور لازم است اكتشافات نفتي در منطقه پايان گيرد، جاده‌سازي‌ها تمام شود و مردم هم براي احياي هور تلاش كنند. در غير اين‌صورت بايد همواره چشم‌مان به آسمان باشد. ما براي آنكه به توسعه پايدار برسيم بايد تلاشي دسته‌جمعي داشته باشيم وگرنه بدانيم كه رسيدن به چنين وضعيت باثباتي براي تالاب‌هاي‌مان خصوصا هورالعظيم موقتي خواهد بود. مردم هم بايد بدانند رسيدن به معيشت پايدار دركنار تالاب‌ها تنها در صورتي ممكن است كه براي رسيدن به اين وضعيت مطالبه‌گري كنند.
عضو هيات علمي دانشكده زمين‌شناسي دانشگاه تهران