دعواي درون حزبي، شروعي نامبارك براي ساخت آلمان پسامركل

تصوير «آرمين لاشِت» دموكرات مسيحي (CDU) و «ماركوس زودِر» سوسيال مسيحي (CSU)، از مطرح‌ترين و محتمل‌ترين نامزدهاي صدراعظمي آلمان، اين‌بار با سر و صورت زخمي، روي جلد شماره جديد مجله اشپيگل نقش بسته است. نشانه‌اي از روزهاي بحراني حزبي و تب و تاب انتخاباتي در آلمان، بحراني كه مي‌تواند هفته‌ها و ماه‌هاي مانده به موعد انتخابات سراسري را تحت‌الشعاع قرار دهد.  اين دو محافظه‌كار و برادرِ حزبي با دعواهاي پنهان و آشكار خود در رقابت بر سر نامزدي براي تصدي پُست صدراعظمي تا اينجاي كار هم وجهه سياسي خود را كبود و هم زخمي بر پيكره بزرگ‌ترين حزب آلمان وارد نموده‌اند. يكي چهره وفادار به «آنگلا مركل» به ويژه در ماه‌هاي سخت بحران آوارگان در 2015 و 2016 است كه از ماه‌ها پيش ملقب به جانشين مركل شده و ديگري، رقيب سرسخت صدراعظم در صحنه رقابت‌هاي سياسي-  حزبي آلمان در عين همكاري نزديك با او است. دعوا بر سر چيست؟ قدرت.  در 26 سپتامبر 2021 (4 مهر 1400) انتخابات سراسري پارلماني در آلمان برگزار مي‌گردد. طبق نظام انتخابات پارلماني جمهوري فدرال آلمان، احزاب مختلف در آستانه انتخابات مي‌توانند با معرفي يك شخص به عنوان «نامزد اصلي» حزب به اميد نقش‌آفريني او در تشكيل دولت آينده و نشستن بر كرسي صدراعظمي، وارد كارزار انتخاباتي شوند. درحالي كه ديگر حزب سنتي و مردمي آلمان، «سوسيال دموكرات‌ها» (SPD) از ماه‌ها قبل «اُلاف شُلتس»، معاون صدراعظم و وزير دارايي كنوني، را به عنوان نامزد اصلي خود معرفي كرده است، تاخير در معرفي نامزد اصلي حزب «يونيون» (Union) مي‌تواند با مشكلات ناشي از بحران كرونا از يك‌سو و تحولات درون حزبي چند ماه گذشته دموكرات مسيحي‌ها از سوي ديگر قابل توجيه باشد.  در اواخر 2018، پس از اعلام خداحافظي مركل از رياست 18 ساله حزب دموكرات مسيحي كه در نظر بسياري، ريل‌گذاري خداحافظي از قدرت در پاييز 2021 قلمداد شد، حزب دموكرات مسيحي وارد بحران رهبري شد. رياست نه چندان موفق «آنه-گِرت كرامپكارِنباوِر» (وزير دفاع فعلي) نيز به تصميم براي كناره‌گيري او از اين سمت و در نهايت برگزاري انتخابات مجدد درون حزبي براي تعيين رييس حزب انجاميد. اين انتخابات پس از چند بار تعويق به دليل كرونا در ژانويه 2021 برگزار شد. برنده اين رقابت «آرمين لاشِت»، سروزير پرجمعيت‌ترين ايالت آلمان، نوردراين وست فالن بود. اگرچه براي بسياري انتخاب رييس حزب به صورت غيرمستقيم به معناي تعيين نامزد مورد نظر اين حزب براي كارزار انتخاباتي رياست دولت و صدراعظمي است، اما دموكرات‌مسيحي‌ها براي تعيين نامزد اصلي حزب نمي‌توانند به تنهايي تصميم بگيرند، بلكه نيازمند حزبِ «خواهر» خود، سوسيال مسيحي (بايرن) نيز هستند. حزب يونيون (Union) بزرگ‌ترين فراكسيون در بوندستاگ و متشكل از دو حزب «دموكرات‌مسيحي» (CDU) و سوسيال‌مسيحي (CSU) است. اين دو حزب محافظه‌كار با توجه به نزديكي ديدگاه‌ها، طبق يك سنت ديرينه به صورت مشترك يك نامزد اصلي را براي رقابت در انتخابات بوندستاگ معرفي مي‌كنند. حزب سوسيال مسيحي (CSU) حزب حاكم در بايرن است و كوچك‌تر از حزب دموكرات‌مسيحي است كه در پانزده ايالت ديگر آلمان به عنوان حزب حاكم يا موثر در تشكيل دولت تلقي مي‌شود. در سنوات گذشته، معمولا رييس حزب دموكرات مسيحي نامزد اصلي «حزب يونيون» براي رقابت پارلماني بر سر كرسي صدراعظم رييس حزب دموكرات مسيحي بوده است، اما همواره با توافق و همراهي و نظرمساعد سوسيال‌مسيحي‌ها.  سكوت چند هفته‌اي «ماركوس زودِر» و اجتناب از اظهارنظر مشخص درخصوص داوطلب شدنش براي رقابت انتخاباتي، يكشنبه دو هفته پيش شكست، تا پس از آن اين سوال تيتر اول صفحه نخست تمامي رسانه‌هاي آلمان شود: «لاشِت يا زودِر، كدام يك براي صدراعظمي شايسته‌تر است؟» در حالي كه شايد «لاشِت» گمان مي‌كرد، هم‌حزبي سوسيال‌مسيحي‌اش همچون سنوات گذشته نامزدي اصلي براي صدراعظمي را به دموكرات‌مسيحي‌ها واگذار خواهد كرد، «زودِر» قدرت طلب و زخم‌خورده از رقابت‌هاي پيشين كه هفته‌هاست صدرنشين محبوب‌ترين سياستمداران آلماني است، اعلام داشت كه او نيز در صورت حمايت هم‌حزبي‌ها داوطلب نامزدي براي صدراعظمي آلمان است. لذا  در حالي كه سران حزب دموكرات مسيحي متفق‌القول «آرمين لاشِت» 60 ساله را گزينه اصلي حزب يونيون معرفي كرده‌اند، جبهه سوسيال مسيحي به رهبري زودِ 54 ساله، اين مساله را رد و بر اهميت راي ديگر اعضاي حزب و همچنين نظر شهروندان در نظرسنجي‌ها تاكيد مي‌ورزد تا با اين رفتار مشروعيت بنياد سران حزب دموكرات مسيحي را تنزل بخشيده باشد. طرفداران «زودِر» كه به دلايلي از جمله مديريت خوب كرونا چند هفته‌اي است عنوان محبوب‌ترين سياستمدار آلمان را در نظرسنجي‌ها يدك مي‌كشد، تنها اهالي بايرن و طرفداران حزب يونيون نيستند. 44درصد شركت‌كنندگان در نظرسنجي شبكه يك تلويزيون آلمان، «زودِر» را گزينه‌اي مناسب‌تر از «لاشِت» (15درصد) براي صدراعظمي ميدانند. اين رقم در بين طرفداران حزب يونيون 77 در مقابل 17درصد است.  اين نخستين‌بار نيست كه حزب سوسيال مسيحي در چارچوب همكاري حزبي و انتخاباتي خود با دموكرات‌مسيحي‌ها داعيه معرفي يك نامزد براي صدراعظمي دارد. در سال‌هاي 1976، 1980 و 2002 نيز دو طرف هر كدام خواهان معرفي نامزد خود بوده‌اند، اما همواره در نهايت به نحوي صلح‌آميز بر سر يك نامزد توافق كرده‌اند. حزب يونيون در سال‌هاي 1998 و 2002 نامزد اصلي را از حزب سوسيال مسيحي بايرن معرفي كرد و هر دوبار در انتخابات شكست خورد، مساله‌اي كه اين روزها برخي دموكرات مسيحي‌ها با ميل و رغبت از آن ياد مي‌كنند. اما اين‌بار اين داوطلب شدن دو طرف براي نامزدي به تقابل و رقابتي تبديل شده است كه وضعيت حزب يونيون، بزرگ‌ترين فراكسيون بوندستاگ در صحنه سياسي آلمان را به خطر انداخته است. شروعي ناميمون براي ساخت آلمان پسامركل.  اين دو حزب پس از بارها تجربه اين وضعيت، موفق به ايجاد يك سازوكار عملي براي معرفي نامزد اصلي نشده‌اند، چراكه آنها در خارج از بوندستاگ داراي يك هيات و نهاد مشترك نيستند و همكاري آنها بيشتر محدود به فراكسيون مشتركي است كه در بوندستاگ شكل داده‌اند، «فراكسيون يونيون» با 245 از مجموع 709 نماينده. پس از كش و قوس‌هاي چند روز گذشته تصميم بر آن شد كه نمايندگان اين فراكسيون درخصوص نامزد اصلي حزب تصميم‌گيري كنند. 
البته اينكه اكنون نمايندگاني درخصوص نامزد اصلي حزب براي صدراعظمي تصميم مي‌گيرند كه احتمالا ديگر در پارلمان آينده حضور نخواهند داشت، نكته قابل تاملي است. باتوجه به حضور پررنگ‌تر نمايندگان دموكرات مسيحي در اين فراكسيون، مي‌توان انتظار داشت كه «آرمين لاشِت» انتخاب نهايي حزب براي رقابت انتخاباتي باشد. نكته قابل توجه اينكه «لاشِت» سه ماه گذشته نيز با وجود پيروزي در رقابت بر سر كرسي رياست حزب، در آمار نظرسنجي‌ها مغلوب بود: پيروزي با 521 در مقابل 426 راي «فريدريش مِرتس» در اين رقابت درون‌حزبي، چيزي جز يك پيروزي شكننده نبود. از فرداي روز انتخابات درون‌حزبي و در پي ارزيابي متفاوت شهروندان آلماني از عملكرد دولت و سياستمداران در مديريت كرونا، از محبوبيت رييس حزب به شكلي فزاينده كاسته و بر محبوبيت مدير موفق كرونا در ايالت «بايرن» تا به امروز افزوده شد. لذا در صحنه انتخاب رييس حزب نيز تضاد و تقابل ميان نظر شهروندان در نظرسنجي‌ها و راي اعضاي حزب نمايان شد، مساله‌اي كه كم‌كم مي‌تواند مشروعيت نظام انتخاباتي را تا حدي زير سوال برده و لزوم برخي اصلاحات را بيشتر كند.  طبيعتا آمار خوب محبوبيت نامزد اصلي يك حزب در نظرسنجي‌ها نشان‌دهنده شانس بالاي او براي پيروزي در انتخابات است. لذا  انتخاب «لاشِت» از سوي فراكسيون مي‌تواند باتوجه به عدم محبوبيت او ميان شهروندان، براي حزب يونيون شكستي سخت‌تر از آنچه اكنون انتظار مي‌رود، رقم بزند.  با ادامه اين روند مي‌توان انتظار داشت كه پيروز جنجال درون‌حزبي و شخصي دموكرات‌مسيحي‌ها و سيوسال‌مسيحي‌ها، «حزب سبز» است. حزب سبز جواني كه در مقايسه با ديگر احزاب ريشه‌دار آلماني عمري زيادي از به وجودآمدنش نگذشته است، اين روزها بار ديگر به دوران اوج خود در قبل كرونا بازگشته و تنها در يك قدمي سبقت از بزرگ‌ترين حزب مردمي آلمان، حزب يونيون قرار دارد. بيدليل نيست كه اين حزب براي اولين‌بار در تاريخ خود، نامزدي اصلي براي كرسي صدراعظمي معرفي مي‌كند، يك نفر از ميان «آنالِنا بربوك» و «روبِرت هابِك». صدراعظمي سبز در فرداي روز انتخابات پاييز 2021 موضوعي دور از انتظار نيست.