خطر رانت‌خواري و فساد در توزيع واكسن كرونا

كمتر از يك ماه از فراخوان سازمان غذا و دارو كشور درخصوص آزاد شدن واردات واكسن كرونا توسط بخش خصوصي كشور گذشته، با وجود اينكه بسياري از كارشناسان و فعالان حوزه بهداشت اين اقدام را گامي در جهت «پولي شدن» واكسيناسيون مي‌دانستند، مجوز واردات براي 3 شركت خصوصي صادر شده است. با وجود تكذيب وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو كشور درخصوص پرداخت پول جهت تزريق به افراد، اما روز گذشته قيمت هر دوز اين واكسن كه توسط بخش خصوصي و با دلار نيمايي وارد شود بين 200 تا 250 هزار تومان اعلام شد. به نظر مي‌رسد با توجه به ضرورت واكسيناسيون براي برگشت به شرايط عادي اقتصادي و كاهش شمار مبتلايان و فوتي‌ها هنوز اختلاف‌نظر گسترده‌اي ميان دولت و بخش خصوصي براي نحوه توزيع آن بين افراد وجود دارد. پيش‌تر تاكيد شده بود كه اين واكسن‌ها توسط وزارت بهداشت از بخش خصوصي خريداري شده و به مردم رايگان تزريق مي‌شود. اما به نظر مي‌رسد اين رويه با وجود اعلام قيمت واكسن كرونا تقريبا وجود ندارد. هر چند تا زمان نگارش اين گزارش(روز سه‌شنبه ساعت 17) وزارت بهداشت جوابيه‌اي درخصوص صحت و سقم «فروشي بودن» واكسن كرونا منتشر نكرد. اما رييس فرهنگستان علوم پزشكي در نامه‌اي به وزير بهداشت با تاكيد بر لزوم استفاده از شبكه بهداشتي در انجام واكسيناسيون كرونا در كشور هشدارهايي در خصوص درگير كردن بخش خصوصي چه در امر خريد واكسن و چه در امر توزيع و حتي تزريق داد و عنوان كرد كه اين اقدام «خطر رانت‌خواري و سوء‌استفاده‌هاي كلان در خريد، فساد در حمل و نگهداري و نيز كيفيت واكسن خريداري شده» را بالا مي‌برد. 
پولي هست يا نيست؟
 چندي پس از آزاد شدن واردات واكسن كرونا توسط بخش خصوصي و در 29 فروردين ماه، حيدر محمدي، مديركل دارو و مواد تحت كنترل سازمان غذا و دارو در برنامه «تهران ما سلامت» راديو تهران به موضوع واكسيناسيون نيز اشاره كرد و گفته بود:«واكسن رايگان فعلا تنها براي گروه‌هاي درمعرض خطر است كه شمار آنها حدود دو ميليون و ۲۰۰ هزار نفر برآورد مي‌شود.» البته كه او در برنامه از قيمت واكسن براي افرادي كه «در اولويت نيستند اما براي تزريق آن عجله دارند» نيز رونمايي كرد؛ 200 تا 300 هزار تومان. اين مبلغ براي واكسن‌هايي است كه بخش خصوصي با ارز نيمايي وارد مي‌كند و افراد با پرداخت پول مي‌توانند آن را از داروخانه‌ها تهيه كنند. هر چند صحبت‌هاي محمدي در‌خصوص واكسيناسيون پولي افراد توسط كيانوش جهانپور، سخنگوي سازمان غذا و دارو تكذيب شد و او چند ساعت پس از قرار گرفتن خبر پولي شدن واكسن كرونا در خروجي سايت‌ها در مصاحبه با يكي از خبرگزاري‌ها گفت:«واكسيناسيون در چارچوب سند ملي واكسيناسيون عليه كوويد‌۱۹ به ‌صورت رايگان تا رسيدن به نقطه هدف يعني ايمني جمعي ناشي از واكسيناسيون انجام خواهد شد. وزارت بهداشت هر گونه سياست موازي يا دور زدن اين برنامه ملي تحت هر عنوان اعم از پرداخت هزينه واكسن كه ناقض برنامه ملي واكسيناسيون باشد را تكذيب مي‌كند.» 
قيمت واكسن كرونا اعلام شد
با وجود همه تاييد و تكذيب‌ها روز گذشته ناصر رياحي، عضو هيات رييسه اتاق بازرگاني تهران توضيحاتي درباره واردات واكسن توسط بخش خصوصي ارايه كرد. بر‌اساس آنچه رياحي اعلام كرد، قرار است تعدادي واكسن از سوي فعالان بخش خصوصي براي كارگران و پرسنل خطوط توليد كشور در آينده‌اي نه چندان دور وارد شود. رياحي در بخش ديگري از سخنان خود به مبلغ واكسن كرونا نيز اشاره كرد. با استناد به گفته‌هاي او «واكسن وارداتي بخش خصوصي عددي بين ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان قيمت خواهد داشت و به نظر مي‌رسد بهترين گزينه براي كارفرما تامين هزينه اين واكسن و تزريق آن به نيروي كار است تا هم بخش مهمي از جامعه واكسينه شوند و هم فشار مالي بر كارگران وارد نشود.» اعلام هزينه براي واكسن‌هاي وارداتي در حالي مطرح شد كه پيش‌تر برخي مسوولان به اين موضوع اذعان داشتند كه واكسن‌هاي ساخته شده، پيش‌فروش شده‌اند و فعلا واكسن خارجي براي خريد وجود ندارد. اما مسعود خوانساري، رييس اتاق بازرگاني تهران روز گذشته در اين خصوص گفت:«با وجود آنكه بسياري از شركت‌هاي بزرگ واكسن‌سازي محصولات خود را از قبل پيش فروش كرده بودند، بخش خصوصي موفق شده قرارداد واردات 6 ميليون دوز واكسن كرونا را نهايي كند. هدف از ورود اين دوزها واكسيناسيون كارگران و پرسنل بخش توليد است تا بتوانند با خطر كمتري در زمينه تهيه نيازهاي مردم فعاليت كنند. هيچ‌يك از شركت‌هاي واردكننده واكسن به دنبال نفع اقتصادي نيستند و اميدواريم با مشاركت مديران كارخانه‌ها اين واكسن‌ها بدون هزينه به كارگران تزريق شود.»