فرهاد مجيدي و همكارانش در يك دوراهي بزرگ
خط حمله تيم را قهرمان مي‌كند يا خط دفاع؟
علي ولي‌اللهي
اين سوال مهمي است كه ابتداي هر تورنمنتي تيم‌ها از خودشان مي‌پرسند. اينكه يك تيم با خط دفاعي‌اش قهرمان مي‌شود يا خط حمله؟ باور عمومي اين است كه در ليگ‌ها كه طولاني است خط حمله تاثيرگذار است و در مسابقاتي شبيه به جام جهاني يا ليگ قهرمانان خطوط دفاعي. برخي هم كاملا متفاوت فكر مي‌كنند و اتفاقا شاهد مثال‌هاي خوبي براي اثبات نظريه‌شان دارند. با اين حال همه موافقند كه خط دفاعي متزلزل نمي‌تواند فاتح يك تورنمنت بشود؛ چه ليگ و چه حذفي.
استقلال با دريافت 6 گل در سه مسابقه بدترين خط دفاعي بين تيم‌هاي ايراني و دومين خط دفاعي ضعيف بين تمام تيم‌هاي حاضر در منطقه غرب ليگ قهرمانان آسيا را به خودش اختصاص داده است. آنها با دريافت دو گل از الاهلي در بازي نخست و 4 گل از الدوحيل اين آمار ضعيف را به ثبت رسانده‌اند.
نكته جالب توجه در مورد استقلال آن است كه آبي‌ها بهترين خط حمله مسابقات را هم در اختيار دارند. با زدن 11 گل در سه مسابقه كه آماري است رويايي و آنها را تبديل به ترسناك‌ترين خط حمله مسابقات كرده است.
اينجاست كه سوال ابتداي متن براي استقلال ارزش ذاتي پيدا مي‌كند. اينكه هواداران استقلال از خط حمله خوب‌شان راضي باشند و به آن اميدوار يا نگران خط دفاعي باشند و از آن بيمناك؟ بخشي از مشكلات موجود در خط دفاعي استقلال برمي‌گردد به ميل زياد اين تيم به حمله كه طبيعتا فضاهاي زيادي در اختيار مهاجمين حريف قرار مي‌دهد. بخش ديگري از آن هم برمي‌گردد به ساختار دفاعي شاگردان فرهاد مجيدي. نحوه قرارگيري مدافعين و حمايتي كه بايد توسط خطوط بالاتر از آنها صورت بگيرد تا باعث شود تيم خيلي زير فشار نرود.
اتفاقات مورد دوم كه اشتباهات در جاي‌گيري و عدم حمايت است براي نماينده كشورمان پررنگ‌تر به نظر مي‌رسد.
براي اثبات اين نكته كافي است تعداد حملات تيم‌هاي رقيب استقلال در نظر گرفته شود. به جز بازي الشرطه كه تيم حريف ده نفره شد و عملا شانسي براي حضور روي دروازه رشيد مظاهري نداشت، در دو بازي ديگر مي‌توان گفت هر بار تيم‌هاي حريف قصد كردند به دروازه استقلال برسند موفق بودند. اين در بازي با الدوحيل حتي شكل اغراق‌آميزي به خود گرفت و مهاجم اين تيم قطري توانست از اين وضعيت نهايت استفاده را ببرد و هـت‌تريك كند.
در چند روز گذشته بسياري از كارشناسان با وجود تمجيد از قدرت حمله استقلال نسبت به شكل خط دفاعي اين تيم ابراز نگراني كردند. اين به همان مساله ابتداي متن برمي‌گردد. تيمي كه جام مي‌خواهد بايد خوب دفاع كند يا لااقل اگر قرار نيست بازي هجومي‌اش را فداي تفكرات دفاعي كند، نبايد به اين راحتي اجازه گلزني به حريف بدهد. اما اين نگراني چطور بايد برطرف شود؟ خط دفاعي استقلال چه مشكلي دارد كه همه آن را مي‌بينند اما مربيان تيم تلاشي براي درست كردنش نمي‌كنند؟
اولين مورد جابه‌جايي‌هاي زياد در چينش نفرات خط دفاعي است. تاكنون هفت نفر در خط دفاعي استقلال در سه بازي به ميدان رفته‌اند. تنها بازيكن ثابت خط دفاعي آبي‌ها سياوش يزداني بوده است. در كنار او هم عارف غلامي به كار گرفته شده هم مرادمند. در سمت راست مجيدي از وريا غفوري و موسوي استفاده كرده است. در سمت چپ نيز محمد نادري و ميليچ به بازي رفته‌اند.
اين در حالي است كه تغيير در نفرات خط دفاعي در تورنمنت‌هايي نظير ليگ قهرمانان آسيا و آن هم در مرحله گروهي امر مرسومي نيست. از سمت ديگر اين به نوعي همان مشكلي است كه محمود فكري در استقلال داشت. يعني عدم حضور يك تركيب ثابت در تيم. با اين تفاوت كه استقلال فكري خوب بازي نمي‌كرد و استقلال مدل مجيدي جذاب بازي مي‌كند و اين باعث مي‌شود كسي زياد به تغيير چيدمان نفرات گير ندهد.
دومين مورد عدم شركت مهاجمين در فاز دفاعي به عنوان نخستين سد مقابل حملات حريف است. مهدي قايدي، شيخ دياباته و ارسلان مطهري در بيشتر مواقع فشاري روي مدافعين صاحب توپ حريف هنگام بازي‌سازي وارد نمي‌كنند. از سمت ديگر سه هافبك مركزي استقلال هم از لحاظ برتري نفري هميشه در موضع ضعف نسبت به بازيكنان تيم رقيب قرار مي‌گيرند چون حمايتي از سوي مهاجمين دريافت نمي‌كنند. به بيان ساده‌تر 1-3-2-4 فرهاد مجيدي هيچ‌وقت به درستي به سيستم 1-5-4 هنگام دفاع شيفت پيدا نمي‌كند و در بهترين حالت با اضافه شدن فرشيد اسماعيلي به ريگي و مهري يا ريگي و رضاوند شكل 3-3-4 به خودش مي‌گيرد.
سومين نكته نيز مربوط مي‌شود به نفوذهاي بيش از اندازه مدافعين كناري استقلال و شركت آنها در حملات تيم. محمد نادري به عنوان يكي از رونده‌ترين مدافعين كناري فوتبال ايران در سه بازي استقلال در دور رفت مرحله گروهي دو گل به ثمر رسانده كه آماري است بي‌نظير.
با اين حال تعداد گل‌هايي كه استقلال از سمت چپ خط دفاعي‌اش دريافت كرده نشان مي‌دهد نبايد صرفا به تعداد گل‌هاي زده نادري توجه كرد. گل دوم الاهلي روي حركت از سمت چپ خط دفاعي استقلال به ثمر رسيد. گل‌هاي سوم و چهارم الدوحيل هم به همين شكل. البته روي گل چهارم الدوحيل نادري در زمين نبود و ميليچ به جاي او بازي مي‌كرد. علاوه بر اين گل‌ها، حريفان استقلال با تمركز روي حركت از كناره‌ها موقعيت‌هاي زيادي به دست آوردند.
به‌طور خلاصه مي‌توان گفت نفوذهاي بيش از حد مدافعين كناري نماينده كشورمان بهاي سنگيني براي اين تيم داشته است. حال اين سوال بايد دوباره مطرح شود كه چرا كادر فني استقلال تلاشي براي حل مشكل نمي‌كند؟ اين سوالي است كه بيشتر هواداران استقلال از خودشان مي‌پرسند. البته مطرح كردن اين سوال به اين شكل اشتباه است چراكه بعيد است مجيدي و كمالوند علاقه داشته باشند تيم‌شان گل بخورد. آنها در وضعيتي هستند كه بايد انتخاب كنند.
انتخاب بين ارايه يك بازي سراسر تهاجمي ولو به قيمت خوردن گل‌هاي زياد يا بسته بازي كردن و دفاع از دروازه خودي كه به كاهش تاثير خط حمله منجر مي‌شود. اينكه چرا مجيدي راه اول را انتخاب كرده تقريبا واضح است. عناصر تهاجمي تيم استقلال آن‌قدر خوب هستند كه هر مربي را وسوسه مي‌كند تيمش را براي يورش بي‌امان به دروازه حريف راهي زمين بازي كند.
وقتي مربي خودش مهاجم بوده باشد اين ميل بيشتر هم مي‌شود. با اين حال انتخاب بازي تهاجمي تاوان دارد؛ تاواني كه يك نمونه‌اش در بازي با الدوحيل ديده شد. از ساعت ۴۵ دقيقه بامداد يكشنبه استقلال دوباره مقابل الدوحيل قرار مي‌گيرد و بايد ديد كادر فني استقلال چه تدابيري براي برون‌رفت از دوگانه‌اي كه تيم در آن قرار گرفته، انديشيده‌اند.