جريان‌هايي كه احساسات شهروندان عراقي را عليه ايران تحريك مي‌كنند
جرقه‌ها كنار بطري باروت نارضايتي
شهاب شهسواري| ترور يك فعال اجتماعي در عراق، بار ديگر در آستانه آغاز فصل گرما به اعتراضات عمومي در اين كشور دامن زده است. ايهاب الوزني، فعال مدني عراقي ساكن كربلا، يكشنبه شب در نزديكي منزلش در اين شهر توسط موتورسواران ناشناس هدف گلوله قرار گرفت و ترور شد. اين عمليات تروريستي با واكنش تند شهروندان عراقي مواجه شد و تجمع‌هاي گسترده‌اي در شهرهاي كربلا، نجف، بغداد و استان ذي‌قار در اعتراض به اين اقدام برگزار شد. به نوشته رسانه‌هاي عراقي تجمع‌هاي روز يكشنبه در كربلا و نجف به خشونت كشيده شد. به نوشته رسانه دولتي امريكا، الحره در درگيري‌هاي يكشنبه شب كربلا ميان معترضان و نيروهاي امنيتي، دست‌كم ۱۰ نفر مجروح شده‌اند. همچنين در شهر نجف نيز معترضان با حمله به دفتر حزب الدعوه عراق ساختمان اين دفتر را به آتش كشيدند. مشابه دوره‌هاي پيشين تشنج در شهرهاي جنوبي عراق، گروه‌هايي در اين كشور انگشت اتهام ترورهاي هدفمند اين بار در كربلا را به سمت ايران گرفته‌اند. هر چند روز سه‌شنبه اوضاع در نجف و كربلا نسبتا آرام بود اما نيروهاي امنيتي با پيش‌بيني از سر گرفته شدن تجمع‌هاي اعتراضي خشونت‌آميز در اطراف ساختمان‌هاي دولتي و اماكن حساس به حالت آماده‌باش درآمده بودند.
تحريك احساسات عليه ايران
راهپيمايي‌هاي گسترده ضد دولتي در عراق از تابستان ۱۳۹۸ در اعتراض به فساد، مشكلات اقتصادي، فقدان خدمات دولتي و كمبودهاي معيشتي در اين كشور آغاز شد. احساسات هواداران اين جنبش معمولا توسط سازمان‌دهندگان و رسانه‌هاي امريكايي همچون الحره با انتشار گسترده اخبار دروغين و جعلي عليه جمهوري اسلامي ايران، عليه ايران تحريك مي‌شد. به همين دليل حمله روز يكشنبه به ساختمان كنسولگري ايران در كربلا بي‌سابقه نيست و حتي در گذشته ساختمان پيشين كنسولگري ايران در بصره نيز توسط معترضان كاملا به آتش كشيده شده بود. اعتراضات در جنوب عراق در سال‌هاي گذشته در فصل گرما به دليل قطعي‌هاي مكرر برق در فصل تابستان و مشكل كمبود آب سالم، تقريبا هر سال تكرار شده است اما در پي برخوردهاي خشونت‌آميز نيروهاي امنيتي و ادعاي هدف قرار گرفتن معترضان توسط افراد مسلح ناشناس اين اعتراضات در پاييز سال ۱۳۹۸ به سلسله راهپيمايي‌هاي وسيعي بدل شد كه گروه‌هاي سازمان‌دهنده از آن با عنوان انقلاب اكتبر عراق ياد مي‌كردند. در طول ماه‌ها برگزاري اعتراضات، صدها نفر از معترضان توسط نيروهاي پليس و نيروهاي مسلح ناشناس به قتل رسيدند. اين اعتراضات در طول سال گذشته به دليل محدوديت‌هاي ناشي از كرونا كم‌رمق‌تر از گذشته شده بود اما به نظر مي‌رسد بار ديگر با نزديك شدن به فصل گرما در حالي كه تغييري در شرايط كمبود برق و آب سالم در جنوب عراق ايجاد نشده است، بار ديگر اعتراضات در حال شعله‌ور شدن است و مطابق معمول برخي رسانه‌ها و جناح‌هاي سياسي با انتشار اخبار جعلي و هدفمند در مورد دخالت نيروهاي نزديك به ايران در ترور مخالفان، قصد دارند احساسات معترضان را به سمت ايران نشانه بگيرند. به نوشته رسانه‌هاي عراقي از روز دوشنبه دولت عراق از بيم گسترش خشونت‌ها، نيروهاي امنيتي بيشتري را در اطراف ساختمان‌هاي دولتي و اماكن حساس شهر كربلا مستقر كرده است. از جمله اتفاقاتي كه در حاشيه اين تجمع‌ها مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت، حمله معترضان به ساختمان كنسولگري جمهوري اسلامي ايران در شهر كربلا و به آتش كشيدن دكه نگهباني و ديوار بيرون ساختمان كنسولگري بود. در واكنش به اين اقدام روز دوشنبه سعيد خطيب‌زاده، سخنگوي وزارت خارجه جمهوري اسلامي ايران از دعوت سفير عراق در ايران و ارايه يادداشت اعتراضي ايران به او در خصوص اين اقدام خبر داد. خطيب‌زاده روز دوشنبه در نشست خبري خود با خبرنگاران گفت:«متاسفانه عده‌اي تعرضي را به سركنسولگري ما در كربلا داشتند كه از همان ابتدا با مراجع ذي‌ربط در عراق توسط سركنسولگري و سفارت‌مان در بغداد ارتباط گرفته شد و توسط نيروهاي امنيتي عراق با خاطيان برخوردهايي شد.» خطيب‌زاده تصريح كرد:«جمهوري اسلامي ايران تعرض به اماكن ديپلماتيك خود را محكوم مي‌كند و اميدوار است دولت عراق در حفاظت و صيانت از اماكن ديپلماتيك ايران در عراق عمل كند. همچنين شب گذشته نامه‌اي از سوي وزارت امور خارجه به سفارت عراق در ايران داده و از آنها خواستيم كه به وظايف خودشان عمل كنند.»
ترورهاي سريالي
ايهاب الوزني يكي از فعالان اجتماعي شناخته شده عراق بود كه از پاييز سال ۱۳۹۸ و همزمان با آغاز اعتراضات گسترده شهروندان عراق به سوءمديريت دولت، فساد، مشكلات اقتصادي و دخالت خارجي از جمله هماهنگ‌كنندگان و رهبران اين تجمعات شناخته مي‌شود. الوزني از جمله مخالفان رابطه جمهوري اسلامي ايران و عراق بود و يكي از مخالفان شناخته شده گروه‌هاي نزديك به ايران در اين كشور محسوب مي‌شد. ترور اين فعال مدني در پي چندين ترور مشابه در ماه‌هاي گذشته رخ مي‌دهد. پيش از اين شهر بصره شاهد ترورهاي سريالي فعالان سياسي و مدني شناخته شده بود. ترورهايي مشابه كه معمولا توسط افراد موتورسوار با استفاده از اسلحه كمري يا نيمه‌اتوماتيك اتفاق مي‌افتد.
وجه شباهت قربانيان اين ترورها همگي اين است كه در ساماندهي اعتراضات دو سال گذشته نقش داشته‌اند و عمدتا فعالان مخالف دخالت جمهوري اسلامي ايران در عراق هستند. هشام الهاشمي، تحليلگر شناخته شده مسائل سياسي، رهام يعقوب، فعال مدني زن و ۴ ترور مشابه در بصره، تابستان سال گذشته با واكنش‌هاي زيادي در عراق مواجه شد و يك دوره اعتراضات گسترده خشونت‌آميز خياباني را رقم زد. ايهاب الوزني تازه‌ترين قرباني ترورهاي سريالي خودش پيش از اين هدف سوءقصد قرار گرفته بود و يك بار در مقابل منزل دوستش، فاهم الطايي هدف حمله مهاجمان ناشناس قرار گرفت كه هر چند خودش از آن سوءقصد نجات يافته بود اما دوست صميمي‌اش را در اين عمليات تروريستي از دست داد.
چه كسي مسوول است؟
تابستان سال گذشته و در پي ترور هشام الهاشمي، تحليلگر سياسي شناخته شده در مقابل منزلش در بصره، نخست‌وزير عراق اعلام كرد كه با جديت اين پرونده را دنبال مي‌كند و عاملان اين ترور را شناسايي خواهد كرد. بعد از ترور ۵ فعال مدني ديگر در بصره، رسانه‌هاي عراقي به نقل از مقام‌هاي امنيتي مدعي شناسايي تيم ترور عامل اين جنايات و بازداشت عاملان ترور شدند. اما اين خبر باعث متوقف شدن ترور فعالان سياسي و مدني در جنوب و مركز عراق نشد. با هر اقدام ترور مشابه، افكار عمومي در عراق كه از دو سال پيش به شدت نسبت به مساله دخالت ايران در امور داخلي عراق حساس است در برابر ايران تحريك مي‌شود و گروه‌هايي در عراق اقدام به حمله به اماكن ديپلماتيك ايران و به آتش كشيدن دفاتر احزاب همفكر يا نزديك به جمهوري اسلامي ايران مي‌كنند. برخي تحليلگران مي‌گويند، گروه‌هاي نزديك به ايران از اين ترورها هيچ بهره‌اي نمي‌برند و مي‌دانند كه نتيجه آن ايجاد آشوب و درگيري در كشور است. «محمد العيسي» نويسنده و روزنامه‌نگار عراقي در يادداشتي نوشته كه اولين و مهم‌ترين متهم ترور ايهاب الوزني، موساد اسراييل است و بيشترين بهره‌برداري را از آن مي‌كند. او در اين يادداشت - كه در برخي رسانه‌هاي عراق منتشر شد - آورده است كه رژيم صهيونيستي اسراييل از پيروزي‌هاي جمهوري اسلامي ايران در مذاكرات اخير وين به شدت ناراحت و درصدد بر هم زدن اوضاع منطقه است. از طرف ديگر دومين تئوري احتمال نقش داعش در اين ترور است. گفته مي‌شود داعش به دنبال بر هم زدن امنيت استان‌هاي مركزي عراق است. محمد العيسي همچنين سناريو بالا گرفتن اختلافات داخلي بين گروه‌هاي مرتبط با اعتراضات اكتبر ۲۰۱۹ عراق را در پرونده ترور الوزني بعيد ندانسته و گفته است كه احتمالا ترور الوزني در نتيجه بالا گرفتن اختلافات بين گروه‌هاي مرتبط با اعتراضات اكتبر و با هدف كسب عواطف مردمي براي انتخابات آينده پارلماني صورت گرفته است.