پيچ تند «پاستور۱۳» و خوشبيني اصلاح‌طلبان
طاهر جمشيدزاده
نظرسنجي‌هاي غيرموثق ميداني و با تعداد بسيار پايين سوال‌شوندگان حاكي از پيشتازي سعيد محمد چهره جوان و به اصطلاح داعيه‌دار دولت انقلابي اين دوره است و همچنين سيدابراهيم رييسي به لحاظ محتوا و كاركردگرايي، در اين نظرسنجي‌ها اسحاق جهانگيري، علي مطهري، علي لاريجاني از درصد پايين‌تري برخوردارند و در ميانه‌ها و پايين جدول رده‌بندي قرار گرفته‌اند؛ بنابر اصل لوشاتليه در شيمي هرگاه به يك سيستم در حال تعادل فشاري تحميل شود، معادله در جهت عكس واكنش جابه‌جا مي‌شود و با توجه به تحريم تمام‌قد ايالات متحده امريكا به رهبري رييس‌جمهور سابق اين كشور «دونالد ترامپ» بر ملت نستوه و دولت تلاشگر ايران كه با خروج ظالمانه خويش در ۱۸ ارديبهشت ۹۷ از معاهده بين‌المللي برجام حادث شد و يك تروريسم اقتصادي و پزشكي با راهبرد فشار حداكثري كه به گفته رييس‌جمهور فعلي ايالات متحده كه به شكست انجاميد بر ما به ناچار تحميل شد و تعبيه آلترناتيو «اقتصاد مقاومتي» كه منجر به شكست راهبرد كور امريكا شد، اكنون دستگاه ديپلماسي كشور با دكترين قوي و قاطع خويش در ميانه دور پنجم مذاكرات با 1+4 كه امريكا هم با نماينده خويش «رابرت مالي» در اين مذاكرات به‌طور غيرمستقيم در وين اتريش حضور دارد و به گفته سيدعباس عراقچي معاون وزير خارجه در آستانه چارچوب متن پيشنهادي احياي برجام است و با چوب خط و بازي دو سرباختي كه تكنوكرات‌هاي اعتدالگرا براي اصلاح‌طلبان در۸سال اخير برجاي گذاشتند اين معادله طبق اصل لوشاتليه كه به اذعان خود او در سياست و اقتصاد هم مصداق بارزي دارد در جهت عكس واكنش و به سود جناح همتاي رقيب آنها «اصولگرايان» پيش مي‌رود و اگر در اين بازه دو هفته پيش رو برجام مجدد احيا نشود يحتمل رييس‌جمهور دوره سيزدهم كه بر صندلي پاستور تكيه خواهد زد به ضرس قاطع از اصولگرايان خواهد بود.
اصلاح‌طلبان در نهاد اجماع‌ساز بر اين باورند كه در آستانه انتخابات اتفاق خوشايندي در سپهر سياست در صحنه بين‌الملل براي ايران به وقوع خواهد پيوست و آن به نتيجه رسيدن مذاكرات احياي برجام در وين اتريش است كه تاكنون۴ دور از اين مذاكرات انجام گرفته و به گفته معاون دستگاه ديپلماسي كشور تا مرحله نوشتن پيش‌نويس متن اصلي توافق‌نامه پيش رفته است و ايران با 1+4 كه امريكا «۱۸ ارديبهشت ۱۳۹۷به دستور رييس‌جمهور سابق اين كشور از معاهده بين‌المللي برجام با ايران خارج شد و تروريسم تمام‌قد اقتصادي با برقراري مجدد تحريم‌ها با ايجاد فشار حداكثري كه به شكست انجاميد و دونالد ترامپ هم جايش را در سوم نوامبر۲۰۲۰به همتاي دموكراتش جو بايدن داد و به زباله‌دان تاريخ پيوست.» هم به صورت غيرمستقيم با رابط خويش «رابرت مالي» در اين مذاكرات حضور دارد در حال رايزني و از سرگيري دور نتيجه بخش مذاكرات است و يحتمل در دهه دوم خرداد دود سفيدي از آسمان لاجورد وين اتريش برخواهد خاست كه اين قضيه برگ برنده اصلاح‌طلبان در انتخابات پيش رو است كه همتا و رقيب سنتي آنها به‌شدت از آن هراس دارد و رويگردان است؛ به تازگي سناتور مورفي دموكرات گفته كه طبق صحبت‌هايي كه با مجيد تخت روانچي نماينده ايران در سازمان ملل داشته ممكن است در دور پنجم مذاكرات توافق نهايي احياي برجام حاصل شود.
بسياري از كنشگران و تئوريسين‌هاي سپهر سياست در ايران با توجه به اتمسفر غالب در پيكره جامعه انتخابات ۲۸خرداد۱۴۰۰را از جهاتي شبيه انتخابات ۲۷خرداد ۱۳۸۴ مي‌دانند و اصولگرايان و خاصه نواصولگرايان بهارستان‌نشيني را كه رداي كانديداتوري پاستور۱۳ بر تن كرده‌اند، در تكاپو و تلاش هستند تا از راه ميانبر براي رسيدن به قدرت بهره ببرند؛ يكي از راه‌هاي ميانبر، عوامفريبي و سخنان خلاف واقعي است كه نامزدهاي اصولگرا با كليد واژه‌هاي «خاصه‌خرجي، تملق، رانت، آقازادگي، سوپرمن‌بازي، داغ و درفش» به نامزدهاي دولت مستقر نسبت مي‌دهند.
سيدابراهيم رييسي مجدد و نه به طرز شگفت شبيه 4 سال پيش قدم در اين وادي گذاشته و نشان مي‌دهد همان‌طوركه پس از ثبت‌نام در ظهر روز آخر خود را مستقل و نه رقيب جناح‌هاي سياسي كه رقيب فساد و ناكارآمدي قلمداد نمود به هيچ اصولي به جز پيروزي در رسيدن به قدرت باور ندارد؛ چراكه چند سال سكانداري قوه قضاييه و عملكرد به‌نسبت مقبول در اين مدت، پل پرتابي براي رسيدن به پاستور بر شانه راست او قرار داده است و با اين پشتوانه اسب خود را براي نشستن بر كرسي رياست بر «پاستور» زين كرده است ؛ لاريجاني و رييسي از جمله كانديداهايي هستند كه با استفاده از نامزدهاي پوششي و نامزد جريان موتلفه و پايداري، مترصد و درصددند تا از راه‌هاي ميانبر به قدرت برسند. اين ميانبرها كه به روايت كمال تبريزي در فيلم «مارمولك» براي رسيدن به خدا راه ميانبر زياد است، چه به مقصد پاستور برسندو چه نرسند داراي دو مولفه و آيتم هستند؛ اول، دستيابي زودهنگام به قدرت و افزايش تصاعدي اعتبار نزد قاطبه مردم و دوم، رسيدن به اين اعتبار كه به بي‌اعتباري رقيب هم مي‌انجامد و در واقع مي‌توان گفت اين نقطه، نقطه‌عطف ماجراست. همان فصل مشتركي كه جناح‌هاي همتاي رقيب اصلاح‌طلبان و نامزدهاي آنان «سعيد جليلي، محسن رضايي، علي لاريجاني، سعيد محمد، عزت‌اله ضرغامي...» تمايل به تكرار آن ندارند. آنان از برجام ناراحت هستند و تلاش‌هاي اخير تيم ديپلماسي براي احياي برجام را كه اخيرا 200 نماينده هم در بهارستان به بي‌نتيجه بودن آن هشدار دادند، فرسايشي و كند مي‌دانند. آنان نگران برداشتن تحريم‌ها و پيوند مجدد مردم با ديپلماسي «برگ برنده اصلاح‌طلبان» در آستانه انتخابات دوره سيزدهم رياست‌جمهوري هستند و نمي‌خواهند دوباره در اين دوره اين سناريو از نو تكرار شده و به كابوس شكست آنان بدل شود و به همين خاطر با اسلاف خلف خويش از هيچ تلاشي «شبيه بازتاب انعكاس فايل صوتي وزير خارجه» در جامعه فروگذار نيستند.
آيا خوشبيني در كالبد سياست فارغ از واقعيت به زيان سلامت و تندرستي جامعه است؟ ظواهر امر اين موضوع را تاييد مي‌كند، مي‌گويند مگر نه اينكه اگر بر اين باور باشيم كه هيچ خطري اعم از فساد دندان تا بيماري قلبي ما را تهديد نمي‌كند در آن صورت دست به كار رفتارهاي سلامت‌مدار نمي‌شويم؟ در پروسه سياسي و اجتماعي در جامعه هم اوضاع به همين رويه و منوال است. شواهد فراواني هم حكايت از آن دارد كه بيشتر ما مردم درباره سلامت خود خوشبيني دور از واقعيت داريم. با اين همه چنين خوشبيني به‌رغم زيان‌هايش براي سلامت ما مفيد هم هست. عادت‌ها و رفتارهاي سلامت‌مدار از قبيل بستن كمربند رانندگي، ورزش و پرهيز از مصرف مواد زيان‌آوري از قبيل استعمال سيگار و مواد دخاني را در نظر آوريد، مردمان خوشبين بر خلاف تصور بعضي اهل نظر، به جاي دست‌كم گرفتن اين‌گونه عادت‌ها ممكن است عملا بيش از ديگران چنين عادت‌هايي را در نظر داشته باشند.
محققان در سال۱۹۹۶ميلادي دريافتند مردماني كه انتظارات خوشبينانه‌اي از سلامت و تندرستي خود دارند عملا هم بيشتر از بدبين‌ها به مطالب و دانستني‌هاي خطرساز توجه دارند تا جايي كه براي پرهيز از خطرها دست به پيشگيري از آنها مي‌زنند. علت خوشبيني اين قبيل مردم در همين نكته است كه نسبت به مردمان بدبين، رفتارها و عادت‌هاي سلامت‌مدار بيشتري در پيش مي‌گيرند؛ در واقع تدابير حل مساله شامل تعريف مساله، يافتن راه‌حل‌هاي گوناگون، سبك و سنگين كردن راه‌حل‌ها به لحاظ سود و زيان آنها، انتخاب و به كار بستن راه‌حل انتخابي است. تدابير حل مساله براي اصلاح‌طلبان با توجه به شكست دو سر باختي كه اعتداليون در ۸ سال اخير براي آنها رقم زدند، بسيار كليدي و حائز اهميت است و يحتمل آنها ممكن است سرانجام بين دو كانديداي معتبر خويش «جهانگيري- پزشكيان» در اين دوره نهايت پزشكيان را كه اعتبار قومي و قبيله‌اي (اكراد و ترك‌ها) را هم توامان و يكجا باهم دارد، برگزينند و باز اسحاق جهانگيري شبيه انتخابات ۹۶ نقش كانديداي پوششي را براي اصلاح‌طلبان ايفا و بازي كند. در حوزه تندرستي اين فرآيند ممكن است متوجه خود شخص هم بشود، به اين معنا كه به عوض تغيير محيط، شخص در خودش تغييري ايجاد كند؛ سطح آرزومندي‌اش را تغيير دهد، هدف و محمل خشنودي ديگري در پيش گيرد يا مهارت‌هاي تازه‌اي بياموزد. موفقيت اين تدابير به دامنه تجربيات و خويشتنداري شخص بستگي دارد. فرض كنيد با گذراندن يك درس فارغ‌التحصيل مي‌شويد اما استاد معتقد است با شرايط كنوني نمره قبولي نمي‌آوريد، حال مي‌توانيد با مشورت استاد براي جبران كمبودها و نارسايي‌ها تدبيري بينديشيد و دست به كار شويد؛ اما اين هم ممكن است كه فكر كنيد ديگر فرصتي براي جبران كمبودها نداريد و بهتر است آن درس را نيمسال تابستاني۱۴۰۰ آن‌هم با انجام واكسيناسيون در شرايط اپيدمي كرونا كه قرار است براي دانش‌آموزان و دانشجويان در تابستان انجام شود، بگذرانيد. اين هر دو راه‌حل، تدابيري براي كنار آمدن با خود مساله است. كساني كه در چالش‌ها و موقعيت‌هاي تنش‌زا به تدابير و شيوه‌هاي مقابله مساله‌مدار دست مي‌زنند، هم در جريان موقعيت تنش‌زا و هم پس از سپري شدن آن، افسردگي كمتري دارند.