كره‌شمالي اولين دور از تلاش‌هاي ديپلماتيك فرستاده ويژه جديد امريكا را ناكام گذاشت
پاسخ منفي به پيشنهاد «مذاكره بدون پيش‌شرط»
محمدحسين لطف‌الهي
كره‌شمالي در حالي كه به اذعان رهبر اين كشور در تامين غذا و مايحتاج روزانه شهروندان خود با مشكلاتي جدي روبه‌رو است و بخش بزرگي از اين مشكلات به تحريم‌هاي امريكا بازمي‌گردد، پيشنهاد فرستاده ويژه ايالات متحده براي «مذاكره بدون پيش‌شرط» را رد كرد.
پيونگ‌يانگ روز سه‌شنبه اعلام كرد كه اگر ايالات متحده انتظار دارد مذاكرات پيرامون برنامه تسليحاتي كره‌شمالي خيلي زود آغاز شود، با «نااميدي بزرگي» روبه‌رو خواهد شد. اين اتفاق در حالي رخ داد كه فرستاده ويژه ايالات متحده در امور كره‌شمالي يك روز قبل از طي اولين سفر خود به شبه جزيره كره پس از انتصاب از سوي جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا گفته بود، آماده است تا «بدون پيش‌شرط، هر جا و در هر زماني» با مقامات اين كشور ديدار كند.
سونگ كيم كه براي ديدار با مقامات كرهجنوبي در سئول به‌سر مي‌برد و در فاصله سال‌هاي 2014 تا 2016 نيز در همين مقام به عنوان فرستاده ويژه ايالات متحده در امور كره‌شمالي فعاليت مي‌كرد، چهره‌اي آشنا براي سران كره‌شمالي است. او به عنوان يك ديپلمات با سابقه، تجربه سفير بودن در كرهجنوبي را دارد و در حال حاضر نيز سفير امريكا در اندونزي است. كمتر از يك ماه پيش رييس‌جمهور امريكا كه خواهان احياي ديپلماسي با پيونگ‌يانگ است و تجربه دولت پيشين را شكست خورده مي‌داند، تصميم گرفت سونگ كيم را به عنوان فرستاده ويژه ايالات متحده در امور كره‌شمالي منصوب كند اما به او اجازه داد همچنان سفير امريكا در اندونزي باقي بماند.
انتصاب يك فرستاده ويژه پاره وقت با انتقاداتي در ميان ديپلمات‌هاي باسابقه و برخي كارشناسان امريكايي در حوزه شبه جزيره كره مواجه شد. جك پريچارد، فرستاده ويژه امريكا در امور كره‌شمالي در سال‌هاي ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ در اين باره گفت: «وقتي شما با موضوعي بسيار مهم نظير تهديد كره‌شمالي مواجه هستيد، بايد علاوه بر طراحي سياست‌ها و طرح پيشنهادهاي عملي، وقت بسيار زيادي را صرف مذاكره با كنگره، وزارتخانه‌هاي مختلف، نهادهاي مسوول و همچنان متحدان ايالات متحده كنيد تا بتوانيد موفقيتي به دست آوريد.» ژوزف دوتراني، يكي ديگر از فرستاده‌هاي ويژه پيشين ايالات متحده در امور كره‌شمالي نيز معتقد است: «پيشبرد موفقيت‌آميز اين ماموريت ايجاب مي‌كند شما به‌طور مرتب زمان زيادي را صرف گفت‌وگو و مذاكره با مقامات پيونگ‌يانگ كنيد.»
پاسخ منفي برخلاف انتظار امريكا
به‌رغم اين انتقادات اما فرستاده ويژه ايالات متحده، در مدتي كوتاه ديدارهايي مهم را با سران كشورهاي منطقه و به ويژ كرهجنوبي برگزار كرد و در نتيجه اين نشست‌ها به كره‌شمالي پيشنهادي براي مذاكره در هر زمان، هر جا و بدون پيش‌شرط را مطرح كرد. از واشنگتن نيز پيام‌هايي مثبت در راستاي تمايل كاخ سفيد به حل و فصل مساله كره‌شمالي از طريق گفت‌وگو ارسال شد اما روز سه‌شنبه، كيم يو جونگ، خواهر رهبر كره شمالي در بيانيه‌اي كه در خبرگزاري دولتي اين كشور منتشر شد، تلاش كرد نشان دهد كه پيونگ‌يانگ، دست‌كم در مقطع زماني فعلي، تمايلي به گفت‌وگو با امريكا ندارد. او در اين بيانيه، علاوه بر تمسخر جيك ساليوان، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا به دليل تعبير سخنان رهبر كره‌شمالي به «تمايل آشكار يك كشور منزوي به گفت‌وگو» نوشته است: «به نظر مي‌رسد ايالات متحده مايل است شرايط را به گونه‌اي تفسير كند كه درك شرايط برايش راحت‌تر باشد.» كيم يو جونگ كه نقش سخنگوي رهبر كره‌شمالي را هم ايفا مي‌كند، تاكيد كرد: «اين انتظارات، ايالات متحده را به سوي يك نااميدي بزرگ‌تر هدايت خواهد كرد.»
كيم جونگ اون، رهبر كره‌شمالي روز پنجشنبه هفته گذشته در كنگره عمومي حزب كارگر به اعضاي دولت دستور داد كه براي هر دو سناريوي مذاكره يا تقابل با ايالات متحده آماده باشند. جيك ساليوان در گفت‌وگو با اي‌بي‌سي‌نيوز اين صحبت‌ها را يك «سيگنال جالب» توصيف كرد و گفت: «كره‌شمالي نياز دارد پاسخ‌هايي روشن‌تر به درخواست‌هاي قبلي ايالات متحده بدهد.» مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا تاكيد كرد: «پيامي كه آنها بايد بفرستند، اين است كه بله بياييد كار را شروع كنيم؛ بياييد دور يك ميز بنشينيم و مذاكره كنيم.»
سونگ كيم، نماينده ويژه بايدن در امور كره‌شمالي، هم‌اكنون براي يك ديدار پنج روزه در سئول است تا با مقامات كرهجنوبي و ژاپن درباره ديپلماسي متوقف شده ايالات متحده امريكا بر سر برنامه هسته‌اي و تحريم‌ها عليه كره‌شمالي صحبت كند. اين گفت‌وگوهاي سه جانبه پس از نشست سياسي هفته گذشته كره‌شمالي برگزار شد جايي كه كيم جونگ اون، رهبر كره‌شمالي خواستار تلاش بيشتر براي بهبود اقتصاد كشورش شد كه سال گذشته با بسته شدن مرزها به دليل كرونا با كمبود شديد مواد غذايي روبه‌رو شده است. سونگ كيم، نماينده ايالات متحده امريكا روز دوشنبه پس از ديدار با نو كيو-دوك ديپلمات ارشد كرهجنوبي گفت كه متحدان اظهارات رهبر كره‌شمالي را درنظر گرفته‌اند و اميدوارند كه پيونگ‌يانگ در اين زمينه پاسخ مثبت دهد: «ما همچنان اميدواريم كه جمهوري دموكراتيك خلق كره درباره ارتباط با ما و پيشنهاد ما براي ديدار در هر مكان و هر زمان بدون پيش‌شرط پاسخ مثبت دهد.»
در همين حال، نماينده ويژه ايالات متحده تاكيد كرد كه امريكا به اجراي قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل كه كره‌شمالي را به دليل برنامه تسليحات هسته‌اي تحريم كرده و ساير كشورها را به اين كار ترغيب مي‌كند، ادامه خواهد داد. سونگ كيم به خبرنگاران گفت: «كرهجنوبي و ايالات متحده همكاري نزديكي را براي حفظ ثبات در شبه جزيره كره و يافتن راهي براي ازسرگيري گفت‌وگوها با كره‌شمالي در اسرع وقت انجام مي‌دهد.» با اين حال كيم جونگ اون در آخرين سخنراني‌هاي سياسي خود گفته است كه سرنوشت ديپلماسي و روابط دوجانبه با امريكا به اين بستگي دارد كه واشنگتن از «سياست‌هاي خصمانه» خود دست بردارد. مقامات امريكايي مي‌گويند كه بايدن بين ارتباط مستقيم ترامپ با كيم و سياست «صبر استراتژيك» باراك اوباما، راه ميانه را انتخاب مي‌كند. اما برخي كارشناسان مي‌گويند كره‌شمالي احتمالا بايد قبل از اينكه دولت بايدن از تحريم‌ها بكاهد، گام‌هاي مشخصي را در راستاي خلع سلاح هسته‌اي بردارد. چين تنها متحد اصلي كره‌شمالي است كه به عنوان يك بازيگر اصلي در تلاش براي حل تنش بر سر برنامه هسته‌اي پيونگ‌يانگ ديده مي‌شود.
بازگشت از تصميم ترامپ
يكي از نتايج ديدار سونگ كيم، فرستاده ويژه ايالات متحده در امور كره‌شمالي با همتاي كره‌اي تصميم به حذف يك كارگروه هماهنگ‌كننده سياست كره‌شمالي بود كه در دوره رياست‌جمهوري ترامپ براي هدايت و تصميم‌گيري درباره گفت‌وگوها با كره‌شمالي تشكيل شده بود. اين كارگروه در سال ۲۰۱۸ به منظور هماهنگي رويكردهاي اين دو متحد در مسائلي نظير مذاكرات خلع سلاح هسته‌اي، كمك بشردوستانه، اجراي تحريم‌ها و روابط دو كره و در بحبوحه طغيان تعامل ديپلماتيك با كره‌شمالي در آن زمان، راه‌اندازي شده بود. هري هريس، سفير امريكا در كرهجنوبي سال گذشته درباره پيشنهادهاي سئول نظير بازگشايي گردشگري انفرادي به كره‌شمالي گفت، براي اينكه بعدا سوءتفاهمي پيش نيايد، مي‌گويد كه اين با تحريم همراه خواهد شد و بهتر است كه اين كار از طريق اين كارگروه دنبال شود. گرچه هري هريس گفت ايالات متحده در جايگاهي نيست كه بخواهد تصميمات كرهجنوبي را تاييد كند، اما اين اظهارات جنجالي در سئول به پا كرد و بعدا دستيار سابق مون جائه-اين، رييس‌جمهوري كرهجنوبي در پارلمان كشورش گفت كه اين كارگروه عمدتا به چشم يك مانع در روابط بين دو كره ديده مي‌شود.
رامون پاچكو پاردو، يك كارشناس كره‌اي در دانشكده كينگ لندن مي‌گويد كه نگاه دولت مون به خاتمه فعاليت اين كارگروه مثل يك ژست خيرخواهانه از جانب جو بايدن، رييس‌جمهوري جديد امريكاست. به گفته او، از ديدگاه كرهجنوبي اين كارگروه مكانيسمي بود كه براي سد كردن مسير گفت‌وگوهاي دو كره در دوره رياست‌جمهوري ترامپ طراحي شد. رامون پاچكو پاردو معتقد است اين اقدام دولت بايدن اقدامي هوشمندانه بود و باعث بهبود روند گفت‌وگوها ميان واشنگتن و سئول مي‌شود.