جو بايدن در ديدار با رييس رژيم اسراييل ادعاهاي ضدايراني را تكرار كرد
تكرار تعهد واشنگتن به تل‌آويو
سارا معصومي
روز گذشته امارات متحده عربي براي نخستين‌بار ميزبان وزير خارجه رژيم اسراييل بود و همزمان رييس اين رژيم مهمان جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده در كاخ سفيد. در حالي كه رايزني‌هاي غيرمستقيم براي احياي توافق هسته‌اي ميان ايران و ايالات متحده امريكا در حالت تعليق به سر مي‌برد، واشنگتن تلاش مي‌كند رابطه دوجانبه سنتي با تل‌آويو در سايه جابه‌جايي سياسي در اين كشور و اخراج سياسي بنيامين نتانياهو از قدرت را سر و سامان داده و همزمان با چراغ سبز نشان دادن به ادامه روند عادي‌سازي رابطه ميان كشورهاي عربي و اسراييل، به تقويت محور ضدايراني كمك كند.
48 ساعت پس از ديدار وزراي خارجه ايالات متحده و رژيم اسراييل، جو بايدن در كاخ سفيد ميزبان «روون ريولين»، رييس اين رژيم بود. سخنان ضدايراني جو بايدن در اين ديدار با انعكاس بسيار روبه‌رو شد. جو بايدن كه در چند روز اخير به دليل فراموش كردن كلمات در چند سخنراني مورد انتقاد قرار گرفته در ديدار با رييس رژيم اسراييل كاغذ سفيد رنگي در دست داشت و بخش اعظمي از سخنانش درباره ايران را روخواني كرد. در حالي كه هيات مذاكره‌كننده امريكا در پرونده احياي برجام به رياست رابرت مالي اخيرا براي بازگشت به وين و ادامه مذاكرات تا اجراي كامل برجام اعلام آمادگي كرده است، بايدن در اين ديدار ادعا كرد كه ايران هرگز در دوران مسووليت من به سلاح هسته‌اي دست پيدا نخواهد كرد. اين ادعا در حالي مطرح مي‌شود كه بسياري از كارشناسان خلع سلاح، اجراي برجام را بهترين راه براي حصول اطمينان از غيبت ابعاد نظامي در برنامه هسته‌اي ايران مي‌دانند و دونالد ترامپ را مسبب وضعيت به وجود آمده پيرامون اين توافق معرفي مي‌كنند. جو بايدن در حالي در حضور رييس رژيم اسراييل اين ادعا را مطرح كرد كه دونالد ترامپ، سلف او نيز در مدت زمان 4 سال اقامت در كاخ سفيد صدها بار براي توجيه سياست‌هاي ضدايراني دولتش به شمول خروج از برجام و تحميل سياست فشار حداكثري بر تهران از مقابله با ابعاد نظامي برنامه هسته‌اي ايران سخن گفته بود. ادعايي كه ادله‌اي در هيچ‌كدام از گزارش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي پيرامون برنامه هسته‌اي ايران ندارد . تهران تا اسفندماه 1399 در قالب تعهدات برجامي، در بحث نظارت‌هاي آژانس بر تاسيسات و فعاليت‌هاي هسته‌اي خود، پروتكل الحاقي را داوطلبانه اجرا مي‌كرد و در چهارماه گذشته نيز كه اجراي اين پروتكل را متوقف كرده همكاري‌هاي پادماني با آژانس به عنوان يك نهاد فني هسته‌اي را قطع نكرده است. پيش از ديدار بايدن و همتاي اسراييلي، وزير خارجه اين رژيم در ديدار با آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا ادعا كرده بود كه تل‌آويو در مسير احياي برجام معذوريت‌ها و ملاحظه‌هايي دارد. اعضاي دولت بايدن در شش ماه گذشته از آغاز به كار اختلاف با تل‌آويو درباره نحوه برخورد با برنامه هسته‌اي ايران و احياي برجام را رد نكرده و تاكيد داشتند كه هرچند ملاحظه‌هاي امنيتي تل‌آويو را در نظر دارند اما فعلا احياي برجام را بهترين راه مي‌دانند.
پس از روي كار آمدن دولت بايدن در امريكا، تل‌آويو و واشنگتن كارگروهي به رياست مقام‌هاي شوراي امنيت داخلي دو طرف براي هماهنگي سياست‌ها در قبال ايران تشكيل داده و جلساتي را در چارچوب آن برگزار كرده‌اند. اين جلسات به رياست مشاوران امنيت داخلي دو طرف يعني «جيك ساليوان» از طرف امريكا و «مئير بن‌شابات» از طرف رژيم اسراييل برگزار شده و دو طرف گفته‌اند به توافقاتي دست پيدا كرده‌اند.
بايدن در بخش‌هاي ديگري از سخنانش درباره حمله بامداد دوشنبه به مواضع گروه‌هاي مقاومت در مرز عراق و سوريه نيز ادعاهايي را مطرح كرده و گفت: «من دستور حملات هوايي (اخير) براي هدف قرار دادن پايگاه‌هاي مورد استفاده شبه‌نظاميان تحت حمايت ايران كه مسوول حملات اخير به پرسنل امريكايي در عراق بودند را صادر كردم.»
اشاره بايدن به حمله ارتش امريكا به پايگاه‌هاي نيروهاي حشد الشعبي در شهرستان «القائم» واقع در غرب استان «الانبار» عراق است. به گزارش فارس، حشد الشعبي عراق بامداد دوشنبه در بيانيهاي اعلام كرد هواپيماهاي امريكايي سه نقطه از نقاط استقرار نيروهاي حشد الشعبي (تيپ‌هاي ۱۴ و ۴۶)، واقع در ۱۳ كيلومتري داخل مرزهاي عراق در شهرستان القائم واقع در غرب استان الانبار را هدف قرار دادند. به گزارش منابع عراقي اين حمله چهار شهيد به دنبال داشت و با محكوميت طرف‌هاي مختلف عراقي از جمله مصطفي الكاظمي، نخست‌وزير اين كشور روبه‌رو شد.
پس از ديدار «جو بايدن» و «روون ريولين»، كاخ سفيد با صدور بيانيهاي بر حمايت قاطعانه واشنگتن از تل‌آويو تاكيد كرد. براساس ترجمه خبرگزاري فارس از اين بيانيه در بخش‌هايي از آن آمده است: «رييس‌جمهور بايدن، حمايت بي‌دريغ خود از امنيت اسراييل و تعهدش به تعميق همكاري بين دو كشور در تمامي زمينه‌ها اعلام كرد. رهبران در خصوص چالش‌هاي بسيار زيادي كه منطقه با آن روبه‌رو است از جمله تهديدي كه ايران به همراه دارد، بحث كردند. رييس‌جمهور (بايدن) تاكيد كرد كه در دولت وي، ايران هرگز به سلاح هسته‌اي دست پيدا نخواهد كرد و به رييس‌جمهور ريولين اطمينان داد كه ايالات متحده براي مقابله با فعاليت شرورانه ايران در منطقه، مصمم است. رهبران همچنين درباره فرصت‌هاي پيشبرد صلح و ثبات در خاورميانه (غرب آسيا) و فراتر از آن رايزني كردند و رييس‌جمهور (بايدن) حمايت مقتدرانه خود از عادي‌سازي روابط بين اسراييل و كشورهاي ديگر در جهان عرب و اسلام ابراز داشت. رهبران همچنين درباره تحولات اخير در غزه و كرانه باختري بحث و گفت‌وگو كردند و رييس‌جمهور بر اهميت گام برداشتن اسراييل براي تضمين آرامش، ثبات و حمايت از فرصت‌هاي اقتصادي بيشتر براي مردم فلسطين تاكيد كرد».
بر اساس اين گزارش، بايدن در ديدار با ريولين بر لزوم پيشبرد راه‌حل دو دولتي براي حل مساله ميان فلسطينيان و صهيونيست‌ها تاكيد كرده و گفت: رييس‌جمهور بايدن بر ديدگاه خود مبني بر آن تاكيد كرد كه راه‌حل دو دولتي با مذاكره، همچنان بهترين راه براي رسيدن به صلح پايدار است. رهبران همچنين در خصوص اهميت افزايش تلاش‌ها براي تقويت صداي ميانه‌روها و تقويت انگيزه همزيستي و در عين حال تضعيف افراط‌گراياني كه حامي نفرت و خشونت هستند، بحث و گفت‌وگو كردند. رييس‌جمهور امريكا به گرمي از نفتالي بنت نخست‌وزير اسراييل دعوت كرد كه به زودي با وي در كاخ سفيد ديدار كند و مجددا تاكيد كرد كه دولت وي به دنبال همكاري نزديك با دولت جديد اسراييل در زمينه موضوعات بسيار مهم در دستوركار دوجانبه است. به گزارش ان‌بي‌سي، ريولين81 ساله كه به زودي پس از هفت سال با رياست دولت در تل‌آويو خداحافظي خواهد كرد و «اسحاق هرتزوگ» جايگزين وي مي‌شود، در ديدار با بايدن، اسراييل و امريكا را بهترين دوستان يكديگر خواند اما با اشاره به وجود برخي اختلاف‌ها گفت كه بهتر است دو طرف در تماس‌هاي مداوم با هم، درباره مسائل مورد اختلاف گفت‌وگو كنند. اين رسانه امريكايي در ادامه با اشاره به وجود اختلاف ميان تل‌آويو و واشنگتن درباره پرونده برجام مي‌نويسد: البته ايران تنها مورد اختلاف نيست و ماه گذشته حملات اسراييل به نوار غزه منجر به كشته شدن بيش از 250 فلسطيني شد كه بسياري از آنها زن و كودك بودند. در جريان اين درگيري‌ها 12 اسراييلي نيز كشته شدند. اين حملات با اعتراض برخي اعضاي دموكرات كنگره ايالات متحده روبه‌رو شد و اين در حالي است كه امريكا سالانه قريب به 4 ميليارد دلار كمك نظامي به اسراييل مي‌كند.
اخبار پشت پرده از يك ديدار در كاخ سفيد
روزنامه عبري‌زبان «يديعوت آحارونوت» پس از ديدار ريولين و بايدن از جزييات اين ديدار خبر داده و نوشت: «رووين ريولين» در اين ديدار به ميزبان امريكايي گفته كه راهكار دو دولتي واقع‌بينانه نيست و در شرايط كنوني اين راهكار ديگر از بين رفته است. او همچنين به رييس‌جمهور امريكا گفته كه راهكار دو دولتي ديگر وجود ندارد و ذيل شرايط موجود، غير واقعي است و اينكه هيچ دولت ديگري جز رژيم جعلي اسراييل در منطقه بحر تا نهر امكان تشكيل شدن ندارد.
ريولين از بايدن خواسته كه براي بهبود مفاد و بندهاي توافق هسته‌اي ايران تلاش كند، به نحوي كه منافع اسراييل را تامين كند و محدوديت‌ها بر برنامه هسته‌اي ايران را افزايش دهد.
به گفته منابع اين روزنامه، بايدن نيز از ريولين خواسته كه او و ديگر مقام‌هاي صهيونيست از پاسخ دادن به سوالاتي كه مي‌تواند عواقب سياسي داشته باشد و به نوعي موضع‌گيري رسمي تعبير شوند، مخصوصا درباره موضوعاتي مانند جولان اشغالي سوريه و شهرك‌سازي‌ها در كرانه باختري، اجتناب كنند. منابع نزديك به ريولين به اين روزنامه گفتند كه او از بايدن خواسته تا دولت امريكا حمايت‌هاي نظامي گسترده‌اي به اسراييل ارايه كند و تسليحات پيشرفته به همراه مهمات مورد نياز را به آنها بدهد. ريولين همچنين از تند شدن مواضع برخي اعضاي حزب دموكراتيك در كنگره عليه تل‌آويو ابراز نگراني كرده و خواستار ميانجيگري بايدن در اين زمينه شد.
چرا حمله و مذاكره همزمان؟
دستور جو بايدن براي حمله به مواضع نيروهاي مورد حمايت ايران در عراق و سوريه در ميانه تلاش واشنگتن براي احياي برجام اين سوال را به وجود آورده كه آيا دو طرف به جاي حركت كردن در مسير آشتي به سمت آتش پراكني بيشتر حركت نخواهند كرد؟
ديويد سنگر، خبرنگار نيويورك‌تايمز در تحليلي در اين باره مي‌نويسد: تصميم بايدن براي اين حمله نشان‌دهنده رويكرد او براي رفتار متوازن با تهران است . رييس‌جمهور ايالات متحده با اين حمله نشان داد كه در دفاع از منافع امريكايي‌ها مصمم است اما همزمان مسير ناهموار ديپلماتيك با تهران براي احياي برجام را حفظ مي‌كند. مقام‌هاي دولت بايدن در اظهارنظرهاي عمومي ادعا مي‌كنند كه مقابله با فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران و مذاكرات هسته‌اي دو امر جداگانه هستند اما واقعيت اين است كه اين دو موضوع كاملا در هم تنيده هستند.
نويسنده در ادامه اين مطلب با طرح اين ادعا كه ايران به دنبال سلاح هسته‌اي است، مي‌نويسد: هدف تهران اين است خود را قدرتي غيرقابل ناديده گرفته شدن نشان بدهد. البته امروز تهران به انواع تسليحات ديگري اعم از موشك‌هاي با برد بالا و پهپادها مجهز شده كه توان نظامي اين كشور را فراتر از توانمندي‌هايش در سال 2015 و هنگام تولد برجام برده است. يكي از اهداف جو بايدن از تعقيب مذاكرات هسته‌اي با ايران اين است كه در مرحله بعد بتواند از اين توافق براي گفت‌وگو با ايران درباره ساير مسائل نظير فعاليت‌هاي منطقه‌اي و توانمندي نظامي استفاده كند. با وجود اين هنوز هم احتمال تشديد تنش ميان تهران و واشنگتن وجود دارد. حتي اگر بايدن بتواند توافق هسته‌اي را به ايستگاه اجرا بازگرداند هنوز هم با چالش‌هايي با تهران در سايه دولت جديد اين كشور به رياست ابراهيم رييسي روبه‌رو خواهد بود.
نيويورك‌تايمز در ادامه مي‌نويسد: حملات هوايي به نيروهاي مورد حمايت ايران گوياي چالش‌هايي است كه بايدن در داخل امريكا براي اتخاذ يك سياست واحد با آن روبه‌رو است. همزمان كه در ايران دولتي روي كار مي‌آيد كه رييس آن در ليست تحريمي ايالات متحده قرار دارد و اتهام‌هايي درباره نقش حقوق بشر هم متوجه او است، كار بايدن در داخل با توجه به رويكرد كنگره، نقش لابي اسراييل و همچنين لابي سعودي آسان نيست. در كنگره مخالفت‌هايي از سوي برخي دموكرات‌ها با صدور فرمان حمله نظامي از سوي رييس‌جمهور به چشم مي‌خورد. به عنوان نمونه سناتور كريستوفر مورفي نسبت به شروع يك جنگ در سطح پايين با ايران در صورت تداوم حمله به نيروهاي مورد حمايت ايران در منطقه هشدار داد. با اين همه دولت جو بايدن در پاسخ به اين ادعاها مي‌گويد كه حملات هدفمند به مواضع نيروهاي مورد حمايت ايران و همچنين تلاش براي احياي توافق هسته‌اي هر دو ابتكارهايي براي پرهيز از تشديد تنش با تهران است. آنتوني بلينكن وزير خارجه امريكا در تور اروپايي همزمان با حمله امريكا به مواضعي در عراق و سوريه ادعا كرد كه اين حملات درست و حساب شده و مديريت بحران است. از سوي ديگر بايد اين نكته را نيز مدنظر داشت كه حملاتي از اين دست در حقيقت پيام بايدن به جمهوري‌خواهان نيز است. جمهوري‌خواهاني كه مخالف احياي برجام و بازگشت امريكا به اين توافق هستند.
در ميان تلاش‌ها براي احياي برجام در داخل تيم بايدن نيز اين ندا بسيار به گوش مي‌رسد كه يكي از ايرادهاي برجام اين است كه بايد با توافقي بلندمدت‌تر و جامع‌تر كه فعاليت‌هاي منطقه‌اي و موشكي ايران را دربرگيرد، جايگزين شود. البته اخيرا درخواست براي توسعه دامنه برجام موضوعات بيشتري را هم شامل شده و به عنوان نمونه برخي مخالفان توافق هسته‌اي مي‌گويند كه هرگونه تغيير در اين توافق بايد محدودسازي تسليحاتي كه ايران در شش سال گذشته به فناوري آن دست پيدا كرده را هم شامل شود.