اماراتي‌ها در سكوت خبري
و با ارسال مقامي غيرهم‌سطح
از وزير خارجه اسراييل استقبال كردند
گام‌هاي لرزان عادي‌سازي
سفارت اسراييل در امارات افتتاح شد
محمدحسين لطف‌الهي
يايير لاپيد، وزير امور خارجه اسراييل روز سه‌شنبه در سفري دو روزه عازم امارات شد تا اولين وزير اسراييلي باشد كه از زمان آغاز روابط ديپلماتيك ميان ابوظبي و تل‌آويو پا به اين كشور عربي مي‌گذارد. او در بدو ورود به امارات در توييتر نوشت كه ديگر كشورهاي منطقه بايد پذيراي «حضور دايمي اسراييل» در اينجا باشند. اين سفر كه به منظور تقويت روابط دوجانبه اسراييل و امارات و همچنين افتتاح سفارت اسراييل در اين كشور صورت مي‌گرفت، بر خلاف انتظارها در شرايطي صورت گرفت كه از يك سو حضور خبرنگاران در فرودگاه و مراسم استقبال از يايير لاپيد به شدت محدود بود و از سوي ديگر هيچ مقام ارشدي از امارات در فرودگاه حضور نيافت. بلومبرگ در گزارشي پيرامون اين سفر مي‌نويسد: «سفر دو روزه يايير لاپيد براي تعميق روابط نوپاي امارات و اسراييل انجام مي‌شد اما ضمن اينكه خبرگزاري رسمي دولت امارات گزارش ورود وزير خارجه اسراييل را تا ساعت‌ها پس از ورود او علني نكرد، بلكه دسترسي‌هاي رسانه‌هاي بين‌المللي نيز بسيار محدود شده بود.» به نوشته بلومبرگ، شيخ عبدالله بن زايد، وزير خارجه امارات و همتاي لاپيد نيز در فرودگاه حضور نيافت و موضوع استقبال از وزير خارجه اسراييل به يكي از وزراي نه چندان مطرح كابينه امارات واگذار شد. تحليلگران معتقدند پنهان‌كاري در پوشش خبر سفر وزير خارجه اسراييل و استقبال سطح پايين از يايير لاپيد با تبليغات اوليه‌اي كه از سوي تل‌آويو و ابوظبي مطرح مي‌شد، تفاوت محسوسي دارد و نشان مي‌دهد كه دو طرف يا هنوز نتوانسته‌اند بسياري از اختلافات دوجانبه موجود را حل و فصل كنند و توافق آبراهام در اهداف كلي خود شكست خورده يا اينكه پس از گذشت نزديك به يك‌سال از اين توافق، امكان پيش‌بيني واكنش افكار عمومي امارات به سفر مقامات اسراييلي ممكن نيست و مسوولان اماراتي احتمال مي‌دهند تبليغات گسترده روي سفرهاي اينچنيني مي‌تواند تبعات بدي داشته باشد. اين سفر در شرايطي انجام مي‌شود كه به دليل درگيري‌هاي اخير ميان اسراييل و فلسطين كه در نتيجه آن تعداد زيادي از شهروندان فلسطيني از جمله زنان و كودكان كشته شدند، افكار عمومي كشورهاي عربي منطقه نگاه منفي‌تري به سياست‌هاي تل‌آويو پيدا كرده و امارات نيز به دليل بي‌عملي و عدم نقش‌آفريني موثر در راستاي جلوگيري از كشتار غيرنظاميان فلسطيني مورد انتقاد قرار دارد. به‌رغم اين وضعيت ناپايدار و عدم اطمينان دولت امارات از واكنش‌ها، عبدالخالق عبدالله از كارشناسان نزديك به دولت امارات به سرويس جهاني بي‌بي‌سي گفته است كه «اين سفر نشان مي‌دهد دو طرف توانسته‌اند توفان را پشت سر بگذارند كه اين نشان‌دهنده برگشت‌ناپذيري اين روند است.» او مدعي شده در حال حاضر امارات متحده عربي دو هدف عمده را در رابطه با اسراييل دنبال مي‌كند كه يكي از آنها تداوم مسير عادي‌سازي و ديگري حمايت از حق فلسطيني‌ها براي داشتن كشور مستقل است. اين در حالي است كه امارات تاكنون نتوانسته اقدامي موثر در راستاي كاهش رنج و درد فلسطيني‌ها انجام دهد. نخست‌وزير سابق اسراييل پيش‌تر بارها تلاش كرده بود كه براي تقويت همكاري‌ها به كشورهاي عرب حوزه خليج‌فارس سفر كند اما اين تلاش با كنار رفتن از دستگاه اجرايي عقيم ماند. به گزارش يورونيوز، برنامه سفر نتانياهو به كشورهاي خليج فارس ابتدا به دليل ملاحظات بهداشتي ناشي از همه‌گيري بيماري كوويد۱۹ در اواخر سال گذشته به تعويق افتاد اما سپس اين مسوولان كشورهاي عربي بودند كه به دليل تحولات تازه ديگر تمايلي به پذيرش نخست‌وزير سابق اسراييل نداشتند. در آن زمان، ابوظبي كه با اصرار دفتر نخست‌وزيري سابق اسراييل مواجه شده بود به شكلي ديپلماتيك به طرف اسراييلي فهماند كه مايل نيست هر نوع دخالتي در نتيجه انتخابات قانونگذاري اسراييل داشته باشد. حال آنكه بنيامين نتانياهو قصد داشت از ثمره سفر احتمالي‌اش به امارات استفاده و با بهره‌برداري از توافق‌هاي عادي‌سازي روابط، يك روز پيش از انتخابات خود را به عنوان «صلح‌آفرين» به راي‌دهندگان معرفي كند.
افتتاح سفارتخانه و كنسولگري
پيش از انجام اين سفر، يكي از اهداف اصلي وزير خارجه اسراييل از عزيمت به امارات، افتتاح سفارتخانه اسراييل در اين كشور عربي برشمرده شده بود. به گزارش رويترز، لاپيد شامگاه سه‌شنبه، هشتم تير، پس از ديدار با شيخ عبدالله بن زايد، وزير خارجه امارات در آيين گشايش رسمي سفارت اسراييل در ابوظبي حضور يافت و همه كشورهاي منطقه را فراخواند كه «واقعيت حضور اسراييل در منطقه» را پذيرفته و با تل‌آويو وارد گفت‌وگو شوند. او با قدرداني از دونالد ترامپ و بنيامين نتانياهو كه «معمار» و باني «پيمان‌هاي صلح ابراهيم» ميان اسراييل و كشورهاي عربي بودند، ادعا كرد كه «توافق‌هاي بيشتري از اين دست در راه است.» لاپيد روز چهارشنبه نيز در مراسم افتتاح كنسولگري اسراييل در دوبي افزود: «به نظرم امارات مي‌تواند نقشي سازنده در بهبود شرايط در كرانه باختري و غزه ايفا كند البته اگر فلسطيني‌ها به اين امر تمايل داشته باشند.» او مدعي شد: «موضع اصلي ساده‌اي تل‌آويو دارد مبني بر اينكه اگر فلسطيني‌ها تمايل به دستيابي به كمك‌ها داشتند نبايد ۴۰۰۰ موشك را بر اسراييلي‌ها مي‌ريختند.» ايالات متحده از اولين كشورهايي بود كه افتتاح سفارت اسراييل در امارات را تبريك گفت. توني بلينكن، وزير خارجه ايالات متحده سه‌شنبه شب در بيانيه‌اي اعلام كرد: «ايالات متحده به‌طور كامل از گشايش تاريخي سفارتخانه اسراييل در امارات استقبال مي‌كند و سفر وزير خارجه و نخست وزير جايگزين، يايير لاپيد به اين كشور را گرامي مي‌دارد.» در اين بيانيه تاكيد شده: «افتتاح اولين سفارتخانه اسراييل در منطقه خليج [فارس] اتفاقي خوب براي اسراييل، امارات و كل منطقه است.» بر اساس گزارش الجزيره انگليسي، ايتان نائه سفير اسراييل در امارات خواهد بود. همزمان با اين اتفاقات، محمد آل خاجه، سفير امارات در اسراييل سفر لاپيد به امارات را ستود و تاكيد كرد كه روابط ميان تل‌آويو و ابوظبي به دليل سازش در حال پيشرفت است. او در توييتي نوشت: «ديدار ميان عبدالله بن زايد آل نهيان، وزير خارجه امارات و لاپيد مثمرثمر و موفقيت‌آميز بود.» آل خاجه ادامه داد: «روابط ميان دو طرف در حال قوي‌تر و مستحكم‌تر شدن است و به سمت چشم‌اندازهاي مطلوب صلح و ثبات پيش مي‌رود و آينده‌اي امن را در منطقه ترسيم مي‌كند.»
مخالفت محافظه‌كارانه با برجام
پس از سخنراني يايير لاپيد در مراسم افتتاحيه سفارت اسراييل در امارات، او پاسخگوي سوالات خبرنگاران شد. مطابق انتظارها، يكي از سوالات اصلي از وزير خارجه اسراييل به موضوع پرونده هسته‌اي ايران بازمي‌گشت و در حالي كه يايير لاپيد نمي‌خواست مشخصا در خاك امارات موضع‌گيري خطرناكي عليه ايران داشته باشد به بيان جملاتي كوتاه پيرامون مخالفت با احياي توافق هسته‌اي 2015 بسنده كرد. لاپيد با تاكيد بر اينكه با مقام‌هاي دولت جو بايدن رييس‌جمهور امريكا در خصوص توافق هسته‌اي ايران گفت‌وگو كرده‌اند، گفت: «آنچه ما بايد انجام دهيم، اين است كه اطمينان حاصل كنيم چيزي كه در مورد ايران خواهيم داشت، توافق خوبي است.» لاپيد در امارات متحده عربي در جمع خبرنگاران حاضر نشد به اين سوال پاسخ دهد كه آيا در حال همكاري با كشورهاي حاشيه خليج‌فارس در خصوص مساله ايران است و تنها به بيان اين جمله اكتفا كرد كه در حالي كه در امارات عربي متحده به سر مي‌برد، قصد ندارد ميزبانان خود را «دستپاچه» كند اما تل‌آويو درباره برنامه هسته‌اي ايران «نگران» است. اكسيوس هفته گذشته گزارش داد كه تل‌آويو قصد دارد در يكسري جلسات سطح بالا با مقام‌هاي امريكايي، بر رويكرد دولت امريكا در قبال برنامه هسته‌اي ايران اعمال نفوذ كند.
توسعه روابط تجاري امارات و اسراييل
روزنامه گاردين انگليس گزارش داده كه يكي از اقدامات مهم لاپيد در سفر به امارات متحده عربي، انعقاد توافق‌هاي تجاري ميان تل‌آويو و ابوظبي بوده كه ارزش حدودي آنها 354 ميليون دلار تخمين زده مي‌شود؛ موضوعي كه از ابتدا در زمان انعقاد توافق آبراهام براي آن برنامه‌ريزي شده بود و دو كشور تعهد داده بودند كه گام‌هايي در راستاي توسعه روابط تجاري با يكديگر بردارند. يكي از وجوه توسعه روابط اقتصادي ميان اسراييل و امارات مساله گردشگري است كه بر اساس اعلام رسمي وزارت خارجه اسراييل، از سال 2020 تاكنون بيش از 200 هزار توريست اسراييلي به امارات متحده عربي سفر كرده‌اند.
عبدالله بن زايد: براي ما فرقي نمي‌كند
رييس دولت اسراييل چه كسي باشد
از جمله موارد جالب توجه در سفر وزير خارجه اسراييل به امارات اين است كه شيخ عبدالله بن زايد وزير خارجه امارات براي اولين‌بار با يك خبرنگار اسراييلي مصاحبه كرد و به بيان ديدگاه‌هاي دولت متبوع خود پيرامون اسراييل و ساير موضوعات منطقه‌اي پرداخت. بن زايد كه در گفت‌وگوهاي مخفيانه ميان مقامات اماراتي و اسراييلي طي دو دهه گذشته نقش مهمي ايفا مي‌كرد در گفت‌وگو با باراك راويد، خبرنگار اكسيوس تاكيد كرد: «روابط امارات و اسراييل بدون توجه به اينكه چه كسي دولت اسراييل را اداره مي‌كند، ادامه خواهد يافت.» بن زايد افزود: «بزرگ‌ترين چالش در مسير پيشبرد عادي‌سازي روابط با اسراييل اين است كه چگونه فلسطيني‌ها را وارد بازي كنيم.» به گفته او، «اسراييل بايد در مسير بهبود وضعيت انساني در غزه گام بردارد و از تشديد تنش‌ها از طريق انجام اقدامات غيرمسوولانه در اورشليم جلوگيري كند.»