نتايج نظرسنجي ايسپا از محبوبيت چند ده برابري شبكه‌هاي اجتماعي و پيام‌رسان‌هاي خارجي نسبت به نمونه‌هاي داخلي حكايت دارد
كاميابي فيلترنشده‌ها، ناكامي فيلترشده‌ها نبود
مركز افكارسنجي دانشجويان ايران (ايسپا) روز گذشته و در آستانه روز سرنوشت طرح جنجالي پارلمان، با انتشار بخش ديگري از نتايج نظرسنجي خود كه روزهاي ۱۶ تا ۲۰ تيرماه ۱۴۰۰ در مقياس ملي و با شيوه گردآوري تلفني اطلاعات اجرا كرده، از ميزان محبوبيت شبكه‌هاي اجتماعي نزد ايرانيان گزارش داد؛ گزارشي كه بر پايه مطالعه و نظرسنجي از يك جامعه آماري با تعداد نمونه 1585 نفر از شهروندان ۱۸ سال به بالاي ساكن در مناطق شهري و روستايي كل‌كشور انجام شده و مي‌گويد: «واتس‌اپ محبوب‌ترين (پراستفاده‌ترين) پيام‌رسان ميان شهروندان ايراني است.» آنچه شايد در نگاهي كلي و با مطالعه مجموعه آنچه ايسپا در اين رابطه منتشر كرده، دستگيرمان مي‌شود به روشني نشان از آن دارد كه خواه‌ناخواه آن دسته از شبكه‌هاي اجتماعي كه هنوز در چنگ فيلترينگ گرفتار نشده، نسبت به نمونه‌هاي فيلترشده، به نسبت در جذب مخاطب موفق‌تر بوده‌اند. جالب آنكه پيش از اين، نظرسنجي‌ها و داده‌كاوي‌هاي متعددي نيز ازجمله در همين روزنامه اعتماد منتشر شده كه نشان مي‌دهند سياست فيلترينگ، در مجموع سياست و راهكاري ناكام بوده است. اين دو گزاره البته در ظاهر با يكديگر در تضاد و تناقضند اما واقع امر از اين قرار نيست. درواقع مساله در اين نكته نهفته است كه اگرچه سياست فيلترينگ، ناخواسته به رونق گرفتن شبكه‌هاي مصون از اين سياست ياري رسانده اما تاثير چنداني بر آن شبكه‌هاي اجتماعي كه هدف اين سياست قرار گرفتند، نداشته است. چراكه اگرچه اين سياست به‌طور مقطعي به عنوان مثال منجر به كاهش كاربران شبكه اجتماعي تلگرام شده اما در گذر زمان اثرگذاري خود را از دست داده و عاملان اين محدوديت‌ها در ادامه شاهد استقبال دوباره كاربران از تلگرام بودند. درمجموع اما همان‌طوركه اين نظرسنجي ايسپا نيز نشان مي‌دهد واتس‌اپ كه شايد مهم‌ترين رقيب تلگرام در ايران باشد، از فيلترينگ رقيب بهره برده و نه‌تنها عقب‌ماندگي خود نسبت به تلگرام را جبران كرده، بلكه حالا بنابر آمار اعلامي ايسپا، كاربران بيشتري را به خود جلب كرده است. بنابر اين گزارش ۷۱.۴ درصد از افراد بالاي ۱۸ سال، از پيام‌رسان واتس‌اپ استفاده مي‌كنند. اينستاگرام با ۵۳.۱ درصد در رتبه دوم و تلگرام با ۴۰.۴ درصد در رتبه سوم قرار دارد و درحالي كه تنها ۸.۶ درصد از افراد بالاي ۱۸ سال از روبيكا و ۵.۱ درصد از سروش استفاده مي‌كنند، آمار اعلامي ايسپا نشان مي‌دهد كه اين دو بسيار بيش از ديگر رقباي ايراني‌شان مخاطب دارند و در واقع وضعيت ديگر شبكه‌هاي اجتماعي ايراني به مراتب وخيم‌تر از اين است. چنان‌كه پيام‌رسان بله با 4.1 درصد، ايتا با 3.3 درصد، آي‌گپ با تنها 2 درصد و گپ نيز تنها با 0.3 درصد ضعيف‌ترين پيام‌رسان‌هاي ايراني در جذب مخاطبند؛ نكته‌اي ديگر كه باز نشان‌دهنده ناكامي اعمال محدوديت و سياست فيلترينگ شبكه‌هاي اجتماعي است.