سازمان ملل گزارش داد كره‌شمالي همزمان با بحران اقتصادي به توسعه موشك‌هاي بالستيك و صنعت هسته‌اي ادامه مي‌دهد
موشك و اتم؛ اولويت‌هاي «كيم» در ميانه قحطي
محمدحسين لطف‌الهي
بر اساس نسخه‌اي از پيش‌نويس گزارش سازمان ملل متحد درباره فعاليت‌هاي موشكي و هسته‌اي كره‌شمالي، اين كشور در 6 ماهه ابتدايي سال 2021 برخلاف تحريم‌هاي بين‌المللي و به‌رغم تشديد مشكلات اقتصادي همچنان به توسعه برنامه موشك‌هاي بالستيك و فعاليت‌هاي هسته‌اي خود ادامه مي‌داد.
در گزارش هيات مستقل نظارت بر تحريم‌هاي سازمان ملل عليه كره شمالي خطاب به كميته تحريم‌ها كه به رويت خبرگزاري رويترز رسيده، آمده است كه پيونگيانگ «به تلاش براي به دست آوردن مواد اوليه مورد نياز و همچنين تكنولوژي‌هاي پيشرفته‌تر از طريق كشورهاي خارجي است.» در اين گزارش تاكيد شده «هرچند جمهوري خلق كره با بدتر شدن وضعيت اقتصادي دست و پنجه نرم مي‌كند، اما اين كشور به حفظ و توسعه اين برنامه‌ها ادامه مي‌دهد.» نمايندگي دايم كره‌شمالي در سازمان ملل متحد هنوز حاضر به اظهارنظر پيرامون اين گزارش نشده اما اين ادعا در حالي مطرح مي‌شود كه پيونگيانگ علاوه بر اينكه پس از شيوع ويروس كرونا با بحران اقتصادي روبه‌رو و حجم اقتصاد اين كشور نزديك به 30درصد كوچك‌تر شده، با بحراني جدي در حوزه تامين مواد غذايي نيز روبه‌رو است و سرمايه‌گذاري روي توسعه صنايع هزينه‌بري چون صنايع هسته‌اي و موشك‌سازي اقدامي غيرمنطقي به نظر مي‌آيد.
در ماه ژوئن، كيم جونگ اون رهبر كره‌شمالي در يك سخنراني اعلام كرد كه اين كشور با وضعيت «متشنجي» در حوزه تامين مواد غذايي روبه‌رو است و تاكيد كرد: «همه چيز بستگي به برداشت محصول امسال دارد.» ناظران سازمان ملل متحد نوشته‌اند: «در حالي كه بيانيه‌هاي منتشر شده از سوي دولت جمهوري خلق كره از بدتر شدن وضعيت انساني در اين كشور خبر مي‌دهند، اما به نظر مي‌رسد با توجه به قرنطينه‌هاي مربوط به كوويد 19 و بسته شدن مرزها، احتمالا آثار تحريم‌ها بر وضعيت انساني مردم كره‌شمالي كاهش يافته است.» در اين گزارش اشاره شده كه «با توقف بخش بزرگي از تجارت بين‌المللي كره‌شمالي در پي اعمال محدوديت‌هاي كرونايي و همچنين بحران تامين مواد غذايي در اين كشور، به نظر مي‌رسد احتمال توسعه جمعيت كره‌شمالي در آينده ضعيف باشد.»
به گزارش «اعتماد»، از سال 2006 ميلادي كره‌شمالي به بهانه فعاليت‌هاي مربوط به توسعه موشك‌هاي بالستيك و همچنين توسعه صنعت هسته‌اي هدف تحريم‌هاي سازمان ملل متحد قرار گرفته و از آن زمان تاكنون، شوراي امنيت به منظور جلوگيري از تامين مالي اين صنايع به صورت پيوسته بر حجم و سختگيري اين تحريم‌ها افزوده است. از جمله تحريم‌هاي اعمال شده بر اين كشور مي‌توان به ممنوعيت صادرات زغال‌سنگ كه پيش‌تر يكي از اصلي‌ترين منابع درآمدي جمهوري خلق كره بود و همچنين ممنوعيت‌هايي نظير واردات نفت و ساير كالاهاي اساسي اشاره كرد كه شرايط زندگي را براي مردم كره‌شمالي بسيار سخت كرده است.
براساس گزارشي كه به كميته تحريم سازمان ملل متحد ارايه شده «صادرات زغال‌سنگ كره‌شمالي از طريق راه‌هاي دريايي همچنان ادامه دارد اما حجم آن نسبت به گذشته بسيار كاهش يافته و واردات نفت از سوي كره‌شمالي نيز بسيار كمتر از سطح واردات در سال‌هاي گذشته بوده است.» به گفته ناظران تحريم‌هاي سازمان ملل، پيونگيانگ همچنان توانسته سطح اندكي از ارتباط را با موسسات مالي در سطح جهان حفظ كند و يكي از اصلي‌ترين منابع درآمدي كنوني دولت كره‌شمالي، پول‌هايي است كه كارگران كره‌اي شاغل در خارج از اين كشور براي خانواده‌هاي خود ارسال مي‌كنند.
ناظران سازمان ملل در اين گزارش به كميته تحريم‌ها اعلام كرده‌اند كه «تحقيقات در مورد مشاركت كره‌شمالي در فعاليت‌هاي سايبري جهاني و همكاري دانشگاهيان و دانشگاه‌هاي كره شمالي با موسسات علمي خارج از كشور» با تمركز بر «مطالعات با كاربردهاي بالقوه در برنامه‌هاي سلاح‌هاي كشتار جمعي» ادامه خواهد يافت. ناظران برنامه تحريم‌هاي سازمان ملل پيش‌تر مدعي شده بودند كه كره‌شمالي توانسته از طريق حملات سايبري، ميليون‌ها دلار پول دزديده و كسب درآمد كند.
جزييات فعاليت‌هاي كره شمالي
نشريه نيكي ژاپن جزييات گسترده‌تري را پيرامون گزارش سازمان ملل فاش كرده است. به نوشته اين نشريه، در فاصله دسامبر ۲۰۲۰ و فوريه ۲۰۲۱ فعاليت‌هايي در داخل مجتمع يونگبيون از طريق تصويربرداري مادون قرمز و ديگر تصويربرداري‌ها تشخيص داده شدند كه به گفته اين گزارش، حاكي از «وقوع برخي آزمايشات» هستند. اين گزارش متذكر شد كه «به نظر مي‌رسد كه ساخت و ساز بيروني يك راكتور آب سبك تكميل شده است» و اينكه «نصب دستگاه‌ها احتمالا در حال پيشبرد است.» اين گزارش اضافه كرد با اين حال راكتور ۵ MW كه قديمي‌ترين راكتور تاسيسات است از ۲۰۱۸ تاكنون نشاني از فعاليت نداشته است. همچنين كره‌شمالي به صادرات زغال‌سنگ در ضمن به چالش كشيدن قطعنامه‌هاي شوراي امنيت ادامه مي‌دهد. طبق گزارش، بين فوريه و ماه مه سال جاري ميلادي، دست‌كم 364 هزار تن زغال‌سنگ با كشتي‌هاي كره‌شمالي به منطقه نينگبو-ژوشان در نزديكي شانگهاي در قالب دست‌كم ۴۱ محموله فرستاده شده است. همچنين قاچاق نفت از سوي اين كشور به صورت كشتي به كشتي در دريا نيز رخ مي‌دهد. براساس يك قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل سقف واردات 500 هزار بشكه براي واردات نفت كره‌شمالي در هر سال تعيين شده و اين كشور براساس داده‌هاي رسمي تنها ۴،۷۵درصد از اين سهميه را تا اواسط جولاي استفاده كرده است اما پيش‌نويس گزارش مذكور عنوان مي‌كند كه افزايش واردات غيرقانوني به اين معني است كه اين كشور همچنان در سال ۲۰۲۱ احتمالا ممكن است از اين سقف عبور كند. همچنين بستن مرزهاي كره‌شمالي به دليل همه‌گيري نيز باعث متوقف شدن اكثريت واردات كالاهاي مصرف‌كننده شده اما اجناس لوكس همچنان به آن وارد مي‌شوند. به نوشته اين گزارش، كره‌شمالي به صورت قاچاقي تاير و قطعات خودرو، كالاهاي ساخت و ساز و طراحي داخلي و محموله‌هاي مخصوص ويلاي خانوادگي كيم جونگ اون رهبر اين كشور را وارد كرده است. اين كميته دريافت كه شركت‌هاي چيني در قاچاق خودروهاي لوكس با ارزش يك ميليون دلار به كره‌شمالي دخيل بوده‌اند.
كره‌شمالي و ايالات متحده؛ گرفتار پيش‌شرط‌ها
هرچند تحريم‌هايي كه وضعيت را براي مردم كره‌شمالي سخت كرده، از سوي شوراي امنيت سازمان ملل متحد وضع شده اما تحليلگران معتقدند تنها راه رفع يا تعليق اين تحريم‌ها گفت‌وگوي پيونگيانگ با واشنگتن و توافقي ميان كره‌شمالي و ايالات متحده است. با اين وجود، پس از ناكامي دو كشور در دستيابي به نتيجه قابل قبول در مذاكراتي كه ميان رييس‌جمهور پيشين امريكا و رهبر كره‌شمالي اتفاق افتاد، عملا مذاكرات طرفين براي دستيابي به توافق متوقف شد. با روي كار آمدن دولت بايدن، وضعيت براي پيونگيانگ سخت‌تر شد؛ كره شمالي دريافت كه در اولويت دولت بايدن قرار ندارد و همزمان با سخت‌تر شدن وضعيت اقتصادي در دوره همه‌گيري كرونا، تامين نيازهاي اساسي كشور براي دولت جمهوري خلق كره دشوارتر مي‌شد. در چنين شرايطي روند ديپلماسي ميان دو كشور و آغاز گفت‌وگوها درخصوص تحريم‌ها و فعاليت‌هاي هسته‌اي و تسليحاتي كره‌شمالي گرفتار پيش‌شرط‌هايي است كه در پيونگيانگ و واشنگتن تعيين شده است. براساس گزارش يونهاپ، نمايندگان پارلمان كره‌جنوبي مي‌گويند كه كره‌شمالي تنها در صورتي آماده استمرار مذاكره با امريكا درخصوص خلع سلاح هسته‌اي شبه جزيره كره است كه تحريم‌هاي موجود عليه اين كشور از جمله تحريم‌هاي مربوط به صادرات فلزات و واردات سوخت از سوي امريكا لغو شود. اين خبرگزاري همچنين گزارش مي‌دهد كه به نظر مي‌رسد دولت امريكا در‌نظر دارد پيشنهاد رفع بخشي از تحريم‌ها عليه كره‌شمالي را در ازاي اينكه پيونگيانگ اقداماتي را در راستاي خلع تسليحات اتمي اتخاذ كند، ارايه دهد. براساس نوشته يونهاپ، در گزارش سرويس تحقيقات كنگره امريكا آمده است: «علت اين است كه اين تحريم‌ها عليه كره‌شمالي نه تنها توسعه تسليحاتي اين كشور بلكه تعدادي ديگر از مسائل از جمله نقض‌هاي حقوق بشر، پولشويي، تروريسم بين‌المللي و عمليات سايبري را هدف مي‌گيرند.» همچنين تاكيد شده «ظاهرا رويكرد جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا اين است كه رفع بخشي از تحريم‌ها را در ازاي اقداماتي از سوي پيونگيانگ در راستاي خلع تسليحات اتمي پيشنهاد دهد.» براساس اين گزارش، «الزامات قانوني امريكا در كنار ديگر فاكتورها باعث پيچيده شدن احتمال رفع تحريم‌هاي واشنگتن عليه پيونگيانگ شده است. تحريم‌هاي امريكا عليه كره‌شمالي نه تنها توسعه تسليحاتي بلكه نقض‌هاي حقوق بشر، پولشويي، تجارت تسليحاتي، تروريسم بين‌المللي و عمليات سايبري را هدف مي‌گيرند.» در اين گزارش آمده است: «اگر مذاكرات ميان كره‌شمالي و امريكا از سر گرفته شود، اعضاي كنگره مي‌توانند درباره مزاياي هدف ظاهري دولت بايدن براي برچيدن برنامه تسليحاتي كره‌شمالي در كوتاه‌مدت همگام با رفع تحريم‌هاي تدريجي بحث كنند. اعضاي كنگره همچنين بررسي خواهند كرد كه چگونه مي‌توانند دولت را تحت فشار بگذارند كه كمك‌هاي بشردوستانه را به‌طور موثرتري از تاثير تحريم‌ها محافظت كند.»