هميشه پاي اسراييل در ميان است

تبديل‌شدن اسراييل به يك تابو در سياست خارجي ايالات متحده، به‌طوري‌كه هيچ‌كس نتواند خواسته يا مطالبه‌اي برخلاف منافع تل‌آويو داشته باشد، باعث شده تا كشورهاي ديگر از اين موضوع به عنوان يك ابزار امتيازگيري و رهايي‌بخش استفاده كنند و واشنگتن نيز مجبور باشد در برخي موارد از سياست‌هاي از پيش تعيين‌شده خود فاصله بگيرد؛ موضوعي كه به نظر مي‌رسد يك بار ديگر در حال تكرار شدن است. در هفته‌هاي اخير، مقام‌هاي اسراييلي با تحت فشار قراردادن همتايان امريكايي خود به آنها هشدار داده‌اند كه دست از «انتقاد بيش از حد» از دولت‌هاي عربستان سعودي و مصر بردارند. روزنامه تايمز اسراييل به نقل از يك منبع آگاه نوشته است كه اسراييل اين‌گونه مي‌پندارد كه اين «انتقادهاي بيش از حد» مي‌تواند باعث شود رياض و قاهره مسير خود را تغيير دهند و به روسيه، چين و ايران نزديك شوند.  جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا در شرايطي در ژانويه 2021 وارد كاخ سفيد شد كه در تمام طول رقابت‌هاي انتخاباتي وعده داده بود، سياست خارجي امريكا مسير متفاوتي را نسبت به دوره رياست‌جمهوري دونالد ترامپ در پيش گيرد و مساله حقوق بشر بخش جدايي‌ناپذير سياست خارجي جديد ايالات متحده باشد. او همچنين به كشورهايي نظير عربستان سعودي و مصر هشدار داده بود كه اگر خواهان تقويت و حفظ اتحاد و رابطه بلندمدت با امريكا هستند، ضروري است كه اصلاحاتي اساسي را در شيوه حكمراني خود اعمال كرده و توجه حقوق بشر را در دستور كار قرار دهند. در همين راستا، پس از روي كار آمدن دولت جديد، اقداماتي نيز از سوي ايالات متحده صورت گرفت. امريكايي‌ها عربستان سعودي را براي پايان دادن به جنگ يمن تحت فشار قرار دادند، با افشاي برخي اطلاعات محرمانه از نقش داشتن محمد بن سلمان، وليعهد حكومت آل سعود از نقش او در مرگ جمال خاشقجي روزنامه‌نگار منتقد پرده برداشتند و آشكارا انتقادهايي از سوي مقام‌هاي ارشد ايالات متحده نسبت به وضعيت حقوق بشر در مصر مطرح شد. اما اين رويه كه در ادامه كمي تعديل شد، ممكن است به كلي تغيير كند چرا كه اسراييل خواهان نوع ديگري از سياست‌ورزي از سوي ايالات متحده است. تل‌آويو نگران است كه رفتار امريكا باعث شود حكومت محمد بن سلمان در عربستان و عبدالفتاح السيسي در مصر به خطر بيفتد و آنها در پي احساس نگراني از سياست‌هاي امريكا به دنبال اتحاد با بازيگران ديگري در منطقه و جهان از جمله روسيه، چين و ايران بروند. يك منبع اسراييلي ضمن بيان اين موضوع به تايمز اسراييل تاكيد كرده كه نگراني‌هاي تل‌آويو به مقام‌هاي دولتي امريكا نيز منتقل شده است. با اينكه به گفته اين منبع آگاه، در ديدار اخير نفتالي‌بنت نخست‌وزير اسراييل و جو بايدن رييس‌جمهور امريكا درباره اين موضوع صحبتي مطرح نشده اما در گفت‌وگوهاي جانبي ديگر، مقام‌هاي اسراييلي ابراز خرسندي كرده‌اند كه امريكا ضمن تاكيد بر شعارهاي حقوق بشري نگذاشته است كه اين موضوع روابط واشنگتن با قاهره و رياض را به‌طور كامل تحت‌تاثير قرار دهد. اسراييل معتقد است مصر و عربستان دولت‌هايي هستند كه توان اثرگذاري خوبي روي ديگر كشورهاي عربي منطقه دارند و همكاري آنها با تل‌آويو و واشنگتن در بسياري از موضوعات، از جمله تحت فشار قرار دادن ايران امتيازي است كه ايالات متحده و اسراييل نبايد آن را از دست بدهند. اسراييل و مصر پس از سال‌ها جنگ در سال 1979 با يكديگر توافق صلح امضا كردند و عربستان سعودي نيز هرچند از برقراري روابط ديپلماتيك رسمي با اسراييل خودداري مي‌كند اما براساس شواهد و مستندات بسيار، همكاري‌هاي جدي بسياري ميان اين دو كشور در حوزه‌هاي امنيتي و سياسي وجود دارد. جيمز تراوب، ستون‌نويس نشريه فارن پاليسي در خصوص مساله حقوق‌بشر و نقش آن در سياست خارجي امريكا مي‌نويسد: «حفاظت از منافع حياتي ملي و دفاع از حقوق بشر، هردو نمي‌توانند به صورت همزمان در نقطه كانوني سياست خارجي امريكا قرار داشته باشند. به اين دليل ساده و روشن كه آنها اغلب باهم در تعارض هستند. براي ارايه شواهد در اين خصوص نياز نيست به گذشته‌هاي دور بازگرديم و كافي است به افغانستان نگاه كنيم. آيا اين درسي نيست كه ما از مساله افغانستان گرفتيم: زماني كه اين دو به تعارض مي‌خورند، بايدن منافع ملي را به عنوان اولويت در نظر مي‌گيرد؟» اريك پازنر، استاد حقوق دانشگاه شيكاگو معتقد است «سياست خارجي امريكا تنها در مواقع ضعف به حقوق بشر توجه مي‌كند.» او در پروجكت سينديكت مي‌نويسد: «تعهد امريكا به حقوق بشر در لحظه ضعف آغاز شد. در پي فاجعه نظامي و اخلاقي در ويتنام، رييس‌جمهور جيمي كارتر و كنگره ايالات متحده تلاش كردند سياست خارجي امريكا را وجهه‌اي اخلاقي بخشند و آن را از طريق طرح موضوع توجه به حقوق‌بشر تقويت كنند. رييس‌جمهور رونالد ريگان هم از حقوق‌بشر به عنوان رويكردي براي حمله به اتحاد جماهير شوروي بهره برد، اما هر دو رييس‌جمهور به حمايت از ديكتاتوري‌هايي كه به منافع امنيتي ايالات متحده مي‌پردازند، ادامه دادند و هيچ‌يك از نيروهاي نظامي براي پيشبرد آرمان‌هاي بشردوستانه استفاده نكردند.» او با اشاره به موضوع افغانستان تاكيد دارد: «واضح است كه نقش حقوق بشر و ساير آرمان‌هاي اخلاقي در سياست خارجي ايالات متحده تنزل يافته است.» در خصوص اسراييل اما مساله كمي متفاوت است. ايالات متحده گاهي منافع خود را به اشتباه با منافع اسراييل يكسان در نظر مي‌گيرد و بر اين اساس دست به انتخاب مي‌زند. ناظران معتقدند اين رويكرد باعث مي‌شود از امريكا سوءاستفاده شود. متيو پتي، كارشناس ريسپانسيبل استيت‌كرفت در اين خصوص در توييتر مي‌نويسد: «اگر شما اسراييل را به كشوري غيرقابل انتقاد در سياست امريكا تبديل كنيد، ديگر كشورها از اين موضوع به عنوان راهي غيررسمي در راستاي پيشبرد منافع خود بهره خواهند برد.» نمونه‌هايي از اين رويكرد كه توجه به اسراييل و منافع آن باعث شود سياست يك كشور مدعي ناديده گرفتن مساله حقوق بشر و تداوم حمايت از ديكتاتورهايي باشد كه منافع اسراييل را تامين مي‌كند، در اروپا نيز قابل مشاهده است. رنا نتجس، خبرنگاري مصري كه در رسانه‌هاي امريكايي مشغول به كار است در اين خصوص مي‌نويسد: تجربه شخصي من از سال 2014 اين است؛ يكي از مقام‌هاي حزب VVD هلند [كه حزبي راستگراي ميانه به حساب مي‌آيد] به من گفت كه ديگر در رسانه‌هاي هلندي از مصر انتقاد نكنم. او گفت «عبدالفتاح السيسي براي اسراييل خوب است» و «برو كار ديگري پيدا كن.»