رييس دولت سيزدهم در اجلاس سازمان همكاري شانگهاي سخنراني كرد
تمركز بر چندجانبه‌گرايي و همكاري منطقه‌اي
سازمان همكاري شانگهاي پس از سال‌ها با درخواست عضويت جمهوري اسلامي موافقت كرد
نخستين سفر خارجي ابراهيم رييسي در قامت رييس‌جمهوري اسلامي ايران، سفري دو روزه به دوشنبه بود كه طي روزهاي پاياني هفته‌اي كه گذشت و به منظور شركت در اجلاس شانگهاي انجام شد. سفر به مقصد دوشنبه در حالي به دعوت رسمي رييس‌جمهوري تاجيكستان انجام شد كه امام‌علي رحمان رياست دوره‌اي سازمان همكاري شانگهاي را برعهده داشت و ابراهيم رييسي نيز درجريان اين سفر دو روزه، علاوه بر ديدار با او، با روساي جمهوري و نخست‌وزيران برخي از ديگر كشورهاي عضو اين سازمان ديدار و گفت‌وگو كرد.
ايران؛ نهمين عضو اصلي شانگهاي
اجلاس اخير سازمان همكاري شانگهاي اما براي جمهوري اسلامي از يك منظر اهميتي وي‍ژه داشت؛ اجلاسي كه به مقصد نخستين سفر خارجي رييس‌جمهوري جديد ايران تبديل شد و همزمان فرصتي براي انجام ديدارهاي ديپلماتيك رييس و برخي اعضاي دولت سيزدهم جمهوري اسلامي با سران كشورهاي منطقه اما علاوه بر اين موارد به دليلي به جز اين براي ايران حائز اهميت بود؛ چرا كه جمهوري اسلامي در شرايطي كه سال‌هاست خواستار عضويت در اين سازمان همكاري‌هاي ميان‌دولتي است، حالا بالاخره شاهد آن است كه اين خواسته‌اش در جريان نخستين سفر خارجي رييس‌جمهوري جديد رنگ واقعيت به خود گرفته تا اين سازمان همكاري‌هاي ميان‌دولتي كه ميانه دهه 90 سده بيستم ميلادي، ابتدا با حضور چين، روسيه، قزاقستان، قرقيزستان و در ادامه با پيوستن ازبكستان رسما با عنوان «سازمان همكاري شانگهاي» تشكيل شد و از حدود دو دهه بعد تاكنون، در پي موافقت با درخواست هند و پاكستان، فعاليت‌هايش را با 8 عضو اصلي دنبال مي‌كرد و ايران، افغانستان، مغولستان و بلاروس را نيز به عنوان اعضاي ناظر كنار خود مي‌ديد، از اين پس در پي موافقت با درخواست عضويت ايران، سازماني خواهد بود با 9 عضو اصلي و 3 عضو ناظر.
رايزني با ميزبان
ابراهيم رييسي كه از همان ابتداي دوران رياست‌جمهوري‌اش بارها تاكيد كرده كه تمركزش در بحث ديپلماسي و مراودات بين‌المللي بر كشورهاي منطقه متمركز خواهد بود، ديروز در شرايطي در جريان نخستين سفر خارجي خود به پايتخت يكي از كشورهاي منطقه، در اجلاس سازمان همكاري شانگهاي سخنراني كرد كه همزمان مجيد تخت‌روانچي، سفير و نماينده دائم ايران در سازمان ملل متحد از غيبت رييس دولت سيزدهم در اجلاسه سران هفتاد و ششمين مجمع عمومي سازمان ملل متحد خبر داد و البته تاكيد كرد كه رييسي سه‌شنبه آينده (۳۰ شهريور) به صورت مجازي سخنراني خواهد كرد و وزير امور خارجه دولت سيزدهم نيز عازم نيويورك خواهد بود. فارغ از اين اما رييس دولت سيزدهم و هيات همراه متشكل از تعدادي از وزيران و معاونان رييس‌جمهوري در شرايطي در اجلاس اخير همكاري شانگهاي شركت كردند كه رييسي نيمروز پنجشنبه، پيش از ترك تهران در سخنراني از توجه فراوان دولت سيزدهم به همكاري‌هاي منطقه‌اي گفته و تاكيد كرده بود كه «فصل جديدي در روابط ايران و تاجيكستان رقم خواهيم زد.» رييس دولت سيزدهم همچنين با بيان اينكه «ارتباط با كشورهاي منطقه و همسايه از اولويت‌هاي جمهوري اسلامي است» گفته بود كه سازمان شانگهاي ازجمله سازمان‌هاي فعال براي تحقق اين همكاري‌هاي منطقه‌اي است.
ديدار با ايرانيان مقيم تاجيكستان
رييس دولت سيزدهم كه در جريان اين سفر دو روزه، علاوه بر سخنراني در اجلاس رسمي سران كشورهاي سازمان همكاري شانگهاي و اجلاس پيمان امنيت جمعي افغانستان كه در حاشيه نشست شانگهاي در دوشنبه برگزار شد، با برخي سران كشورهاي منطقه و اعضاي اين سازمان همكاري ميان‌دولتي نيز ديدار و گفت‌وگو كرد، همچنين در بخشي از سفر خود در جمع ايرانيان مقيم تاجيكستان نيز حاضر شد و در سخناني بر فراهم كردن زمينه سرمايه‌گذاري ايرانيان درون كشور و به طرق مختلف ازجمله تسهيل و تسريع صدور مجوزها تاكيد كرد. رييسي در جريان اين ديدار با ايرانيان مقيم تاجيكستان كه شامگاه پنجشنبه انجام شد، گفت: «امنيت «سرمايه‌گذاري» در گروي امنيت «سرمايه» و «سرمايه‌گذار» است كه هر دو را در دولت سيزدهم تضمين كرديم. او همچنين با تاكيد بر حمايت دولت سيزدهم از فعاليت شركت‌هاي ايراني در خارج كشور، خاطرنشان كرد: «ايرانيان خارج از كشور، سرمايه‌هايي هستند كه بايد در خدمت پيشرفت كشور قرار بگيرند.» رييسي همچنين در اين نشست كه فرصتي بود تا تعدادي از ايرانيان حاضر در مراسم نيز به بيان ديدگاه‌ها و نظرات خود درباره زمينه‌ها و راهكارهاي توسعه روابط دوجانبه به‌ويژه با استفاده از توان و ظرفيت‌هاي بخش خصوصي بپردازند، از ماموريت‌هاي وزارت امور خارجه در اين راستا گفت و تاكيد كرد: «وزارت خارجه مسير دسترسي به بازارهاي هدف كالا و خدمات ايراني را شناسايي و تسهيل كند.»
تاكيد بر چندجانبه‌گرايي در حضور سران منطقه
هر چه بود اما بالاخره بيست و يكمين اجلاس سران سازمان همكاري شانگهاي روز گذشته، در شرايطي با حضور سران ۱۲ كشور عضو و ناظر آغاز شد كه در اين اجلاس منطقه‌اي، علاوه بر رييس‌جمهوري تاجيكستان كه به عنوان كشور ميزبان حاضر است، سران قرقيزستان، قزاقستان، بلاروس، پاكستان، تركمنستان و ازبكستان نيز حضور دارند و روساي جمهوري روسيه، چين، هند و مغولستان نيز به صورت مجازي شركت كرده‌اند. نشستي كه به فرصتي براي بيان ديدگاه‌ها و نظرهاي جمهوري اسلامي درخصوص مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي تبديل شد و ابراهيم رييسي طي سخناني در جمع سران و مقام‌هاي شركت‌كننده در اين اجلاس تاكيد كرد: «سازمان همكاري شانگهاي به خوبي نشان داده كه مي‌تواند با اتكاي به ظرفيت‌هاي اقتصادي، سياسي، ارزشي و جمعيتي خود به نيروي پيشران چندجانبه‌گرايي جهاني تبديل شود و اين امر نشان‌دهنده فراهم بودن بستر شكل‌دهي به جامعه‌اي بر پايه ارزش‌هاي مشترك كشورهاي در حال توسعه است.» تاكيد بر چندجانبه‌گرايي كه حالا به نظر مي‌رسد رييسي و دستگاه ديپلماسي دولت سيزدهم سعي دارند از آن به عنوان مكمل راهبرد اصلي اين دولت يعني همكاري با كشورهاي منطقه، صحبت كنند. علاوه بر اين سخنراني در ديگر اظهارات رييسي در جريان ديدارهاي مختلف تكرار شد. رييسي در سخنراني خود در اجلاس رسمي سازمان همكاري شانگهاي نيز در اين رابطه گفت: «امروز جهان وارد دوران جديدي شده و سلطه‌طلبي و يكجانبه‌‌گرايي رو به زوال است. نظام بين‌الملل به سوي چند قطبي شدن و بازتوزيع قدرت به سود كشورهاي مستقل، در حال تغيير است.» او با بيان اينكه در شرايط كنوني صلح و امنيت جهاني از ناحيه سلطه‌طلبي و چالش‌هايي همچون تروريسم، افراط‌گرايي و جدايي‌طلبي در معرض تهديد قرار دارد، تاكيد كرد: «تهديدهايي كه طيف وسيعي از كشورهاي جهان و به‌ويژه اعضا و شركاي سازمان همكاري شانگهاي را هدف قرار داده و حفظ و تقويت صلح در اين پهنه گسترده، نه يك انتخاب بلكه يك ضرورت است.» رييس دولت سيزدهم همچنين با بيان اينكه «سازمان همكاري شانگهاي مي‌تواند به نيروي پيشران چندجانبه‌گرايي جهاني تبديل شود»، خاطرنشان كرد: «اين سازمان و روح حاكم بر آن يعني اعتماد متقابل، منافع مشترك، برابري، رايزني مشترك، احترام به تنوع فرهنگي و توسعه مشترك، ابزاري كليدي در راستاي حفظ صلح در قرن ۲۱ است.» رييسي ايران را «حلقه وصل شمال به جنوب و غرب به شرق آسيا» توصيف كرد و با بيان اينكه «تروريسم اقتصادي از موانع كليدي پيشبرد همگرايي منطقه‌اي محسوب مي‌شود»، گفت: «ديپلماسي زماني كارآمد است كه همه طرف‌ها در عمل به آن پايبند باشند. تهديد و فشار، پاي ديپلماسي را سست مي‌كند و دست آن را مي‌بندد.» او همچنين به موضوع مذاكرات هسته‌اي ايران و چند قدرت جهاني اشاره كرد و با بيان اينكه «هيچ موضوعي نمي‌تواند فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي ايران را در چارچوب مقررات بين‌المللي انجام مي‌شود، دچار توقف كند»، گفت: «ايران رفع تحريم‌ها را حق ترديدناپذير ملت مي‌داند.»
شركت در اجلاس پيمان امنيت جمعي افغانستان
ابراهيم رييسي همچنين نيمروز جمعه، طي سخناني در اجلاس پيمان امنيت جمعي افغانستان كه در حاشيه بيست و يكمين نشست سران كشورهاي سازمان همكاري شانگهاي در دوشنبه برگزار شد، تاكيد كرد: «تاريخ افغانستان درس بزرگي درباره مقاومت مردم اين كشور در برابر حضور دخالت خارجي به ما مي‌دهد. مردم افغانستان ثابت كردند كه نمي‌پذيرند كشوري خارجي سرنوشت آنها را رقم بزند.» او كه تنها راه‌حل مسائل افغانستان را «گفت‌وگو بين افغان‌ها» عنوان كرد، در بخشي ديگر از سخنانش درباره اين كشور همسايه شرقي گفت: «مساله افغانستان پيچيده اما شناخته شده است و راه‌حل‌‌ها غامض اما در دسترس هستند.» او گفت: «ايران آ‌مادگي دارد تا همچون گذشته تمامي امكانات خود را براي كمك به پيشبرد مذاكرات و روند صلح در اختيار مردم افغانستان قرار بدهد.» رييس‌جمهوري اسلامي ايران همچنين با بيان اينكه حضور امريكا در افغانستان دستاوردي جز افزايش بي‌ثباتي، رشد تروريسم، افزايش توليد مواد مخدر، گسترش جرم و جنايت، نابودي زيرساخت‌هاي اقتصادي، رنج و درد و هزاران داغ براي خانواده‌هاي مظلوم افغانستان نداشته است، گفت: «سقوط پرشتاب دولت افغانستان به خوبي نشان داد كه ساختارهايي كه امريكا در اين كشور ايجاد كرد سخت سست‌بنيان است.»