داستان پلتفرمي كه بستر
آزمون و خطا شد
ونوس بهنود
اسفند ماه سال 1398 آغاز تجربه‌اي تحميلي براي وزارت آموزش و پرورش بود. آموزش در بستر مجازي به دانش‌آموز. موضوعي كه هيچ‌گاه به صورت گسترده و جدي به آن انديشيده نشده بود و اين‌بار يك ويروس نامرئي وزارت عريض و طويلي را ملزم به آموزش آنلاين مي‌كرد. قرار بود دانش‌آموزان خانه‌نشين شوند و از طريق فضاي مجازي و گوشي همراه و تبلت تكاليف درسي خود را دريافت كنند. چنين تصميمي براي مجموعه‌اي كه تا همين چند وقت پيش استفاده از موبايل را براي دانش‌آموزان قدغن اعلام كرده بود، با تبعات متعددي همراه شد. آموزش و پرورشي‌ها به دفعات به مضرات فضاي مجازي و آسيب‌هايي كه متوجه گروه سني كودك و نوجوان مي‌شود، اشاره كرده بودند. هر چند برخي اشارات منطقي بود و نياز جامعه به سواد رسانه‌اي و حفاظت از گروه سني كودك و نوجوان در شبكه‌هاي اجتماعي را تاكيد داشت اما اينكه در چرخشي قابل توجه، آموزش و پرورش خود به دنبال استفاده از اين بستر براي تداوم حيات و فعاليت خود باشد، تجربه‌اي نبود كه انديشيده شده باشد. در مقابل اين نياز طراحي پلتفرمي به نام شاد و ترغيب خانواده‌ها براي حضور در كلاس آنلاين و دريافت تكاليف از اين بستر در وضعيتي انجام شد كه رقم قابل توجهي از دانش‌آموزان ساكن مناطق روستايي و عشاير بوده و از حداقل امكانات بستر نت محروم بودند. از طرفي هر چند معاون پرورشي و فرهنگي وزارت آموزش و پرورش برنامه شاد را يكي از بزرگ‌ترين دستاوردها در دوران كرونا اعلام كرد اما عملا بسياري از دانش‌آموزان درست به موازات تلاش همين مجموعه براي پوشش كامل سوادآموزي، ترك تحصيل كردند. آشفته بازار پلتفرمي كه محل آزمون و خطا شده بود، معلمان را هم كلافه كرد. آموزش ديرهنگام از جمله عواملي بود كه بسياري از صحنه‌هاي طنز آموزش مجازي در همان بستر شبكه‌هاي اجتماعي شكل گرفت و دانش‌آموز فرمانبري خود را كاهش داد. در ادامه معلمان آشفته و ناراضي از بي‌توجهي دانش‌آموزان به كلاس درس و تكاليف درسي خود به منتقدان اين پلتفرم تبديل شدند. طبق آمار اعلامي وزارت آموزش و پرورش 110 هزار و 979 مدير، 12 ميليون و 286 هزار و 193 دانش‌آموز و 706 هزار و 342 معلم عضو شبكه شاد هستند، اما واقعيت اين است كه بستر مجازي به دليل ضعف‌هاي متعدد خود به يكي از معضلات جدي كيفيت آموزش دانش‌آموزان تبديل شده است. تلاش براي تامين تبلت و دست به دامن خيرين شدن، تلاش براي رايزني با وزارت ارتباطات جهت توسعه پوشش اينترنت و شانه خالي كردن از عدم دسترسي دانش‌آموز به بهانه اينكه زيرساخت فراهم نيست، موجب شد تا يك پلتفرم در سال تحصيلي اخير به ابزاري براي آزمون و خطاي ناكام بدل شود. آموزش و پرورشي‌ها مي‌گويند بستر مجازي براي آموزش حتي بعد از كرونا تداوم خواهد داشت، اما مساله اصلي آسيب‌شناسي كيفيت چنين آموزشي است. به ويژه دانش‌آموزان كلاس اول ابتدايي كه در چنين شرايطي از تجربه حضور در مدرسه محروم شدند. در بستر مجازي بسياري از حوزه‌هاي پرورش دانش‌آموز از جمله تربيت فكري و اخلاقي، تعاملات اجتماعي، آموزش كار جمعي و ارتباط‌گيري با همسالان متوقف شده است. كاهش تحرك فيزيكي آسيب‌هاي جدي براي سلامت جسمي كودك به وجود آورده و خانه‌نشيني مكرر، روان دانش‌آموز را با اضطراب و افسردگي تهديد مي‌كند. آنچه از شاد انتظار مي‌رفت آموزش در بستري به واقع شاد بود كه بتواند تنش‌هاي ناشي از بيماري كرونا را هم در خود حل و فصل كند. با اين وجود اين پلتفرم با تغييرات بسيار اندك آن هم به اذعان متوليان خود سال جديد تحصيلي را مجددا آغاز كرده است.در چنين وضعيتي سرپرست وزارت آموزش و پرورش اعلام كرده است كه حدود 70 درصد دانش‌آموزان مهر را با شاد آغاز خواهند كرد. وضعيتي كه تفاوت چنداني نسبت به سال گذشته را نشان نمي‌دهد. نظرسنجي از دانش‌آموزان و معلمان در خصوص اين پلتفرم يكي از نيازمندي‌هاي اوليه است كه به نظر مي‌رسد آموزش و پرورش بسيار ديرهنگام و بعد از خطا و آزمون‌هاي مكرر خود به اهميت آن پي خواهد برد.كارشناس مديريت رسانه