بحران در روابط ايران و آذربايجان
به دنبال جنگ 44 روزه ميان آذربايجان و ارمنستان در سال قبل و سلطه آذربايجان بر بخشي از قره‌باغ با وساطت دولت روسيه راهي ارتباطي براي دستيابي آذربايجان به ايالت نخجوان فراهم شد كه آذربايجان خود را مالك اين راه مي‌داند. لذا كاميون‌هاي ايراني پس از ورود به خاك ارمنستان ناگزير از طي مسافتي نزديك به شانزده كيلومتر در اين مسير هستند كه دولت آذربايجان خواهان پرداخت عوارض صد‌وسي دلاري از سوي هر خودرو ايراني است. اما مشكل به اينجا ختم نمي‌شود ريشه بحث و مشكل اساسي آنجاست كه آذربايجان درصدد است با حمايت تركيه و اسراييل و برخي ديگر از كشورها، جغرافياي سياسي منطقه را از طريق تصرف تدريجي ايالت سيونيك ارمنستان و برقراري كامل ارتباط زميني با نخجوان و سپس تركيه براي خود فراهم كند. اهميت ايالت سيونيك در اين است كه تنها مرز مشترك ايران با ارمنستان است كه گذرگاه زنگه زور براي ورود ايران به ارمنستان از اين منطقه صورت مي‌گيرد ثانيا در صورت تحقق اين امر باكو موفق به ايجاد ارتباط زميني با تركيه از طريق نخجوان مي‌‌شود؛ موضوعي كه در راستاي آرزوي ديرينه تركيه است. وقوع چنين تحولي در جغرافياي سياسي منطقه نه‌تنها موقعيت اقتصادي و ژئوپوليتيكي ايران را به چالش مي‌كشد بلكه تلاش‌هاي اين كشور را براي در اختيار داشتن راهي براي ارتباط با قفقاز و اروپا از طريق ارمنستان با چالش مواجه مي‌كند ضمن آنكه كفه ترازو را به نفع رقيب منطقه‌اي ايران يعني تركيه تغيير مي‌دهد مضافا اينكه اين تهديد زماني جدي‌تر مي‌تواند تلقي شود كه با توجه به افزايش حضور اسراييل در جمهوري آذربايجان و تقويت محور باكو- آنكارا- تل‌آويو نقش اسراييل در منطقه افزايش مي‌يابد. توضيح اينكه پس از تصميم امريكا مبني‌بر خروج نيروهاي نظامي خود از منطقه و تنزل جايگاه متحدين اين كشور در سياست خارجي امريكا به‌ويژه اسراييل، رژيم صهيونيستي درصدد برآمد تا از يك طرف با تقويت محور عبري- عربي به مرزهاي ايران نزديك شود و از سوي ديگر با بحران‌آفريني در مرزهاي شمالي ايران نه‌تنها در اين حوزه خود را به مرزهاي شمالي ايران نزديك كند بلكه از سوي ديگر با استقرار نيروهاي نظامي و اطلاعاتي خود در آذربايجان اقدامات نظامي و اطلاعاتي ايران را رصد كند ضمن آنكه ممكن است در آينده با انتقال بقاياي داعش از سوريه به اين منطقه كانون بحران جديدي براي ايران در كنار مرزهاي شمالي ايران خلق گردد. بدين‌ترتيب به نظر مي‌رسد چالش به وجودآمده در روابط ايران و آذربايجان بخشي از سناريوي امريكا، رژيم صهيونيستي و متحدين آنها در منطقه پس از تغيير سياست امريكا در قبال خاورميانه براي تشديد محاصره ايران و ايجاد كانون‌هاي بحران در اطراف مرزهاي ايران است اما جمهوري اسلامي ايران بايد ضمن خويشتنداري و تلاش براي حل موضوع از طريق مجاري ديپلماتيك به‌شدت با تغيير جغرافياي سياسي منطقه و افزايش نفوذ اسراييل در آذربايجان مقابله كند و در عين حال نبايد از رفتارهاي تركيه نيز غافل بماند چراكه اين كشور به‌رغم دوستي با ايران، رقيبي سرسخت در منطقه به شمار مي‌آيد و محور باكو- آنكارا- تل‌آويو مي‌تواند محور جدي عليه امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران باشد البته بايد منتظر ماند و ديد دولت روسيه در قبال اين بحران چه موضعي اتخاذ مي‌كند؟